Trí tuệ nhân tạo mã nguồn mở: Chìa khóa mở ra tương lai số của Việt Nam

Sớm có chiến lược quốc gia để bứt phá AI

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương cho biết, dự kiến Luật Trí tuệ nhân tạo sẽ được trình Quốc hội vào cuối năm 2025, đưa Việt Nam trở thành một trong số ít quốc gia có khung pháp lý toàn diện về AI. Dự thảo luật được xây dựng dựa trên các nguyên tắc cốt lõi: Lấy con người làm trung tâm, bảo đảm an toàn và minh bạch, phát triển bao trùm và bền vững, quản trị cân bằng và hài hòa. 

Một trong những điểm nhấn của dự luật là việc quản lý AI theo mức độ rủi ro, trong đó các hệ thống AI có rủi ro cao sẽ chịu sự giám sát chặt chẽ. Đặc biệt, theo Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương, vấn đề đạo đức AI rất quan trọng. Các thách thức trong giáo dục, y tế và tài chính đều đòi hỏi một khung khổ đạo đức rõ ràng, nơi quyền quyết định cuối cùng vẫn thuộc về con người...

Các đại biểu, khách hàng tham quan triển lãm tại Ngày hội Trí tuệ nhân tạo (AI4VN 2025).

Trong khi đó, ông Lê Hồng Việt, Tổng giám đốc FPT Smart Cloud, có những phân tích về vị thế của Việt Nam trên bản đồ Trí tuệ nhân tạo toàn cầu, đồng thời chỉ ra những thách thức, cơ hội và lộ trình để Việt Nam có thể bứt phá. Theo ông Lê Hồng Việt, cuộc đua AI toàn cầu ngày càng khốc liệt, với hai hướng chính là phát triển các mô hình AI nền tảng và nghiên cứu học thuật. Ông Lê Hồng Việt cho biết, AI dự kiến đóng góp 19,9 nghìn tỷ USD vào kinh tế thế giới và góp phần tăng 15% GDP toàn cầu năm 2035.

Nhấn mạnh về hạ tầng AI, ông Nguyễn Hoàng Hưng, Giám đốc Công nghệ Viettel AI chỉ ra rằng, các "gã khổng lồ" công nghệ như Meta, Microsoft và OpenAI đang đầu tư hàng chục, thậm chí hàng trăm tỷ USD để sở hữu hàng triệu GPU - bộ xử lý đồ họa chuyên dụng cho AI. Nguyên nhân sâu xa là do các mô hình AI thế hệ mới ngày càng thông minh, đòi hỏi một năng lực tính toán khổng lồ. 

Hiện Viettel đang thực hiện chiến lược đầu tư hạ tầng AI bài bản và mạnh mẽ. Viettel vận hành 15 trung tâm dữ liệu và liên tục mở rộng, đồng thời đầu tư lớn vào các hệ thống GPU hàng đầu thế giới. Theo ông Nguyễn Hoàng Hưng, việc làm chủ hạ tầng AI không chỉ là câu chuyện của doanh nghiệp mà còn là yếu tố then chốt bảo đảm thành công của quá trình chuyển đổi số quốc gia.

Tham luận khép lại chương trình AI Summit, ông Ngô Quốc Hưng, Tổng giám đốc VinRobotics cho rằng, thế giới đang bước vào cuộc cách mạng nhân lực máy. "Dân số toàn cầu đạt 8,1 tỷ người, trong đó lực lượng lao động chỉ khoảng 3,6 tỷ và đang già hóa nhanh, tạo ra sự thiếu hụt lớn trong khi nhu cầu sản xuất và dịch vụ liên tục tăng. Thị trường thay thế này được ước tính có giá trị 30 nghìn tỷ USD và humanoids - robot hình người được xem là giải pháp và là thị trường tiềm năng", ông Hưng nhận định.

Trong bối cảnh đó, VinRobotics ra đời với sứ mệnh phát triển những người máy thông minh, có khả năng học hỏi và làm việc hiệu quả trong các môi trường công nghiệp, dịch vụ và đời sống. Ông Ngô Quốc Hưng cho biết, VinRobotics đang phát triển các công nghệ lõi cho thế hệ humanoids, từ thiết kế phần cứng cơ khí, điện, pin thông minh, bộ truyền động, đến mô hình AI có khả năng điều khiển toàn thân kết hợp ngôn ngữ và thị giác. Song song là nền tảng dữ liệu, công nghệ điều khiển từ xa và chuyển giao từ mô phỏng sang thực tế, nhằm tối ưu hóa ứng dụng trong sản xuất và đời sống.

Để hiện thực hóa tầm nhìn này, ông Hưng đã chia sẻ về bốn trụ cột công nghệ cốt lõi mà VinRobotics đang làm chủ. Thứ nhất là thiết kế và chế tạo phần cứng phức tạp. Thứ hai là tích hợp các mô hình AI nền tảng (Foundation Models) để robot có khả năng nhận thức, giao tiếp bằng ngôn ngữ tự nhiên và ra quyết định. Thứ ba là xây dựng nền tảng mô phỏng (Simulation) để huấn luyện robot trong môi trường ảo trước khi triển khai thực tế. Cuối cùng là tối ưu hóa và tinh chỉnh để robot hoạt động hiệu quả trong các ứng dụng cụ thể.

