Năm Chủ tịch ASEAN 2020 với nhiều kỳ vọng

Việt Nam đảm nhiệm cương vị Chủ tịch ASEAN 2020 trong bối cảnh môi trường chiến lược thế giới, khu vực chuyển dịch nhanh chóng, diễn biến phức tạp; hòa bình, ổn định ở khu vực đứng trước nhiều thách thức. Kênh quốc phòng, do Bộ Quốc phòng Việt Nam chủ trì, được kỳ vọng sẽ tạo ra được những bước đột phá, một “luồng gió mới” góp phần củng cố vững chắc vai trò trung tâm của ASEAN, tăng cường xây dựng lòng tin và hợp tác thực chất nhằm giữ vững môi trường hòa bình, ổn định và phát triển tại châu Á-Thái Bình Dương thông qua các hoạt động của Năm ASEAN 2020 trên kênh quốc phòng, quân sự, mà trọng tâm là Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN (ADMM) và Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+).

Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh cho biết, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng xác định đảm nhiệm thành công vai trò Chủ tịch ASEAN 2020 trên kênh quốc phòng, quân sự, nhất là ADMM và ADMM+, là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2020, góp phần hoàn thành các mục tiêu đối ngoại mà Đại hội XII của Đảng và Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ X đã đề ra, đóng góp cơ sở lý luận, thực tiễn phát triển định hướng công tác đối ngoại nói chung và đối ngoại quốc phòng nói riêng, cũng như thành công của Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI và Đại hội XIII của Đảng.

Với vị thế, uy tín quốc tế ngày càng cao của Việt Nam, các nước thành viên ASEAN và các nước đối tác đối thoại cũng trông chờ dưới sự dẫn dắt của nước Chủ tịch, ASEAN sẽ giữ vững đoàn kết, thống nhất, phát huy vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực; thúc đẩy đối thoại và hợp tác thực chất ứng phó với các thách thức an ninh chung. Với vị trí trọng tâm chiến lược toàn cầu, châu Á-Thái Bình Dương, trong đó có khu vực Đông Nam Á ngày càng thu hút sự quan tâm và can dự của các quốc gia trên thế giới; vai trò của ASEAN được coi trọng trong chiến lược của các nước tại khu vực. Sau 10 năm thành lập, ADMM+ với vai trò trung tâm dẫn dắt của ASEAN ngày càng khẳng định vị trí là một trong những trụ cột về hợp tác quốc phòng, an ninh tại châu Á-Thái Bình Dương, có ảnh hưởng sâu, rộng, vượt ra ngoài khu vực, thu hút sự quan tâm của các nước, các tổ chức quốc tế ngoài khu vực. Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh cho biết, ngay từ đầu nhiệm kỳ Chủ tịch ADMM và ADMM+, nhiều nước và tổ chức quốc tế như: Anh, Đức, Canada, Pháp, Liên hợp quốc và Liên minh châu Âu đã đặt vấn đề với Bộ Quốc phòng Việt Nam, mong muốn được tạo điều kiện để họ có cơ hội bày tỏ tiếng nói đầu tiên tại ADMM+, thể hiện sự coi trọng đối với diễn đàn này.

leftcenterrightdel
Đại tướng Ngô Xuân Lịch, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam ký Tuyên bố chung của Bộ trưởng Quốc phòng các nước ADMM+ về tầm nhìn chiến lược an ninh của ADMM+. Ảnh: THÁI HƯNG.

Nhận thức được ý nghĩa, tầm quan trọng của việc tổ chức thành công các hội nghị quốc phòng, quân sự ASEAN 2020, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và ưu tiên nguồn lực thích đáng cho các hoạt động này. Công tác chuẩn bị cho Năm Chủ tịch ASEAN 2020 của Bộ Quốc phòng được triển khai từ sớm, trong đó đề án tổ chức các hội nghị quốc phòng, quân sự ASEAN 2020 đã được Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng phê duyệt từ tháng 4-2018. Kế hoạch triển khai thực hiện đề án và danh mục các hoạt động quốc phòng, quân sự ASEAN 2020 đã được Bộ Quốc phòng thông qua. Ban chỉ đạo Bộ Quốc phòng về ASEAN 2020 và các tiểu ban trực thuộc đã được thành lập và khẩn trương thực hiện các nhiệm vụ đã được xác định. Mọi công tác chuẩn bị được thực hiện chu đáo, công phu từ nội dung, chương trình, kịch bản cho đến lễ tân, bảo đảm an ninh, an toàn, y tế, kỹ thuật, công tác tuyên truyền...

Theo Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, một trong những mục tiêu then chốt được Bộ Quốc phòng Việt Nam xác định trong Năm Chủ tịch ASEAN 2020 là các hội nghị ADMM-14 và ADMM+ lần thứ 7 thông qua được các Tuyên bố chung, trong đó phải nêu được những vấn đề đáp ứng sự quan tâm cũng như lợi ích chung của các khu vực, nhưng đồng thời phải giữ được những vấn đề có tính nguyên tắc của Việt Nam, cũng là nguyện vọng chung của các nước trong khu vực, đó là: Hòa bình, ổn định, tôn trọng luật pháp quốc tế, vấn đề Biển Đông và an ninh biển, Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982), không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực...

Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh cho biết, Bộ Quốc phòng Việt Nam cũng dự định tổ chức nhiều hoạt động bên lề các hội nghị quốc phòng, quân sự ASEAN 2020, trong đó phải kể đến các cuộc gặp song phương nhằm tạo động lực thúc đẩy quan hệ quốc phòng giữa Việt Nam với các nước cũng như giữa các nước với nhau. Các nước đều hoan nghênh và hưởng ứng, nhất là khi biết Bộ Quốc phòng Việt Nam sẽ tổ chức chương trình khách mời nước Chủ tịch, một hoạt động vốn đã được tổ chức trong kênh ngoại giao nhưng là lần đầu tiên được tổ chức trong kênh quốc phòng. Ngoài ra, tất cả các khách mời, trong đó có Tổng thư ký Liên hợp quốc và Tổng thư ký ASEAN, đều đã nhận lời mời sang Hà Nội dự Lễ kỷ niệm 10 năm thành lập ADMM+. Bộ Quốc phòng Việt Nam cũng dự kiến tổ chức Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam 2020 tại Hà Nội bên lề ADMM-14 và ADMM+ lần thứ 7. Hàng trăm tập đoàn, công ty công nghiệp quốc phòng lớn trong khu vực và trên thế giới cùng Bộ Quốc phòng nhiều nước đã đăng ký tham gia triển lãm, xem đây là cơ hội để các nước giới thiệu những thành tựu của mình trong lĩnh vực công nghiệp quốc phòng.

Viết tiếp truyền thống “nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua”

Dịch Covid-19 bất ngờ bùng phát đặt ra nhiệm vụ kép với Bộ Quốc phòng Việt Nam khi vừa tham gia tích cực vào nỗ lực chung của Chính phủ để ứng phó dịch bệnh, vừa cùng lúc đảm nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN 2020 trên kênh quốc phòng, quân sự. Phát huy truyền thống “nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua”, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, sâu sát của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, các cơ quan, đơn vị đã nỗ lực vượt bậc, khắc phục khó khăn, tìm ra những hình thức, biện pháp linh hoạt, sáng tạo để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, thể hiện đúng tinh thần “hợp tác quốc phòng vì một ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng”. 

Từ đầu năm, trong bối cảnh tình hình dịch bệnh trên thế giới và khu vực có dấu hiệu diễn biến phức tạp, Bộ Quốc phòng đã quyết tâm tổ chức thành công Hội nghị ADMM hẹp (tháng 2-2020) bảo đảm an toàn tuyệt đối. Theo sáng kiến của Bộ Quốc phòng Việt Nam, hội nghị đã thông qua Tuyên bố chung của Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN về hợp tác quốc phòng trong ứng phó dịch bệnh, tạo cơ sở để quân đội các nước đẩy mạnh hợp tác phòng, chống dịch Covid-19 thông qua việc chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, hỗ trợ vật tư, thiết bị y tế, hợp tác kiểm soát di chuyển xuyên biên giới, phát triển bộ xét nghiệm; tổ chức thành công diễn tập xử lý tình huống trực tuyến về phòng, chống dịch Covid-19 của lực lượng quân y ASEAN (tháng 5-2020).

Do đại dịch Covid-19 tiếp tục lan rộng, các hoạt động đã lên kế hoạch không thể tổ chức bằng hình thức trực tiếp, Bộ Quốc phòng đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị liên quan khẩn trương nghiên cứu, chuẩn bị cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật để chuyển các hoạt động sang hình thức trực tuyến, không để các hoạt động bị gián đoạn. Đề xuất của Việt Nam tổ chức các hoạt động bằng hình thức trực tuyến đã được các nước ủng hộ và tham gia đầy đủ. Về cơ bản, các hoạt động trong Năm Chủ tịch ASEAN 2020 trên kênh quốc phòng, quân sự đã được tổ chức theo đúng chương trình, kế hoạch đề ra, chỉ có một số điều chỉnh về thời gian và hình thức tổ chức. “Có thể khẳng định, bên cạnh sáng kiến hợp tác quốc phòng trong ứng phó dịch bệnh như là nhiệm vụ cấp bách, với vai trò Chủ tịch của Việt Nam, tiến trình hợp tác quốc phòng trong ASEAN và giữa ASEAN với các đối tác đã được triển khai đầy đủ, có hiệu quả theo kế hoạch dự kiến ban đầu. Trên cơ sở những nền tảng kỹ thuật số hiện đại, các nước vẫn duy trì trao đổi, hợp tác thường xuyên, nỗ lực thúc đẩy sự gắn kết và chủ động thích ứng của ASEAN trong quá trình thích nghi với sự chuyển dịch về địa chiến lược và địa chính trị thông qua việc tăng cường hợp tác quốc phòng giữa các nước thành viên ASEAN cũng như với các nước đối tác đối thoại”, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh nêu rõ.

