Báo Quân đội nhân dân trên chặng đường trở thành cơ quan báo chí chủ lực, đa phương tiện

Phát triển Báo Quân đội nhân dân theo mô hình đa phương tiện, đa nền tảng, đa ngôn ngữ

Liên tục 75 năm qua, từ khi Báo Quân đội nhân dân ra đời (20-10-1950) đến nay, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam đã có nhiều nghị quyết, chỉ thị, quyết định quan trọng về định hướng phát triển Báo Quân đội nhân dân trong từng thời kỳ, nhằm xây dựng tờ báo vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức, tuyệt đối trung thành với Đảng, Nhà nước, nhân dân; chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên, công nhân viên, chiến sĩ của báo có bản lĩnh chính trị vững vàng, tinh thông nghiệp vụ, đạo đức nghề nghiệp trong sáng; tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị, từng bước hiện đại hóa phương tiện tác nghiệp… để tờ báo thực hiện tốt tôn chỉ, mục đích, chức năng, nhiệm vụ, thực sự là vũ khí tin cậy, sắc bén của Đảng, Nhà nước, Quân đội trên mặt trận chính trị-tư tưởng và văn hóa.

Với tầm nhìn chiến lược và sự nhạy bén, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và Tổng cục chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam đã sớm chỉ đạo và quan tâm đầu tư phát triển Báo Quân đội nhân dân theo hướng từng bước hiện đại hóa, tạo điều kiện để cán bộ, phóng viên, biên tập viên của báo tiếp cận và ứng dụng những tiến bộ công nghệ mới trong lĩnh vực công nghệ thông tin vào quy trình sản xuất báo in và các sản phẩm báo điện tử.

Các ấn phẩm báo in.

Báo Quân đội nhân dân là một trong những tờ báo đi tiên phong trong xây dựng tòa soạn điện tử, tổ chức thực hiện làm báo trên không gian mạng, rút ngắn thời gian xuất bản tin tức, phát hành các sản phẩm báo in và báo điện tử qua web và các ứng dụng mạng xã hội. Từ nhiều năm nay báo đã đặt mục tiêu phấn đấu là tích cực, chủ động tiếp cận và ứng dụng các tiến bộ công nghệ trong lĩnh vực thông tin-truyền thông để không ngừng phát huy và nâng cao vị trí, vai trò của tờ báo chính trị-quân sự hàng đầu, giữ vai trò chủ lực trong tuyên truyền hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng là xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Ngày 3-4-2019, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 362/QĐ-TTg phê duyệt “Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025”, trong đó Báo Quân đội nhân dân được xác định là một trong 6 cơ quan báo chí đầu tiên của cả nước thực hiện mô hình cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện, cùng với Báo Nhân Dân, Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam và Báo Công an nhân dân. Đây là sự ghi nhận, khẳng định và đánh giá cao vị thế của Báo Quân đội nhân dân trong hệ thống báo chí cách mạng Việt Nam, đồng thời đòi hỏi Báo Quân đội nhân dân phải phấn đấu mạnh mẽ hơn nữa để xứng đáng là tờ báo chính trị-quân sự hàng đầu của Đảng, Nhà nước, của cả hệ thống chính trị. Đồng thời đây cũng là vinh dự và trách nhiệm cao của những người làm Báo Quân đội nhân dân và là dấu mốc lịch sử trên chặng đường phát triển của báo.

Phát triển Báo Quân đội nhân dân theo mô hình đa phương tiện, đa nền tảng, đa ngôn ngữ và đa dịch vụ là một hướng đi tất yếu trong kỷ nguyên truyền thông số. Đây là cơ hội để báo không ngừng mở rộng phạm vi ảnh hưởng, phát huy hiệu quả thông tin, tuyên truyền trong các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ. Tuy nhiên, đây cũng là thách thức đối với những người làm Báo Quân đội nhân dân trong thời kỳ phát triển báo chí công nghệ số.

Thế mạnh của Báo Quân đội nhân dân là luôn bám sát tôn chỉ mục đích, hoạt động đúng pháp luật; thông tin tuyên truyền khách quan, trung thực, chính xác, không sa vào xu hướng thương mại hóa và ít có sai sót về nội dung, kỹ thuật, đặc biệt là không sai về quan điểm, đường lối, phục vụ đắc lực sự nghiệp xây dựng Quân đội, bảo vệ Tổ quốc.