Nhìn về tương lai, Tổng giám đốc VinRobotics nhận định 5 xu hướng chính mà lực lượng lao động robot sẽ mang lại gồm: Thông minh hơn (Smarter), an toàn hơn (Safer), nhanh hơn (Faster), rẻ hơn (Cheaper) và tốt hơn (Better). "Đây không chỉ là sự thay thế, mà là sự nâng cấp toàn diện cho năng suất lao động và chất lượng cuộc sống", ông khẳng định.

Đồng hành cùng Việt Nam phát triển AI có trách nhiệm và bền vững

Ông Kim Wimbush, Tham tán Cơ quan Khoa học Quốc gia Australia (CSIRO), Giám đốc Chương trình Aus4Innovation tại Việt Nam đánh giá, chủ đề Ngày hội Trí tuệ nhân tạo Việt Nam (AI4VN 2025) phản ánh tầm nhìn của Việt Nam trong tận dụng cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thúc đẩy đổi mới sáng tạo để phát triển đồng thời đóng góp vào tiến bộ toàn cầu. 

Theo ông Kim Wimbush, hai nước đã hợp tác phát triển, ứng dụng công nghệ mới, trong đó AI được phát triển có trách nhiệm và bền vững. Quan hệ đối tác đổi mới sáng tạo giữa hai nước được khởi động từ năm 2017 và trở thành trụ cột của quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện được thiết lập hồi tháng 3-2024. Trong hợp tác về AI tại Việt Nam, thông qua Chương trình Aus4Innovation tại Việt Nam, các chuyên gia AI của Australia đã hỗ trợ nâng cao độ chính xác trong chẩn đoán ung thư vú, cải thiện hiệu quả sản xuất nông nghiệp và tăng cường quản lý môi trường tại các vườn quốc gia, góp phần bảo tồn các loài chim quý hiếm như sếu đầu đỏ.

Các đại biểu, diễn giả chia sẻ tại tọa đàm: Cơ hội và thách thức triển khai AI mã nguồn mở.

Bên cạnh ứng dụng thực tiễn, hai bên cũng hợp tác xây dựng khung nguyên tắc đạo đức cho AI. Tháng 6-2024, Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành tài liệu hướng dẫn một số nguyên tắc về nghiên cứu, phát triển các hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI) có trách nhiệm với sự hỗ trợ từ CSIRO và Đại học Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội. Năm 2025, việc ra mắt Trung tâm Công nghệ Chiến lược Australia - Việt Nam, tập trung vào 5G, 6G, an ninh mạng, AI và chuyển đổi số cũng là cột mốc quan trọng, khẳng định cam kết của Australia trong hỗ trợ Việt Nam thực hiện Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị, đưa khoa học và công nghệ trở thành động lực phát triển.

Bà Lisa Koh, Quản lý Chương trình Chính sách tại Meta nhận định: Trí tuệ nhân tạo đang đóng vai trò mang tính chuyển đổi tại Việt Nam. Đặc biệt, AI mã nguồn mở đang mở rộng khả năng tiếp cận công nghệ, tạo động lực cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa triển khai những giải pháp AI tiết kiệm chi phí, phù hợp với bối cảnh địa phương và bảo đảm tất cả mọi người đều có thể tiếp cận những lợi ích mà AI mang lại.

Về những cập nhật quan trọng về Dự án ViGen, sáng kiến ra đời từ mối quan hệ hợp tác ba bên giữa Meta, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) và tổ chức AI for Vietnam, hướng tới thúc đẩy mạnh mẽ hệ sinh thái AI của Việt Nam và mở ra các cơ hội ứng dụng công nghệ đột phá nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Dù là ngôn ngữ đang được hơn 100 triệu người sử dụng, tiếng Việt vẫn chưa xuất hiện nhiều trong các hệ thống AI hiện có do hạn chế và sai lệch trong nguồn dữ liệu. Để khắc phục tình trạng này, Dự án ViGen theo đuổi mục tiêu xây dựng các bộ dữ liệu tiếng Việt toàn diện với quy mô lớn và chất lượng cao nhất từ trước đến nay. Bộ dữ liệu mới được huấn luyện, tinh chỉnh và đánh giá với một kho dữ liệu chất lượng cao, toàn diện. Nhờ đó, các bộ dữ liệu này là nguồn thông tin đáng tin cậy, phản ánh sự độc đáo về xã hội, văn hóa và ngôn ngữ của Việt Nam.

Ông Võ Xuân Hoài, Phó giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), nhấn mạnh: Trí tuệ nhân tạo, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo mã nguồn mở, đang đóng vai trò then chốt trong chiến lược tăng trưởng kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu của Việt Nam. Trong lộ trình hướng tới mục tiêu trở thành "Quốc gia AI" vào năm 2030 của Việt Nam, sự hiện diện và đồng hành của các tập đoàn công nghệ toàn cầu như Meta, thông qua việc chia sẻ các mô hình mã nguồn mở, có ý nghĩa chiến lược đối với hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong nước. Những sáng kiến như dự án ViGen không chỉ minh chứng cho tiềm năng ứng dụng của AI mã nguồn mở mà còn góp phần tối ưu hóa chi phí, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và từng bước nâng cao năng lực tự chủ công nghệ cho Việt Nam.

VĂN PHONG - SONG HÀ

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Giáo dục Khoa học xem các tin, bài liên quan.