QĐND - Thời gian gần đây, cùng với việc sắp xếp lại tổ chức, cải cách hành chính, nâng cao hiệu quả của các tổ chức Đảng, đoàn thể, bộ máy Nhà nước, người đứng đầu các cơ quan, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp được trao và quy định thêm nhiều trách nhiệm cụ thể, rõ ràng hơn. Họ phải chịu trách nhiệm về phòng, chống tham nhũng, lãng phí trong cơ quan và với từng cán bộ, nhân viên mình phụ trách. Họ phải có trách nhiệm tổ chức lại cơ quan, đơn vị mình để thực hiện tinh giản biên chế, thực hiện cổ phần hóa, tái cấu trúc doanh nghiệp. Người đứng đầu các cấp chính quyền còn phải chịu trách nhiệm về an toàn giao thông trên địa bàn phụ trách và cả tình hình cán bộ, nhân viên dưới quyền uống rượu bia trong giờ làm việc và buổi trưa nói riêng và kỷ luật lao động, công tác nói chung... Ngoài những trách nhiệm chung vốn có về hiệu quả công tác và tư tưởng, tâm lý, văn hóa, rõ ràng những trách nhiệm người đứng đầu phải gánh thêm là rất nặng. Họ có được tạo thêm điều kiện, quyền lực để đảm đương? Và khi trách nhiệm tăng, quyền lực tăng thì có dẫn đến sự lạm quyền?

Ảnh minh họa.

"Trăm dâu đổ đầu tằm" - Quy luật của cuộc sống, của sự hiệu quả trong vận hành xã hội và bộ máy quyền lực là phải có người chịu trách nhiệm thay vì "cha chung không ai khóc", thay vì sự bình quân, bình đẳng ấu trĩ và "trách nhiệm tập thể" chung chung. Cái "chí làm quan" ngày xưa, thái độ dám chịu trách nhiệm, sẵn sàng gánh vác việc chung với cán bộ thời nay là phẩm chất hàng đầu của người chủ trì, thủ trưởng. Thời kháng chiến và thời xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đều vậy, thời kinh tế kế hoạch tập trung bao cấp hay thời kinh tế thị trường cũng vậy. Có khác chăng chính là trong kinh tế thị trường càng có điều kiện để kiểm chứng và loại thải những người yếu năng lực, thiếu quyết tâm.

Quy định rõ ràng thêm trách nhiệm đối với người đứng đầu là một bước đổi mới cần thiết, song cùng với đó cần nghiên cứu các biện pháp để tạo điều kiện cho họ hoàn thành trọng trách. Cần thiết hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa cá nhân phụ trách với tập thể, với các tổ chức đảng, đoàn thể để tạo sự đồng thuận chung, sự phối hợp nhịp nhàng, vừa phát huy được sự đoàn kết, năng động trong cả tập thể, vừa làm tăng hiệu lực chỉ huy, quản lý, điều hành.

Trách nhiệm nhiều, quyền lực nhiều vừa bắt buộc vừa tạo điều kiện giúp cho người đứng đầu tập trung trí lực và thời gian điều hành, quản lý cơ quan, đơn vị thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ song cũng từ đây dễ nảy sinh sự ôm đồm, gia trưởng. Thực tế đã từng có nhiều vị thủ trưởng lợi dụng vị thế, quyền hạn của mình để hành xử như những "bố già" hay "ông vua con" và cả tập thể nhất cử nhất động đều phải thụ động chờ đợi từng cái gật đầu hay phẩy tay từ "sếp nhất".

Những hiện tượng ấy đòi hỏi "Quy chế dân chủ ở cơ sở" phải được thực hiện thực chất, nghiêm minh, hài hòa cùng sự kiểm tra, kiểm soát, điều chỉnh kịp thời của thủ trưởng, cơ quan cấp trên với phương châm sai đâu sửa đấy.

Lấy thước đo quan trọng nhất, bao trùm nhất là đơn vị hoàn thành nhiệm vụ, trách nhiệm của người đứng đầu nặng hơn thì trách nhiệm của mỗi thành viên và cả tập thể cũng phải nặng hơn, không thể để tình trạng dân chủ hình thức, người làm người chơi hạn chế và làm trì trệ sức mạnh của cả tập thể.

"Ai chần chừ mời làm việc khác", câu nói đó của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tại Hội nghị triển khai nhiệm vụ tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước hôm 18-2 vừa qua cũng là tinh thần của một số vị bộ trưởng và lãnh đạo các địa phương. Tinh thần, cách làm quyết liệt đó phải được áp dụng trong cả guồng máy và mọi hoạt động của xã hội. Đó là tinh thần, cách làm của Đổi mới.

MẠNH HÙNG