Trong công tác tuyên truyền, Báo Quân đội nhân dân đã bám sát thực tiễn đời sống, hoạt động của bộ đội, yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội nhân dân “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”; trong đó, tập trung tuyên truyền, giáo dục, định hướng tư tưởng cho bộ đội và nhân dân trước những vấn đề nhạy cảm, phức tạp, góp phần xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức; xây dựng cho cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng, có tinh thần yêu nước, niềm tin vững chắc vào sự lãnh đạo của Đảng và chế độ XHCN; có đạo đức, lối sống tốt đẹp, lành mạnh, có ý chí quyết tâm cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Báo đã chú trọng phát hiện, tuyên truyền về các mô hình, điển hình tiên tiến, cách làm hay, sáng tạo trong thực hiện các cuộc vận động lớn, các phong trào cách mạng và phong trào thi đua yêu nước... Báo Quân đội nhân dân cũng là lực lượng tiên phong, thực sự là vũ khí sắc bén, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước, giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong Quân đội.

Báo Quân đội nhân dân Điện tử phát triển thành tờ báo đa ngôn ngữ, đa phương tiện.

Phát huy vai trò và mở rộng tầm ảnh hưởng của Báo Quân đội nhân dân

Để không ngừng phát huy vai trò và mở rộng tầm ảnh hưởng của Báo Quân đội nhân dân trong xã hội, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng thường xuyên quan tâm đầu tư nâng cấp, đổi mới cơ sở vật chất, trang bị, phương tiện, phục vụ hoạt động tác nghiệp báo chí theo hướng hiện đại, đồng bộ, đi trước đón đầu công nghệ mới, đáp ứng yêu cầu làm báo đa phương tiện và thích ứng với sự phát triển, xu hướng hội tụ của báo chí, truyền thông hiện đại.

Nền tảng mạng xã hội của Báo Quân đội nhân dân.

Để nâng cao chất lượng các sản phẩm báo chí, nâng cao hiệu quả thông tin, tuyên truyền, Báo Quân đội nhân dân đã phát huy hiệu quả các nguồn lực đầu tư, chủ động và tiên phong trong việc khai thác, ứng dụng thành tựu khoa học kỹ thuật, công nghệ thông tin, nhất là sử dụng có hiệu quả các thiết bị, phương tiện đã được đầu tư trang bị để hiện đại hóa quy trình, công nghệ làm báo, đổi mới nội dung, phương thức đưa thông tin đến bạn đọc; nâng cao chất lượng các ấn phẩm báo chí, tăng cường phát triển các sản phẩm báo chí đa phương tiện. Trong bối cảnh hội nhập, thông tin bùng nổ, đa chiều khó kiểm soát, Báo Quân đội nhân dân luôn giữ vững định hướng chính trị trong tuyên truyền các vấn đề phức tạp, nhạy cảm, tỉnh táo trong xử lý thông tin và đưa thông tin; tham gia giám sát, phản biện xã hội; tăng cường phát hiện, biểu dương những nhân tố mới, điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt trong sự nghiệp xây dựng Quân đội, tăng cường quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc.

Tuy nhiên, để phát triển tờ báo theo đúng mô hình là cơ quan truyền thông chủ lực, đa phương tiện, giữ vai trò nòng cốt trong định hướng dư luận xã hội, không ít vấn đề đang đặt ra đòi hỏi báo sớm có giải pháp. Đó là:

1. Trong quá trình triển khai Đề án xây dựng Báo Quân đội nhân dân theo mô hình cơ quan truyền thông đa phương tiện vẫn cần xác định các ấn phẩm và sản phẩm báo in là những sản phẩm báo chí chủ lực. Báo Quân đội nhân dân bản in ra hằng ngày đã và vẫn sẽ là sản phẩm quan trọng nhất, mang tính định hướng về mặt nội dung và có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước đến với mọi tầng lớp nhân dân.

Vì vậy cần tiếp tục đổi mới nội dung và hình thức các ấn phẩm báo in, nâng cao chất lượng và hiệu quả tuyên truyền trên Báo Quân đội nhân dân hàng ngày, Báo Quân đội nhân dân cuối tuần, Nguyệt san Sự kiện và Nhân chứng và có biện pháp tăng số lượng phát hành các ấn phẩm này đồng thời chuyển tải nội dung của các ấn phẩm này trên các nền tảng truyền thông số.

Trong xu thế phát triển mạnh mẽ truyền thông số, với khả năng cập nhật thông tin theo thời gian thực trên các nền tảng và phương tiện, việc đổi mới báo in hàng ngày cần theo hướng tăng các bài phân tích chuyên sâu, bình luận, diễn giải các vấn đề phức tạp, nhạy cảm, có tính định hướng dư luận.

