Những thay đổi tích cực

Một tháng trước ngày khai giảng, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có Công văn số 4567/BGDĐT-GDPT hướng dẫn tổ chức dạy học 2 buổi/ngày đối với giáo dục phổ thông năm học 2025-2026. Theo đó, buổi 1 các trường sẽ tổ chức dạy theo chương trình giáo dục phổ thông; buổi 2 dành cho các hoạt động củng cố để học sinh hoàn thành nội dung học tập và phát triển toàn diện đức-trí-thể-mỹ.

Có mặt tại Trường THCS Mai Dịch (TP Hà Nội) những ngày đầu năm học 2025-2026, chúng tôi được biết, năm học mới, các em học sinh được khởi đầu bằng một thay đổi tích cực: Buổi sáng học các môn văn hóa, buổi chiều được tham gia những tiết học đa dạng như kỹ năng sống, phát triển năng lực, giáo dục STEM/STEAM, kiến thức về trật tự, an toàn giao thông, trí tuệ nhân tạo, ngoại ngữ, thể thao, văn hóa, nghệ thuật, năng lực số cùng nhiều nội dung khác theo quy định. Cách sắp xếp này vừa đáp ứng nhu cầu học tập, vừa phù hợp với sở thích, năng khiếu của mỗi em. Em Nguyễn Trí Đức, học sinh lớp 7 chia sẻ: “Ngoài những tiết học chính khóa, em được học thêm kỹ năng sống, kỹ năng ứng xử, cách giao tiếp với bạn bè, thầy cô và người lớn. Em thấy điều này rất quan trọng vì sẽ giúp em cư xử đúng mực hơn khi ra ngoài và tự tin khi nói chuyện trước đám đông”.

Một tiết học STEAM ở Trường Tiểu học Tây Sơn (Hà Nội). 

Bước vào năm học mới, gia đình chị Trần Thu Hà ở phường Thanh Xuân (TP Hà Nội) cũng phải làm quen với lịch sinh hoạt mới. Con gái lớn đang theo học tại Trường THCS Thanh Xuân, bắt đầu lịch học 2 buổi/ngày ngay sau khai giảng và có ăn bán trú. Chị Trần Thu Hà cho biết: “Năm ngoái, cháu học sáng từ thứ hai đến thứ bảy, năm nay nhà trường tổ chức học 2 buổi/ngày và nghỉ ngày thứ bảy. Hai vợ chồng đều đi làm ở xa, rất khó về nhà vào buổi trưa để đưa đón cũng như lo bữa ăn cho con. Việc con được học bán trú khiến chúng tôi rất yên tâm...”.

Trường THPT Nguyễn Trãi-Ba Đình nằm ở khu vực trung tâm TP Hà Nội. Trong khi nhiều trường học khác ở Thủ đô gặp khó khăn về diện tích thì Trường THPT Nguyễn Trãi-Ba Đình lại may mắn khi có mặt bằng rộng rãi. Tuy nhiên, phòng học của nhà trường được xây dựng từ năm 1982 đã xuống cấp. Để đáp ứng nhu cầu dạy học 2 buổi/ngày, nhà trường đã cải tạo, sửa chữa, khắc phục và chỉnh trang cơ sở vật chất nhằm bảo đảm điều kiện cơ bản phục vụ nhiệm vụ trước mắt. “Dạy học 2 buổi/ngày, thầy và trò được nghỉ thứ bảy, chủ nhật sẽ rất hợp lý nhằm tái tạo sức lao động”, cô giáo Nguyễn Thị Phương Lan, Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Trãi-Ba Đình chia sẻ.

Nỗ lực khắc phục khó khăn

Những đổi mới trong chương trình và việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày đã mang lại không khí học tập hào hứng ngay từ những ngày đầu năm học, giúp học sinh không chỉ học tốt kiến thức văn hóa mà còn có cơ hội phát triển toàn diện kỹ năng, phẩm chất cần thiết. Qua quá trình khảo sát tại một số cơ sở giáo dục về vấn đề dạy học 2 buổi/ngày, chúng tôi nhận thấy một số khó khăn chung về cơ sở vật chất, trang thiết bị, tài chính, nguồn nhân lực và nội dung giảng dạy. Tại Hà Nội, hiện có 100% trường tiểu học, 60% trường THCS đủ điều kiện triển khai dạy học 2 buổi/ngày. Tuy nhiên, đối với bậc THPT, số trường triển khai được còn khiêm tốn.

