Bảo đảm quyền của giáo viên trong lựa chọn sách giáo khoa

Bên cạnh việc triển khai liên tục các biện pháp để bảo đảm an toàn cho học sinh khi trở lại trường, các thầy, cô giáo cũng chủ động nghiên cứu, đánh giá sách giáo khoa (SGK) trước khi đưa ra quyết định lựa chọn bộ sách nào cho chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) mới theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT).

Công tác chuẩn bị đã sẵn sàng

Để các nhà trường thuận tiện trong triển khai lựa chọn SGK cho chương trình GDPT mới, Bộ GD&ĐT vừa ban hành Thông tư số 01/2020/TT-BGDĐT hướng dẫn lựa chọn SGK trong cơ sở GDPT, trong đó quy định rõ nguyên tắc, mục tiêu, quy trình thực hiện… Theo hướng dẫn, mỗi cơ sở GDPT thành lập hội đồng lựa chọn SGK do hiệu trưởng cơ sở GDPT là người đứng đầu và tổ chức lựa chọn sách. Bên cạnh người đứng đầu, hội đồng sẽ bao gồm: Cấp phó người đứng đầu, tổ trưởng tổ chuyên môn, đại diện giáo viên dạy các môn học, hoạt động giáo dục có SGK được lựa chọn, đại diện ban đại diện cha mẹ học sinh của cơ sở GDPT. Như vậy, theo thông tư này, Bộ GD&ĐT đã giao quyền quyết định việc lựa chọn SGK cho các nhà trường. Vì thế, trong việc chọn SGK, vai trò của các nhà trường, giáo viên, các tổ chuyên môn-những người trực tiếp tham gia giảng dạy đóng vai trò rất quan trọng.

Các chuyên gia, giáo viên nghiên cứu những bộ sách giáo khoa mới của Nhà xuất bản Giáo dục. Ảnh: THANH TÙNG

Hiện nay, Bộ GD&ĐT đã phê duyệt 5 bộ sách lớp 1 gồm 32 cuốn. Bộ cũng đưa ra 3 nguyên tắc lựa chọn SGK là: Lựa chọn SGK thuộc danh mục SGK đã được bộ phê duyệt để sử dụng trong cơ sở GDPT; mỗi môn học, hoạt động giáo dục ở mỗi khối lớp lựa chọn một đầu SGK; bảo đảm thực hiện công khai, minh bạch, đúng pháp luật.

Là địa phương có quy mô lớn nhất cả nước, hiện nay, Hà Nội đang tích cực chuẩn bị các điều kiện cần thiết để sẵn sàng triển khai chương trình GDPT mới theo đúng lộ trình, bắt đầu từ năm học 2020-2021 đối với lớp 1. Ông Ngô Viết Thành, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Cự Khê (Thanh Oai, Hà Nội) cho biết: “Sở GD&ĐT TP Hà Nội đã tổ chức hội nghị trực tuyến giới thiệu bộ SGK lớp 1 theo chương trình GDPT 2018 tới toàn bộ hiệu trưởng các trường và giáo viên tiểu học của 30 quận, huyện, thị xã. Hiện nay, chúng tôi đã được tiếp cận với 5 bộ sách mà bộ đã phê duyệt. Trường cũng đã thành lập hội đồng lựa chọn SGK. Thời gian này, chúng tôi đang tập trung tìm hiểu, nghiên cứu. Việc lựa chọn một bộ SGK để dạy học trong một thời gian dài không phải đơn giản. Vì thế, từng giáo viên, từng tổ chuyên môn sẽ đưa ra những đánh giá cụ thể và thận trọng trước khi trình hội đồng của trường lựa chọn”.

Tại Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Thượng Phùng (Mèo Vạc, Hà Giang), các thầy, cô cũng đã được tiếp cận với 5 bộ sách mà Bộ GD&ĐT phê duyệt. Theo ông Nguyễn Thanh Sơn, Hiệu trưởng nhà trường, để chuẩn bị cho chương trình mới, đội ngũ giáo viên nhà trường đã được tham gia nhiều cuộc hội thảo, tập huấn. Không chỉ đội ngũ giáo viên, nội dung của chương trình mới cũng được trường tuyên truyền tới phụ huynh để tạo sự đồng thuận. “Chúng tôi dành nhiều thời gian tập trung phân tích những ưu điểm, hạn chế của từng cuốn sách. Hết tháng 2, nhà trường sẽ tổng hợp ý kiến của từng giáo viên trong hội đồng lựa chọn SGK của trường để báo cáo với phòng GD&ĐT huyện”, ông Nguyễn Thanh Sơn cho biết.

Lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo trao đổi với giáo viên Trường Tiểu học Thanh Bình (TP Hải Dương, tỉnh Hải Dương) về chương trình giáo dục phổ thông mới. Ảnh: UYÊN NHI.

