QĐND Online - Chúng tôi đến thăm Thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh, nguyên Phó cục trưởng Cục Tác chiến, Bộ Tổng Tham mưu vào những ngày thu tháng 8. Mặc dù đã bước sang tuổi 86 nhưng ký ức về cuộc cách mạng long trời lở đất của Mùa thu cách nay 70 năm vẫn in đậm trong tâm trí ông.

Thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh kể về những ngày tham gia giành chính quyền trong Cách mạng Tháng Tám.

 

Thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh sinh năm 1930, ở xã Đức Lâm, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Cha của ông tham gia cách mạng ở địa phương, bị thực dân Pháp bắt, tra tấn, đánh đập cho đến chết, khi ấy cậu bé Nguyễn Văn Ninh chưa đầy một tuổi. Ninh lớn lên trong tình thương và sự chăm sóc của mẹ và họ hàng nội ngoại.

Năm Ất Dậu 1945, nạn đói khủng khiếp xảy ra. Nguyễn Văn Ninh đang học ở Trường Quốc học Vinh. Hằng ngày, trên đường tới trường, Ninh  gặp cảnh người đi ăn mày chết la liệt vì đói. Nhìn cảnh đau thương tang tóc ấy của bà con cộng với mối thù nhà luôn khắc sâu trong lòng, Ninh dặn mình bằng những câu thơ của cụ Phan Bội Châu: “Chẳng thèm ăn, chẳng thèm mặc, chẳng thèm chơi/Nung gan sắt quyết dời non lấp biển”.

Ngày 9-3, Nhật đảo chính Pháp, trường học đóng cửa. Ninh trở về quê nhà tham gia phong trào truyền bá Quốc ngữ. Ở lớp học bình dân, khi thấy các chú, các anh có những cuộc họp kín, bàn bạc nhiều chuyện có vẻ bí mật, Ninh cảm nhận sẽ có việc lớn xảy ra.

Khoảng đầu tháng 8-1945, cậu ruột Ninh là Nguyễn Ngọc Định, một hướng đạo sinh, sớm giác ngộ cách mạng đã tập hợp thanh niên trong làng, giảng giải về nhiệm vụ thanh niên trước vận mệnh của Tổ quốc; kêu gọi mọi người đoàn kết theo Việt Minh đánh Pháp, đuổi Nhật.

Ngày 17-8, tin các huyện Cẩm Xuyên, Thạch Hà và thị xã Hà Tĩnh đã khởi nghĩa thành công lan khắp xóm làng. Ngày 18-8, Ủy ban Khởi nghĩa huyện Đức Thọ phát động quần chúng nhân dân nổi dậy khởi nghĩa. 2 giờ chiều 18-8, dưới sự chỉ huy của Việt Minh, nhân dân các xã trong huyện nhất tề đứng dậy, nổi trống, mõ liên hồi, giương cao cờ đỏ sao vàng đổ ra khắp các ngả đường. Ninh tham gia đoàn biểu tình đi về phủ lỵ Đức Thọ. Đoàn của làng Ninh đi tới đê sông La thì nhập vào các đoàn của làng Bùi Xá, Lạc Thiện, Yên Hồ cùng đi lên phủ. Đoàn người hùng hậu, tầng tầng, lớp lớp cầm gậy gộc, giáo mác, khí thế bừng bừng. Bọn Nhật hoảng sợ, bắn chỉ thiên uy hiếp nhưng đoàn người vẫn tiến lên. Binh lính đóng ở đồn Linh Cảm được cán bộ Việt Minh giác ngộ đã quay súng trở về với nhân dân, đi theo cách mạng. Đúng 4 giờ 30 phút, quần chúng khắp nơi trong huyện đổ về đình Đông Thái. Ủy ban Khởi nghĩa ra lệnh bắt tên Bửu Phú-tri phủ và bọn quan lại, tịch thu con dấu, sổ sách, tiền bạc...

Trước hàng ngàn quần chúng, ông Mai Trọng Đạn thay mặt Ủy ban Khởi nghĩa huyện trịnh trọng đọc bản tuyên bố xóa bỏ chính quyền thực dân phong kiến, thành lập chính quyền cách mạng của nhân dân. Mọi người hò reo vui sướng, trong lòng ai cũng hân hoan, ước mơ về cuộc sống tự do độc lập đã trở thành hiện thực.

Bài và ảnh: VÂN HƯƠNG