Tại Trường THCS Nguyễn Công Trứ (phường Ba Đình, TP Hà Nội), do vẫn thiếu giáo viên, hoạt động dạy học cả ngày được nhà trường linh động sắp xếp so le, đan xen giữa lịch buổi sáng và chiều để bảo đảm đủ giáo viên đứng lớp. Cô giáo Lê Hoàn Châu, Hiệu trưởng nhà trường cho biết, hiện đội ngũ giáo viên vẫn chưa được đào tạo chuyên sâu về giáo dục STEM và kỹ năng sống, vì vậy, nhà trường linh hoạt trong phân công. Những thầy cô có năng lực chuyên môn cao trong môn Khoa học tự nhiên sẽ đảm nhiệm các chuyên đề STEM. Với kỹ năng sống, phần lớn do giáo viên chủ nhiệm hoặc giáo viên có thế mạnh trong các môn học tổng hợp phụ trách.

Theo cô giáo Lê Hoàn Châu, khó khăn lớn nhất hiện nay là chưa có nhiều tài liệu, giáo trình chuẩn hóa và đội ngũ giáo viên được bồi dưỡng bài bản về hai mảng này. Tuy nhiên, nhà trường coi đây là cơ hội để khuyến khích giáo viên tự học hỏi, sáng tạo trong cách giảng dạy. “Thời gian tới, chúng tôi mong muốn có thêm các lớp tập huấn chuyên sâu dành cho giáo viên cũng như sự hỗ trợ từ các chuyên gia để những tiết học STEM và kỹ năng sống ngày càng thiết thực, hấp dẫn và gần gũi với học sinh”, cô Châu nhấn mạnh.

Có một thực tế là nhiều trường tuy đã bảo đảm lớp học nhưng việc tổ chức ăn bán trú thì chưa thể thực hiện. Để khắc phục khó khăn trước mắt, các trường đã có giải pháp hỗ trợ học sinh nhà xa ở lại buổi trưa bằng việc mở phòng học để các em nghỉ trưa, sẵn sàng cho giờ học chiều. Cùng với đó, những vấn đề như kinh phí bồi dưỡng giáo viên dạy thêm giờ đòi hỏi các địa phương phải tích cực vào cuộc, cùng nhà trường tháo gỡ. 

Việc dạy học 2 buổi/ngày có nhiều ưu điểm và ý nghĩa. Tuy nhiên, thời gian đầu tổ chức thực hiện sẽ khó tránh được những khó khăn, lúng túng. Để có thể triển khai hiệu quả, các chuyên gia cho rằng cần có cơ chế rõ ràng: Ngân sách nhà nước và địa phương phải đóng vai trò chủ đạo, đi kèm hướng dẫn cụ thể về mức chi. Cùng với đó, giáo viên cần được bồi dưỡng chuyên sâu về phương pháp tổ chức các chuyên đề STEM, kỹ năng sống, hoạt động trải nghiệm... Trao đổi với chúng tôi, ông Đặng Tự Ân, Giám đốc Quỹ hỗ trợ đổi mới giáo dục Việt Nam cho biết: “Nguồn kinh phí để triển khai có thể được bố trí từ ngân sách nhà nước, ngân sách địa phương và xã hội hóa. Việc xã hội hóa cần minh bạch, tránh gây áp lực cho phụ huynh. Các trường nên khai thác tối đa cơ sở vật chất hiện có, liên kết với nhà văn hóa, trung tâm thể thao trên địa bàn. Khi vừa bảo đảm nguồn lực, vừa bảo đảm tính chuyên nghiệp, mô hình 2 buổi mới thực sự phát huy hiệu quả”.

Bài và ảnh: HUYỀN TRANG - MAI HOA

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Giáo dục Khoa học xem các tin, bài liên quan.