Với việc triển khai xây dựng Báo Quân đội nhân dân thành cơ quan truyền thông đa phương tiện, bên cạnh báo in truyền thống báo sẽ có thêm các sản phẩm báo chí phổ biến trên mạng Internet như báo điện tử, ứng dụng di động, mạng xã hội, podcast, video trực tuyến và các hình thức khác để tiếp cận và lan tỏa thông tin tới độc giả ở nhiều lứa tuổi, nhiều đối tượng và thành phần, tăng tính tương tác, thu hút sự tham gia của người đọc vào quá trình thông tin, bình luận về các sự kiện, vấn đề… 

Các loại hình báo chí đa phương tiện cho phép những người làm Báo Quân đội nhân dân tạo ra những tác phẩm báo chí hấp dẫn và nhiều thông tin hơn cho khán giả. Với công cụ này nhà báo có thể cung cấp nhiều bối cảnh, chiều sâu và góc nhìn hơn cho một câu chuyện, cũng như làm tăng độ tin cậy và tính minh bạch của tác phẩm báo chí. Hơn nữa, đa phương tiện có thể mở rộng đối tượng khán giả tiềm năng và các kênh phân phối cho câu chuyện, cũng như khuyến khích sự tham gia và phản hồi. Cuối cùng, nó có thể được sử dụng để thử nghiệm các định dạng và kỹ thuật mới để đổi mới và tạo sự khác biệt.

Báo cần phấn đấu, ở đâu có độc giả, ở đó có thông tin, có bình luận, có giải thích, định hướng. Chỉ có như vậy báo mới phát huy được vai trò định hướng dư luận.

2. Tiếp tục nghiên cứu đổi mới về tổ chức tòa soạn Báo Quân đội nhân dân phù hợp với chủ trương xây dựng báo thành cơ quan truyền thông đa phương tiện, xây dựng tòa soạn theo mô hình tòa soạn-công nghệ, chú trọng nâng cao năng lực công nghệ để hỗ trợ cho các hoạt động sản xuất báo chí.

- Tổ chức các phòng ban phù hợp với quy trình tổ chức, chỉ đạo, điều hành, sản xuất các sản phẩm báo chí đa phương tiện (bao gồm báo in và các sản phẩm đa phương tiện).

- Bố trí lực lượng công nghệ đủ mạnh (về số lượng và chất lượng) với một Ban công nghệ được tổ chức hợp lý để vận hành hệ thống và hỗ trợ sản xuất các sản phẩm báo chí công nghệ.

- Về nhân lực công nghệ: Ngoài lực lượng chuyên gia công nghệ, cần bồi dưỡng, nâng cao trình độ công nghệ của đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên.

-Nhà báo, kỹ thuật viên có đủ trình độ và kỹ năng tìm hiểu nhu cầu, sở thích, tâm lý của độc giả. Việc tổ chức nghiên cứu, thu thập dữ liệu độc giả là rất quan trọng để có thể kịp thời đưa các sản phẩm báo chí đến với độc giả trên các kênh truyền thống và mạng xã hội

3. Các phòng ban của tòa soạn cần được tổ chức như một cơ quan sản xuất và phân phối nội dung đa nền tảng, đa phương tiện

Việc tổ chức lại các phòng ban từ mô hình sản xuất báo in là chủ yếu sang mô hình cơ quan truyền thông đa phương tiện (vừa sản xuất báo in vừa sản xuất các sản phẩm truyền thông đa phương tiện để phân phối trên các nền tảng số) cần có sự thay đổi phù hợp, đáp ứng được mục tiêu phục vụ độc giả ở bất cứ nơi đâu, vào bất cứ lúc nào họ muốn. Báo Quân đội nhân dân cần nghiên cứu áp dụng mô hình kinh doanh truyền thông đa nền tảng để mở rộng ảnh hưởng.

Tuy đã tích lũy nhiều kinh nghiệm làm báo in, Báo Quân đội nhân dân không nên chỉ hoạt động dựa vào lĩnh vực cốt lõi và truyền thống mà phải mở rộng sang các thể loại khác. Báo Quân đội nhân dân Điện tử cần đầu tư mạnh về viral video, audio podcast là những loại hình được dự báo sẽ phát triển mạnh mẽ nhờ các thiết bị thông minh điều khiển bằng giọng nói, chiếm lĩnh mạng xã hội Facebook và YouTube và rất nhiều kênh thu hút đông đảo giới trẻ như TikTok, Snapchat… hoặc các công nghệ có tiềm năng trong tương lai như thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR), mixed reality...

4. Nghiên cứu đổi mới quy trình tổ chức sản xuất các sản phẩm thông tin theo phương thức tích hợp, nội dung thống nhất, cách thể hiện linh hoạt.

Quy trình sản xuất hiện tại chủ yếu phục vụ sản xuất các sản phẩm báo in, do vậy cần đổi mới quy trình sản xuất thông tin theo phương thức tích hợp, tổ chức nội dung thống nhất nhưng cách thức thể hiện linh hoạt và phù hợp với từng nền tảng, từng nhóm đối tượng.

