Thiếu cán bộ chuyên môn công nghệ thông tin, chuyển đổi số, đặc biệt là cấp xã

Ghi nhận nhiều kết quả tích cực

Thông tin về xử lý thủ tục hành chính, ông Hồ Hồng Hải cho biết đã có 381 hồ sơ được thực hiện tại địa phương, tập trung ở các lĩnh vực: Tiêu chuẩn đo lường chất lượng (165 hồ sơ), sở hữu trí tuệ (16), an toàn bức xạ hạt nhân (28), tần số vô tuyến điện (98), KH&CN (51), viễn thông (19), bưu chính (4).

Về hạ tầng số, 100% tỉnh, thành phố đã kết nối mạng truyền số liệu chuyên dùng đến cấp xã. Phần mềm một cửa điện tử đồng bộ, tích hợp Cổng dịch vụ công quốc gia. Nhiều địa phương có tỷ lệ số hóa hồ sơ đạt trên 90%.

Về nhân lực, các địa phương đã bố trí cán bộ một cửa, tổ chức tập huấn nghiệp vụ số hóa hồ sơ, quản lý KH&CN, chuyển đổi số; một số tỉnh ban hành kế hoạch đào tạo nhân lực KH&CN và công nghệ thông tin (CNTT) dài hạn.

Kết quả làm việc cũng ghi nhận một số khó khăn, vướng mắc phổ biến, như: Hạ tầng thiếu đồng bộ, đặc biệt ở xã/phường mới sáp nhập; thiết bị cũ, vùng sâu còn lõm sóng, trắng sóng; hệ thống dữ liệu còn trục trặc khi liên thông (VNeID, hộ tịch, phần mềm tần số…).

Quang cảnh họp báo thường kỳ tháng 8 của Bộ KH&CN.

Tình trạng thiếu cán bộ chuyên môn CNTT, chuyển đổi số, đặc biệt là cấp xã; cán bộ một số lĩnh vực chuyên ngành (viễn thông, sở hữu trí tuệ, đo lường) chưa được đào tạo chuyên sâu.

Hạn chế ngân sách cho hạ tầng số giai đoạn 2026–2030; thiếu hướng dẫn xây dựng dự toán, sử dụng nguồn sự nghiệp KH&CN cho hoạt động chuyển đổi số cấp xã.

Một số nghị định, thông tư chậm được sửa đổi, bổ sung; thiếu hướng dẫn chi tiết về sở hữu trí tuệ, an toàn bức xạ, nhân lực chuyển đổi số; phân cấp UBND tỉnh còn bất cập trong cấp phép, quản lý.

Để các địa phương thực hiện tốt hơn nhiệm vụ được phân cấp, phân quyền, Bộ KH&CN kiến nghị Chính phủ hỗ trợ ngân sách mục tiêu, đầu tư công trung hạn cho hạ tầng CNTT; ưu tiên đào tạo, phân bổ biên chế CNTT, nhất là vùng núi; hoàn thiện cơ chế pháp lý, kết nối dữ liệu giữa các bộ, ngành; cho phép tiếp nhận hồ sơ "phi địa giới hành chính".

Kiến nghị các đơn vị thuộc Bộ KH&CN hướng dẫn, đào tạo địa phương về CNTT, chuyển đổi số, AI; xây dựng khung kiến trúc tổng thể quốc gia số 2.0, khung đánh giá hiệu quả chuyển đổi số; công nhận giá trị pháp lý của hồ sơ điện tử, chữ ký số; duy trì tổ thường trực và nhóm hỗ trợ trực tuyến 24/7 cho địa phương.

Chuyển đổi số đang trở thành động lực mạnh mẽ

Tại buổi họp báo, ông Lê Văn Tuấn, Phó cục trưởng Cục Chuyển đổi số quốc gia nhấn mạnh, chuyển đổi số, cùng với KH,CN&ĐMST, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), đang trở thành động lực mạnh mẽ định hình tương lai.

Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều nghị quyết, chiến lược, trong đó Nghị quyết 57-NQ/TW xác định chuyển đổi số (CĐS) là đột phá chiến lược, đặt mục tiêu đến 2030 kinh tế số đạt 30% GDP, đến 2045 đạt 50% GDP. Chính phủ triển khai bằng nhiều chương trình, quyết định, gần đây có Nghị quyết 71/NQ-CP.

Năm 2025, xếp hạng chính phủ số tăng 15 bậc, hồ sơ trực tuyến toàn trình đạt gần 40%. Doanh thu CNTT đạt 2.772 nghìn tỷ đồng (tăng 24%), xuất khẩu phần cứng, điện tử tăng 29%. Cấp 21,8 triệu chứng thư số (35,18% dân số trưởng thành); 17,5 triệu thẻ căn cước công dân; 64 triệu tài khoản VNeID. 99,3% thôn bản có mạng di động băng rộng; tốc độ Internet di động 146,64 Mbps (xếp hạng 20 thế giới); phủ sóng 5G đạt 26%.

Ông Lê Anh Tuấn, Phó cục trưởng Cục Chuyển đổi số quốc gia trao đổi, trả lời các câu hỏi của phóng viên tại buổi họp báo.

Hiện nay, tất cả các bộ, ngành, địa phương đã đã ban hành, tổ chức thực hiện các Nghị quyết, kế hoạch, đề án về chuyển đổi số 5 năm và hằng năm giai đoạn mới theo chủ trương, định hướng tại Nghị quyết số 57-NQ/TW. Nghị quyết số 57-NQ/TW đã xác định: "Thể chế là điều kiện tiên quyết, cần hoàn thiện và đi trước một bước", "đưa thể chế thành một lợi thế cạnh tranh trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số".

Việt Nam đã xác định để không chỉ thích ứng mà còn hướng đến "bắt kịp, tiến cùng và vượt lên", do đó, hành động quyết liệt và có tầm nhìn về mặt thể chế là yêu cầu cấp thiết. Chính vì vậy, Chính phủ đang khẩn trương xây dựng hành lang pháp lý về CĐS nhằm tạo nền tảng pháp lý vững chắc, kiến tạo không gian phát triển mới cho quốc gia.

Với một nền tảng thể chế cho CĐS được hoàn thiện thời gian qua, đây là bệ phóng để kiến tạo Việt Nam trong kỷ nguyên số.

Một là, một Nhà nước kiến tạo, thông minh và không khoảng cách: Trong tương lai không xa, chúng ta sẽ chứng kiến một Nhà nước hoạt động trên nguyên tắc "số ngay từ đầu". Các quyết định quản lý, điều hành, cung cấp dịch vụ sẽ được đưa ra dựa trên dữ liệu thời gian thực, được các hệ thống AI hỗ trợ phân tích và dự báo.

Người dân và doanh nghiệp sẽ được trải nghiệm các dịch vụ công toàn trình, không giấy tờ; được chủ động phục vụ, cá nhân hóa dựa trên dữ liệu, AI; ranh giới hành chính sẽ bị xóa nhòa trên môi trường số, tạo ra một nền hành chính thực sự thống nhất và phục vụ.

Hai là, một nền kinh tế số năng động, cạnh tranh và tự chủ: Hành lang pháp lý sẽ khơi thông các nguồn lực, đặc biệt là tài nguyên dữ liệu, để tạo ra một sân chơi bình đẳng cho mọi thành phần kinh tế. Các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, sẽ được tiếp cận các nền tảng số dùng chung, dữ liệu mở và các chính sách hỗ trợ để tham gia vào chuỗi giá trị số.

Các doanh nghiệp công nghệ số "Make in Vietnam" vươn mình, không chỉ làm chủ thị trường trong nước mà còn tự tin vươn ra toàn cầu. Các mô hình kinh tế mới như kinh tế số nền tảng, kinh tế dữ liệu sẽ phát triển trong một môi trường cạnh tranh lành mạnh, được điều tiết bởi các quy định pháp luật rõ ràng về chống độc quyền. AI sẽ sẽ thẩm thấu vào mọi lĩnh vực để nâng cao năng suất và tạo ra các sản phẩm, dịch vụ mang thương hiệu Việt Nam.

