Cuối tháng 1-1961, Hoàng Thúc Cẩn chỉ huy đơn vị pháo binh đổ bộ bằng đường không xuống Cánh đồng Chum nước bạn Lào. Ngay sau đó, Thiếu tướng Chu Huy Mân (sau này là Đại tướng), Trưởng đoàn Cố vấn quân sự Việt Nam tại Lào trực tiếp giao nhiệm vụ cho ông Cẩn chỉ huy Cụm pháo binh Pa-thét Lào.
Hôm đó, đơn vị của ông Cẩn đang tập huấn tại Cánh đồng Chum thì bất ngờ xuất hiện máy bay phản lực. Tiếng gầm thét của động cơ máy bay xóa tan bầu trời yên tĩnh. Đó là chiếc máy bay phản lực F-101 của Mỹ từ hướng Băng Cốc (Thái Lan) bay tới. Chiếc máy bay F-101 lượn một vòng trên bầu trời nhưng rất khó thấy.
Ông Cẩn nhớ lại: “Trong tình thế cấp bách, ngay lập tức tôi trao đổi cách đánh với đồng chí Xulima, Tư lệnh Pháo binh của Pa-thét Lào, rồi lệnh trực tiếp cho Đại đội cao xạ pháo 37mm Phonsavan và Đại đội pháo 37mm của Khang Khai, nổ súng kịp thời bắn rơi tại chỗ chiếc máy bay F-101 ở bản Len cách Phonsavan 5km”. Tên phi công Mỹ bị thương nhảy dù lơ lửng giữa bầu trời. Khi vừa chạm đất, đã bị nam nữ thanh niên Lào và bộ đội ta kịp thời vây bắt. Hắn khai, chúng thuộc phái đoàn MAAG ở Sài Gòn đang trên đường sang họp khối Đông Nam Á ở Băng Cốc.
Chiến công này đã làm nức lòng nhân dân Lào. Nhiều sư sãi trong bộ quần áo cà sa vàng, có người ở tận Xieng Khouang cũng mang típ xôi, hoa quả, gà lợn đến tận trận địa tặng bộ đội và cùng làm lễ buộc chỉ cổ tay chúc phúc. Anh chị em tổ chức nhảy múa Lăm Vông như một ngày hội lớn.
Ông Cẩn cho biết: “Đây là một sự kiện lịch sử quan trọng, vì trong giai đoạn này ở miền Bắc chưa hề có máy bay phản lực, ở miền Nam thì pháo kích đặc công vào sân bay mà thôi, chưa có trường hợp nào bắn rơi được phản lực. Sự kiện đã đánh dấu sự trưởng thành vượt bậc của quân đội hai nước lúc bấy giờ. Riêng tôi thấy cảm động sung sướng trào nước mắt”.
Ở Phonsavan, các cơ quan ngoại giao các nước đã điện mừng thắng lợi. Trong một lần ghé thăm đơn vị, Hoàng thân Souphanouvong khen ngợi bộ đội Việt Nam: “Đây là một ông thầy giỏi, chúng ta sẽ không bao giờ quên sự giúp đỡ của các bạn Việt Nam". Riêng với ông Hoàng Thúc Cẩn thì được Hoàng thân Souphanouvong tặng một chiếc đồng hồ Wyler và nói: “Pháo binh cũng ví như cái đồng hồ, thiếu một bộ phận thì không thể hoạt động được. Bác tặng chiếc đồng này để cháu bắn giỏi, bắn trúng nhiều hơn nữa, thắng bất kỳ kẻ thù nào, bất kỳ ở đâu”. Chiếc đồng hồ Wyler với ông Hoàng Thúc Cẩn là món quà vô giá, ghi dấu ấn một thời kỳ gian khó nhưng hào hùng và keo sơn giữa hai nước Việt - Lào.
Bài, ảnh: PHẠM KIÊN