Nêu cao vai trò đội ngũ giáo viên

Theo đánh giá của các chuyên gia, các giáo viên, SGK mới mang tính kế thừa SGK hiện hành nhưng thay đổi cấu trúc của bài học nhằm thúc đẩy quá trình hình thành và phát triển năng lực của học sinh. Điều này, đúng như tinh thần thông tư hướng dẫn của Bộ GD&ĐT, có hai tiêu chí để các địa phương lựa chọn SGK: Phù hợp với đặc điểm kinh tế-xã hội của địa phương và phù hợp với điều kiện tổ chức dạy, học tại cơ sở GDPT. Theo lộ trình, thông tư sẽ có hiệu lực từ ngày 15-3-2020; người đứng đầu cơ sở GDPT công bố công khai danh mục SGK sử dụng và niêm yết tại cơ sở GDPT trước khi bắt đầu năm học mới ít nhất 4 tháng. Thời gian không còn nhiều nên trong công tác chuẩn bị để trước khi đưa ra sự lựa chọn SGK, không ít giáo viên tỏ ra lo lắng.

Mèo Vạc là huyện vùng sâu, vùng xa của tỉnh Hà Giang. Do đặc thù người dân tộc Mông chiếm khoảng 80% dân số, mặt bằng dân trí so với cả nước còn nhiều hạn chế nên công tác tuyên truyền cho phụ huynh về việc triển khai chương trình GDPT gặp nhiều khó khăn. Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, ông Lâm Quang Hưng, Trưởng phòng GD&ĐT huyện Mèo Vạc cho biết: “Hiện nay, các trường trên địa bàn huyện đã được tiếp cận với 5 bộ SGK mới. Tuy nhiên, qua quá trình thẩm định sách, đội ngũ giáo viên bày tỏ mong muốn có thêm thời gian tìm hiểu sâu, nghiên cứu kỹ để đưa ra lựa chọn SGK phù hợp với đặc điểm kinh tế-xã hội cũng như năng lực học sinh của địa phương”.

Dù bậc THCS triển khai chương trình GDPT mới từ năm học 2021-2022 bắt đầu từ năm lớp 6, nhưng thời gian qua đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý của Trường THCS Nguyễn Văn Trỗi (Đô Lương, Nghệ An) đã được tập huấn, bồi dưỡng, sẵn sàng cho việc triển khai chương trình mới. Về việc lựa chọn SGK, ông Trần Hoàng Thượng, Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Văn Trỗi nêu quan điểm: “SGK mới tuy trình bày đẹp hơn, minh họa đẹp hơn, nhưng đích cuối cùng phải chuẩn kiến thức, kỹ năng để dạy học sinh. Đối với vùng nông thôn như huyện Đô Lương, đội ngũ giáo viên mong muốn SGK mới phù hợp với năng lực học sinh, có giá thành thấp, dùng được nhiều lần để không là gánh nặng với phụ huynh”.

Những băn khoăn, lo lắng của các trường và đội ngũ giáo viên là điều dễ hiểu. Bởi nếu như các nước phát triển, việc “một chương trình nhiều bộ SGK” đã được thực hiện từ lâu thì giờ Việt Nam mới bắt đầu. Là người chủ biên một bộ SGK toán trong số SGK mới được bộ phê duyệt, PGS, TS Trần Diên Hiển, cho rằng: “Việc Bộ GD&ĐT giao các nhà trường lựa chọn SGK, lựa chọn phương pháp dạy học là rất đúng đắn. Bởi giáo viên là người sử dụng và giảng dạy trực tiếp học sinh. Nhưng nếu đặt mình vào vị trí của giáo viên, tôi sẽ đưa ra nguyện vọng được tiếp cận với SGK mới càng sớm càng tốt để có thêm thời gian cân nhắc, chọn ra bộ SGK phù hợp nhất”.

Chương trình, SGK mới được viết theo hướng mở, trong đó chương trình là gốc, SGK là tài liệu dạy học quan trọng cụ thể hóa chương trình. Để dạy học, phát triển phẩm chất và năng lực người học theo mục tiêu của chương trình mới, đòi hỏi giáo viên phải nỗ lực, đổi mới, sáng tạo trong phương pháp giảng dạy, kiểm tra, đánh giá. Trong chuyến công tác và kiểm tra tại tỉnh Hải Dương triển khai Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội về đổi mới chương trình, SGK GDPT, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ lưu ý: “Giáo viên cần nắm chắc chuẩn đầu ra của chương trình để hiểu được những hướng khác nhau mà mỗi SGK đi theo nhằm đạt được chuẩn đầu ra. Xác định được sự khác biệt này của các bộ SGK, giáo viên sẽ biết được sách nào phù hợp với điều kiện cụ thể của nhà trường, địa phương, nhận thức của học sinh và đưa ra lựa chọn chính xác”.

NGUYỄN HOÀI