Tròn 18 tuổi (tháng 3-1959), Mai Văn Cương nhập ngũ, trở thành chiến sĩ của Sư đoàn 304. Năm 1961, sau khi trải qua nhiều lần kiểm tra, tuyển chọn hết sức nghiêm ngặt, Mai Văn Cương trúng tuyển phi công, được cử sang Liên Xô học tập, rèn luyện. Kết thúc khóa học, anh tốt nghiệp trên các loại máy bay của Liên Xô và năm 1966 trở về nước tham gia chiến đấu trong đội hình Sư đoàn Không quân 371.

Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Mai Văn Cương đã cất cánh tổng cộng gần 100 lần, gặp địch 21 lần, nổ súng 15 lần, bắn rơi 8 máy bay phản lực Mỹ, gồm 2 chiếc F-4C, 3 chiếc F-105, 3 máy bay không người lái (7 chiếc rơi tại chỗ) và cùng biên đội bắn rơi 2 chiếc khác. Sau nhiều trận đánh thắng lợi rất ấn tượng của những "cánh én bạc” thuộc Đoàn Không quân Sao Đỏ, cuối năm 1966, Bộ tư lệnh PK-KQ quyết định dành cho các phi công chiến đấu một vinh dự đặc biệt: Được gặp Bác Hồ!

leftcenterrightdel
Chủ tịch Hồ Chí Minh chụp ảnh với các phi công ngày 10-12-1966 (phi công Mai Văn Cương ngồi hàng 2, thứ ba, từ trái sang). Ảnh tư liệu

Chỉ vào bức ảnh Bác Hồ chụp cùng các phi công lập thành tích xuất sắc, nét mặt Thiếu tướng Mai Văn Cương rạng ngời. Ông kể: “Trong đời, tôi vinh dự hai lần được gặp Bác Hồ. Tôi rất vui và hạnh phúc. Tôi còn nhớ, ngày 10-12-1966, Bác cho mời 24 chiến sĩ lái máy bay của Quân chủng PK-KQ tới Phủ Chủ tịch. Lúc ấy, tôi mới bắn rơi một chiếc máy bay Mỹ”. Ngày 8-10-1966, biên đội của Mai Văn Cương được lệnh xuất kích về phía Hà Nội và được thông báo có nhiều máy bay địch đang đánh phá vùng trời Đông Anh. Phi công trẻ Mai Văn Cương đã mưu trí lao vào đội hình địch, bắn yểm hộ cho số 1, uy hiếp tinh thần địch, làm chúng hoảng hốt bỏ mục tiêu tháo chạy. Bị lạc đội hình nhưng anh vẫn bình tĩnh bám luôn một tốp 4 chiếc F-105 khác, rồi khéo léo sử dụng rocket bắn rơi tại chỗ một chiếc trên vùng trời Tam Đảo.

leftcenterrightdel
Phi công Mai Văn Cương thời trẻ. Ảnh tư liệu

Thiếu tướng Mai Văn Cương nhớ lại: "Năm 1966 là năm không quân ta chiến đấu ác liệt nhất, những phi công có thành tích xuất sắc trong chiến đấu được Bác Hồ cho mời tới Phủ Chủ tịch. Đến nơi, chúng tôi được mời vào một căn phòng rộng. Bác Hồ tiếp chúng tôi ở đó. Trong buổi tiếp các phi công còn có Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, lãnh đạo Quân chủng PK-KQ... Trong buổi gặp mặt đó, chúng tôi được Bác mời ăn bánh kẹo. Chúng tôi kể chuyện rèn luyện, chiến đấu cho Bác nghe, rồi được chụp ảnh chung với Bác. Bác bảo: “Bác cháu ta chụp ảnh kỷ niệm”. Dứt lời, Bác đứng lên đi về phía cuối phòng rồi ngồi xuống sàn nhà, còn chúng tôi quây quần xung quanh.

Khi nghe các chiến sĩ kể chuyện chiến đấu, Bác Hồ ân cần thăm hỏi và động viên: “Các cháu giỏi lắm. Các cháu bắn rơi máy bay của không quân Mỹ, như thế là đánh vào lực lượng không quân hiện đại nhất, có nhiều máy bay hiện đại và phi công có nhiều giờ bay. Chúng ta mở mặt trận trên không như vậy là rất tốt. Các cháu đã bắn rơi nhiều máy bay, nhưng các cháu phải thường xuyên rút kinh nghiệm, tìm ra nhiều cách đánh hay hơn nữa, bắn rơi nhiều máy bay hơn nữa, bắt sống nhiều giặc lái...”. Rồi Người ân cần nói: “Mỗi cháu bắn rơi một chiếc máy bay Mỹ, Bác tặng một chiếc huy hiệu”. Tiếp đó, đồng chí Vũ Kỳ chuyển những chiếc Huy hiệu Bác Hồ tặng chúng tôi".

Mặc dù bận trăm công nghìn việc nhưng Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến lực lượng không quân còn non trẻ. Các phi công trẻ của Không quân nhân dân Việt Nam hầu hết là những thanh niên nông thôn, vừa tạm xa tay cày, tay cuốc, ruộng đồng, lên đường đi học lái máy bay chiến đấu, nhưng mỗi lần xuất trận, họ đã chiến đấu dũng cảm hết mình với phi công Mỹ dày dạn, có nhiều kinh nghiệm và máy bay hiện đại. Điển hình, ngày 28-4-1967, biên đội của Mai Văn Cương cất cánh chặn địch ở vùng trời Nghĩa Lộ. Phát hiện hai chiếc F-105, số 1 được anh em yểm hộ liền nhanh chóng xông vào công kích địch. Chiếc F-105 vội lao xuống khe núi tháo chạy. Mai Văn Cương dùng kỹ thuật bổ nhào theo, bắn tiếp một phát tên lửa, chiếc máy bay trúng đạn bốc cháy, rơi tại chỗ...

Trong cuộc chiến quyết liệt, theo lời căn dặn của Bác, phi công Mai Văn Cương cùng đồng đội quyết tâm chiến đấu, càng đánh càng hăng. Lần thứ hai, phi công Mai Văn Cương nhớ mãi, đó là ngày 16-2-1969, anh cùng một số phi công có thành tích xuất sắc vinh dự được Chủ tịch Hồ Chí Minh chúc Tết tại hội trường của Quân chủng PK-KQ. Ghi nhận những thành tích xuất sắc trong chiến đấu, năm 1969, đồng chí Mai Văn Cương được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân, cùng nhiều phần thưởng cao quý khác.

PHÍ HỒNG VÂN