Ba là, một xã hội số nhân văn, bao trùm và an toàn: Chuyển đổi số của Việt Nam đặt con người vào vị trí trung tâm. Mọi công dân, dù ở thành thị hay nông thôn, miền núi, đều có cơ hội tiếp cận kết nối số và được trang bị kỹ năng số cơ bản để tham gia vào xã hội số.

Chúng ta hướng tới một xã hội nơi "công dân số" được bảo vệ toàn diện. Các giá trị văn hóa dân tộc sẽ được bảo tồn và lan tỏa mạnh mẽ trên môi trường số; mọi người có cơ hội học tập suốt đời để không ngừng nâng cao năng lực, thích ứng với những thay đổi của công nghệ số.

Hoàn thiện thể chế và đẩy mạnh các hoạt động trọng tâm

Giám đốc Trung tâm Truyền thông KH&CN Nguyễn Thị Hải Hằng cho biết, trong tháng 8 vừa qua, Bộ KH&CN đã tích cực, chủ động triển khai nhiều nhiệm vụ trọng tâm đóng góp quan trọng cho sự phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (KH,CN, ĐMST&CĐS) của đất nước.

Giám đốc Trung tâm Truyền thông KH&CN Nguyễn Thị Hải Hằng phát biểu tại họp báo.

Về công tác xây dựng đề án/văn bản quy phạm pháp luật, Bộ đã trình Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ ban hành 4 Nghị quyết, 1 Nghị định, 3 Thông tư và 2 Quyết định quan trọng, trong đó có các Nghị quyết về việc đưa dự án Luật Chuyển đổi số, Luật Công nghệ cao (sửa đổi), Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi), Luật Chuyển giao công nghệ (sửa đổi) vào Chương trình lập pháp năm 2025 của Quốc hội. Bộ đã ban hành 3 Thông tư liên quan đến phòng chống thiên tai, chứng thực chữ ký số, cũng như quy chế chứng thực mẫu, góp phần hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu lực quản lý. Bộ KH&CN cũng đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Nội vụ trong quá trình xây dựng, trình Chính phủ ban hành Nghị định số 231/2025/NĐ-CP ngày 26-8-2025 quy định về tuyển chọn, sử dụng Tổng công trình sư, Kiến trúc sư trưởng về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Trong khuôn khổ Triển lãm Thành tựu Đất nước nhân dịp Kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh, Bộ KH&CN tổ chức thành công các hoạt động: Triển lãm thành tựu KH,CN, ĐMST&CĐS; Diễn đàn "Tương lai Khoa học và Công nghệ, Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi số Quốc gia"; "Diễn đàn AI trong kỷ nguyên số"; Chủ trì Khối trí thức Việt Nam tham dự Lễ Diễu binh, Diễu hành chào mừng 80 năm Cách mạng tháng 8 và Quốc khánh 2-9... 

Trong tháng 9, Bộ KH&CN sẽ tiếp tục tập trung xây dựng, trình Chính phủ các dự án luật quan trọng, trong đó có Luật Công nghệ cao (sửa đổi), Luật Chuyển đổi số, Luật Chuyển giao công nghệ (sửa đổi), Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi), nhằm đảm bảo tiến độ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. Đồng thời, Bộ sẽ trình Thủ tướng Chính phủ các văn bản liên quan đến Quyết định sửa đổi, bổ sung Mã bưu chính quốc gia; Khung Kiến trúc tổng thể quốc gia số; Quyết định sửa đổi, bổ sung, cập nhật Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo đến năm 2030; Quyết định Ban hành Chương trình phát triển Chính phủ số. Rà soát, điều chỉnh Quy hoạch các tổ chức KH&CN công lập; Phát triển, trọng dụng nhân tài, nhân lực chất lượng cao, chuyên gia đầu ngành phục vụ phát triển KH,CN, ĐMST&CĐS quốc gia để triển khai Chiến lược quốc gia về thu hút, trọng dụng nhân tài đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

HỒNG QUANG

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Giáo dục Khoa học xem các tin, bài liên quan.