5. Đổi mới công tác chỉ đạo, điều hành

Bộ máy điều hành và chỉ đạo công việc làm báo hàng ngày của Báo Quân đội nhân dân không chỉ tập trung vào sản phẩm báo in, tuy đã có nhiều cải tiến từ phương thức giao ban, kết nối với các đơn vị sản xuất thông tin và hệ thống cơ quan thường trú. Bộ máy điều hành sẽ điều phối luồng thông tin 24/7, phân luồng tin tức lên các nền tảng khác nhau và chỉ đạo sự hợp tác giữa các đơn vị để tạo ra những sản phẩm thông tin không trùng lắp, phù hợp với từng nền tảng và có sự hỗ trợ lẫn nhau (độc giả đọc tin trên báo điện tử và sẽ tìm kiếm bài chuyên sâu trên báo in sáng hôm sau, hoặc đang đọc dở trên máy tính thì có thể đọc tiếp trên điện thoại…).

6. Đầu tư công nghệ hiện đại và đội ngũ nhân sự công nghệ giỏi

Hiện tại việc đầu tư ở Báo Quân đội nhân dân mới dừng ở các hệ thống máy tính cơ bản cũng như các hệ thống quản trị nội dung cơ bản nhất để vận hành báo điện tử hoặc trang thông tin điện tử.

Vì vậy, trong thời gian tới cần phải xây dựng một hệ thống công nghệ đồng bộ cho toàn bộ tòa soạn, giúp điều hành mọi quy trình sản xuất thông tin của các bản tin, các ấn phẩm cũng như từng cơ quan thường trú. Hệ thống này phải kết nối liên thông từ sản xuất báo in cho đến báo điện tử, quản lý các hệ thống cơ sở dữ liệu nội dung và người dùng cũng như hệ thống quản lý và phân phối quảng cáo. Cần phải tuyển dụng nhân lực công nghệ tài năng trong khi đào tạo để các nhà báo nắm được những kỹ năng công nghệ cơ bản, thậm chí đủ khả năng lập trình, xử lý dữ liệu và sản xuất báo chí dữ liệu (data journalism). Nhân viên IT cũng là những người tạo ra sản phẩm báo chí.

7. Tăng cường nghiên cứu và phát triển, phát huy đổi mới sáng tạo

Tăng cường nghiên cứu và phát triển, phát huy đổi mới sáng tạo trong mọi phòng ban và khuyến khích cán bộ lãnh đạo, quản lý có tư duy sản phẩm. Các nhà báo cần nhận thức rằng các ấn phẩm in, website, bản tin qua email hoặc các ứng dụng mobile đều là những sản phẩm.

Báo Quân đội nhân dân cần lập bộ phận nghiên cứu-phát triển mạnh, quy tụ nhiều tài năng về báo chí và công nghệ để nghiên cứu về xu hướng phát triển của báo chí và công nghệ truyền thông hiện đại, đồng thời tạo ra những sản phẩm báo chí mang tầm dẫn dắt, định hướng dư luận xã hội.

8. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và báo chí tự động (robot journalism)

AI đã và đang được sử dụng rất nhiều trong hoạt động báo chí, từ việc phát hiện tin nóng, thẩm định thông tin, tương tác với độc giả, kiểm duyệt comment, sản xuất video, cho đến viết tin bài tự động. Cần đầu tư vào công nghệ viết báo tự động để có thể sản xuất được lượng thông tin lớn hơn và cá nhân hóa các thông tin theo nhu cầu của độc giả, giảm bớt sức lao động cho phóng viên, biên tập viên và giúp họ có thời gian tập trung vào những chủ đề lớn. Dịch thuật tự động chất lượng cao cũng là công nghệ mà Báo cần hướng tới để tăng cường hiệu quả thông tin đối ngoại mà không cần nhiều nhân lực.

Triển khai Đề án xây dựng Báo Quân đội nhân dân từ một cơ quan báo in truyền thống thành cơ quan truyền thông đa phương tiện giữ vai trò chủ lực, định hướng dư luận xã hội là quá trình chuyển đổi mạnh mẽ về nhận thức và cách thức làm báo trong thời đại công nghệ số, đặt ra nhiều vấn đề mới, khó và phức tạp. Sự chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và Tổng cục chính trị giữ vai trò quyết định thành công của Đề án. Với truyền thống và kinh nghiệm tích lũy trong gần 75 năm qua, tập thể cán bộ, phóng viên, công nhân viên, chiến sĩ báo Quân đội nhân dân tràn đầy quyết tâm và nhiệt huyết, chung sức, chung lòng vượt qua thách thức và khó khăn đưa tờ báo vào kỷ nguyên phát triển mới, thực hiện tốt những mục tiêu, nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước, Quân đội và nhân dân đã giao phó.

Trung tướng LÊ PHÚC NGUYÊN, nguyên Tổng Biên tập báo Quân đội nhân dân

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Diễn đàn 100 năm báo chí đồng hành cùng dân tộc xem các tin, bài liên quan.