Khẳng định bản lĩnh, năng lực và uy tín quốc tế

Trong các hoạt động quốc phòng, quân sự ASEAN 2020, theo Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, ADMM-14 và đặc biệt là ADMM+ lần thứ 7, hai cơ chế đối thoại và hợp tác quốc phòng cao nhất của ASEAN và giữa ASEAN với các nước đối tác đối thoại, là những sự kiện quan trọng nhất. Trước hội nghị lần thứ 7, ADMM+ đã trải qua 4 kỳ hội nghị liên tiếp không thông qua được Tuyên bố chung vốn cần sự đồng thuận của tất cả 18 nước thành viên. Nguyên nhân, theo Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, là do không dung hòa được sự khác biệt về quan điểm, lập trường của các nước, nhất là giữa các nước lớn.  

Từ những bài học kinh nghiệm đúc kết từ thành công của ADMM+ lần thứ 1 tại Hà Nội cách đây 10 năm, Bộ Quốc phòng Việt Nam đã thể hiện vai trò tích cực, chủ động của nước Chủ tịch, cân bằng trong điều hành, khéo léo điều hòa khác biệt, thúc đẩy điểm tương đồng giữa các bên để tạo sự đồng thuận chung, qua đó, ADMM+ lần thứ 7 diễn ra thành công với việc thông qua Tuyên bố chung của Bộ trưởng Quốc phòng các nước ADMM+ về tầm nhìn chiến lược an ninh của ADMM+. Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh cho biết, để Tuyên bố chung này được thông qua là cả một chặng đường dài với rất nhiều khó khăn do sự khác biệt quan điểm của các nước, trong khi Việt Nam không thể tổ chức được các hoạt động tham vấn trực tiếp do ảnh hưởng của dịch Covid-19. Tuy nhiên, ngay từ đầu, khi xây dựng kế hoạch và dự thảo Tuyên bố chung, Việt Nam đã lường trước những khó khăn, trở ngại, xây dựng dự thảo Tuyên bố chung vừa giữ vững các vấn đề có tính nguyên tắc, phản ánh được mối quan tâm của tất cả các nước, vừa tránh các yếu tố có thể dẫn đến bất đồng, bế tắc. Trên cơ sở đó, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng thường xuyên chỉ đạo tiểu ban nội dung và các cơ quan chức năng bám sát tình hình; chủ động, tích cực khắc phục khó khăn do dịch bệnh, tiến hành nhiều vòng tham vấn cả song phương, đa phương; kiên trì từng bước thu hẹp dần những khác biệt để có được sự đồng thuận của tất cả các nước. Việc ADMM+ lần thứ 7 ra được Tuyên bố chung sau nhiều năm gián đoạn đã khẳng định bản lĩnh, năng lực và uy tín quốc tế của Việt Nam. Đây có thể được coi là một điểm sáng, dấu ấn nổi bật của Năm ASEAN 2020 trên kênh quốc phòng, quân sự.

Xây dựng luật chơi chung

Trong bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực chuyển biến nhanh chóng, phức tạp và khó lường, hoạt động đối ngoại đa phương của Việt Nam thời gian qua đã chuyển mạnh từ tham gia tích cực sang chủ động đóng góp xây dựng, định hình luật chơi chung. Theo Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, Việt Nam có đủ khả năng chủ động đóng góp xây dựng, định hình luật chơi chung là bởi chúng ta có nền tảng là thế và lực mạnh của đất nước cùng lòng tin từ bạn bè quốc tế, được xây dựng và không ngừng củng cố sau hơn 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới toàn diện và hội nhập quốc tế sâu rộng.

Thông qua việc đảm nhiệm thành công vai trò Chủ tịch ASEAN 2020 trên kênh quốc phòng, quân sự, với tư cách là một bộ phận quan trọng của nền ngoại giao Nhà nước, đối ngoại quốc phòng Việt Nam đã chủ động, tích cực đóng góp xây dựng, định hình các thể chế đa phương theo tinh thần Chỉ thị số 25-CT/TW ngày 8-8-2018 của Ban Bí thư về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030. “Kết quả của các hoạt động quốc phòng, quân sự ASEAN 2020 mà nổi bật là thành công của ADMM-14, ADMM+ lần thứ 7 cùng các sáng kiến, đề xuất thiết thực, hiệu quả của Việt Nam như: Tuyên bố chung của Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN về hợp tác quốc phòng trong ứng phó dịch bệnh; chương trình khách mời của nước Chủ tịch, lễ kỷ niệm 10 năm thành lập ADMM+; Tuyên bố chung của Bộ trưởng Quốc phòng các nước ADMM+ về tầm nhìn chiến lược an ninh của ADMM+, sáng kiến về việc đặt cờ ASEAN bên cạnh quốc kỳ của các nước ASEAN tại các Phái bộ Gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc... là những minh chứng cụ thể cho việc chủ động đóng góp xây dựng, định hình luật chơi chung của đối ngoại quốc phòng”, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh nêu rõ.

(còn nữa)

HOÀNG VŨ - NGỌC HƯNG