Hôm ấy, ông rất xúc động khi kể lại lần được gặp, nghe lời huấn thị của Bác Hồ tại sân bay Nội Bài. Lời dạy thiêng liêng năm ấy đã tiếp thêm sức mạnh để ông cùng đồng đội lập nên những chiến công vang dội.

Thiêng liêng lời Bác “Mở mặt trận trên không thắng lợi”

Là người con của quê hương Điện Bàn (Quảng Nam), sau khi hòa bình lập lại ở miền Bắc, Phạm Ngọc Lan được ra Bắc học tập văn hóa tại Kiến An (Hải Phòng). Năm 1956, anh được tuyển chọn vào đội hình đào tạo lái máy bay tiêm kích ở Trung Quốc. Năm 1964, Phạm Ngọc Lan chuyển loại thành thục máy bay MiG-17 và huấn luyện các khoa mục khác trên đất nước bạn.

leftcenterrightdel
Thiếu tướng, Anh hùng Phạm Ngọc Lan kể chuyện truyền thống với cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 921, năm 2014. 

Thời gian này, quân và dân trong nước đang bước vào cuộc chiến đấu mới với đế quốc Mỹ xâm lược. Đặc biệt, ngày 5-8-1964, Mỹ mở màn cuộc chiến tranh leo thang đánh phá miền Bắc bằng không quân và hải quân với chiến dịch “Mũi tên xuyên”. Thiếu tướng Phạm Ngọc Lan, kể: “Trước tình hình cuộc chiến căng thẳng, ngày 6-8-1964, Trung đoàn 921 được lệnh hành quân về nước. Khi ấy tôi là phi công bay số 2 nằm trong Biên đội thứ nhất, cất cánh từ sân bay Mông Tự (Trung Quốc) trở về Tổ quốc. Về đến Nội Bài, theo lệnh của Trung đoàn trưởng Đào Đình Luyện, tôi vinh dự là người hạ cánh chiếc máy bay đầu tiên xuống đường băng. Sau khi chuyển sân xong, biên đội nhanh chóng thực hiện nhiệm vụ trực ban chiến đấu đầu tiên ngoài sân bay”.

Vào thời điểm đó, Trung đoàn 921 là đơn vị không quân tiêm kích đầu tiên, nên nhận được sự quan tâm đặc biệt của Bác Hồ. Thời điểm này, cuộc chiến đấu giữa không quân ta với không quân Mỹ là cuộc đối đầu không cân sức. Nhưng Bác Hồ vẫn tin tưởng theo dõi, động viên trung đoàn tích cực luyện tập, tìm ra cách đánh với quyết tâm đánh thắng địch ngay từ trận đầu. Anh hùng Phạm Ngọc Lan xúc động kể về lần được đón Bác đến thăm đơn vị: “Đó là ngày 9-11-1964, cả trung đoàn vô cùng sung sướng khi được đón Bác đến thăm sân bay. Lúc nhìn thấy tôi trong hàng quân Người hỏi ngay: “Cháu là phi công người miền Nam có phải không”. Rồi Bác căn dặn tôi phải tích cực rèn luyện chiến đấu như đồng bào miền Nam anh hùng”.

Bác đã đến tận các máy bay làm nhiệm vụ trực chiến. Trong không khí thân mật, gần gũi, Bác Hồ nói chuyện vui vẻ, thân tình và đặt ra cho bộ đội không quân những vấn đề quan trọng mà sâu sắc. Bác căn dặn: Nghệ thuật đánh địch của Việt Nam rất độc đáo, vũ khí trong tay của người Việt Nam dù thô sơ cũng giành hiệu suất rất cao. Phải phát huy cách đánh truyền thống của ta, không ngại quân địch hiện đại. Hãy bắt chước các chiến sĩ và đồng bào miền Nam, nắm thắt lưng địch mà đánh. Hãy đánh giỏi như đặc công ở trên không.

Thiếu tướng Phạm Ngọc Lan kể tiếp: “Hôm ấy, Bác đã dành trọn cả buổi chiều để thăm hỏi động viên bộ đội không quân trước giờ ra trận. Đặc biệt, cả trung đoàn không khỏi xúc động khi Bác căn dặn: “Tổ tiên ta xưa đã có những chiến công oanh liệt trên sông, trên biển như Bạch Đằng, Hàm Tử, trên bộ như Chi Lăng, Vạn Kiếp, Đống Đa. Ngày nay, chúng ta phải mở mặt trận trên không thắng lợi, trách nhiệm ấy trước hết là của các chú”. Lời dạy của Người thật sâu sắc và ý nghĩa, trở thành nguồn cổ vũ mạnh mẽ để chúng tôi vững tay lái quyết tâm bắn rơi máy bay Mỹ xâm lược.

Trọn lời thề “Quyết tâm đánh thắng trận đầu”

Thấm nhuần lời huấn thị của Bác Hồ, toàn Trung đoàn 921 sôi nổi thực hiện phong trào thi đua “Tất cả cho chiến đấu”, “Quyết tâm đánh thắng trận đầu”. Đặc biệt, lực lượng phi công tiêm kích đầu tiên được trung đoàn giao thực hiện bằng được nhiệm vụ Bác Hồ giao. Anh hùng Phạm Ngọc Lan bồi hồi nhớ lại thời khắc lịch sử lập chiến công: “Ngày 3-4-1965, máy bay địch huy động lực lượng lớn đánh phá cầu Hàm Rồng-Thanh Hóa. Dưới sự chỉ huy trực tiếp của Sở chỉ huy Quân chủng Phòng không-Không quân, biên đội chúng tôi gồm 4 người, cùng cất cánh trực tiếp chiến đấu. Khi phát hiện mục tiêu, tôi lệnh cho tổ bay số 2 bình tĩnh giữ đúng vị trí yểm hộ. Sau đó tôi cho máy bay vào cự ly bắn gần hơn, siết cò súng bắn rơi chiếc F-8U. Máy bay địch quay lại chống trả điên cuồng với số lượng đông hơn nhiều lần. Với tinh thần hiệp đồng chiến đấu, tôi đã lệnh cho các tổ vào công kích ở cự ly có lợi và bắn rơi một chiếc F-8U”.

Sau trận không kích, biên đội được lệnh thoát ly trở về. Riêng máy bay của Biên đội trưởng Phạm Ngọc Lan về gần tới sân bay thì hết dầu. Được cấp trên cho phép nhảy dù, nhưng với tinh thần quả cảm, quyết tâm cứu lấy tài sản của đất nước, anh đã bình tĩnh, khéo léo thực hiện hạ cánh bằng bụng máy bay xuống bãi cát bên sông Đuống an toàn. Hai ngày sau, Bác Hồ gửi lời khen cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 921: “Các chú đã chiến đấu dũng cảm, đã tiêu diệt máy bay Mỹ. Các chú đã thực hiện khẩu hiệu “Đã đánh là thắng”.

Hai chiếc F-8U của địch bị bắn rơi ngay trong trận đầu xuất kích là chiến công chung của toàn thể Trung đoàn 921, trong đó có công sức không nhỏ của phi công Phạm Ngọc Lan. Ông cùng đồng đội thực hiện tốt lời dạy của thiêng liêng của Bác. Chiến công đánh thắng trận đầu chính là biểu thị tình cảm cách mạng sâu sắc, đền đáp sự quan tâm đặc biệt của Bác Hồ, Người đã truyền thêm niềm tin chiến thắng cho Không quân nhân dân Việt Nam.

Bài và ảnh: VŨ DUY