(Tiếp theo và hết)

Thường xuyên tự phê bình và phê bình

Chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng tự phê bình và phê bình. Người chỉ rõ mục đích tự phê bình và phê bình đều nhằm giúp nhau sửa chữa khuyết điểm, phát huy ưu điểm, giúp nhau cùng tiến bộ. Tự phê bình và phê bình cũng cốt để sửa đổi cách làm việc sao cho tốt hơn, đúng hơn; cốt đoàn kết và thống nhất nội bộ. Phê bình và tự phê bình có ý nghĩa ngày càng lớn trong điều kiện hiện nay do quy mô và tính chất phức tạp của những nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ đất nước trong thời kỳ đổi mới ngày càng tăng, do việc chuyển sang chủ yếu là các nhân tố phát triển mạnh mẽ nền kinh tế đất nước, sang việc nâng cao hiệu quả và chất lượng của toàn bộ công tác.

Trong Đảng, tự phê bình và phê bình là phương pháp cải tạo mang tính chất cách mạng của Đảng. Còn trong xã hội, tự phê bình và phê bình cũng là phương pháp hoạt động của toàn dân, là một trong những động lực thúc đẩy xã hội phát triển, là nguyên tắc tự giáo dục và giáo dục của con người về mặt đạo đức, tư cách. Thông qua tự phê bình và phê bình mà tạo ra những cái mới, tiến bộ, khắc phục những trở ngại trên bước đường đi lên của xã hội; giải quyết những mâu thuẫn nội bộ, nội tại, mang lại sự đoàn kết thống nhất trong Đảng và xã hội. Chính vì vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh xem tự phê bình và phê bình là quy luật phát triển của Đảng.

Chủ tịch Hồ Chí Minh với nông dân xã Ái Quốc, huyện Nam Sách, Hải Dương (tháng 5-1957). Ảnh tư liệu. 

Có một vấn đề mà nhiều cán bộ, đảng viên băn khoăn là trải qua nhiều lần sinh hoạt đảng các cấp, vấn đề tự phê bình và phê bình đều được đặt ra bằng việc tự kiểm điểm của cấp ủy, đảng viên và góp ý, phê bình của chi bộ, cấp ủy đối với từng cán bộ, đảng viên, nhưng tình hình trong Đảng vẫn chưa có sự chuyển biến căn bản. Một số tổ chức đảng từ cấp trung ương đến cấp địa phương và cơ sở vẫn rơi vào tình trạng mất đoàn kết, bằng mặt, không bằng lòng, phe cánh, lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm vẫn ngấm ngầm phát sinh.

Nhiều đảng viên của Đảng ta, khi đối mặt với kẻ thù rất có dũng khí, quyết liệt, không bao giờ chịu khuất phục, nhưng khi đối mặt với đồng chí của mình, còn e dè, nể nang, hữu khuynh, dĩ hòa vi quý; nhiều khi phê bình chỉ “lướt nhẹ như ngón tay của người nghệ sĩ lướt trên phím đàn”. Vì vậy, vấn đề đặt ra là mỗi cán bộ, đảng viên phải có dũng khí, bản lĩnh, tinh thần trách nhiệm trong tự phê bình và phê bình; làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong tự phê bình và phê bình.

Ý Đảng - lòng dân

Trong xây dựng Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói nhiều đến ý Đảng-lòng dân. Người nói: "Chúng ta phải ghi tạc vào đầu cái chân lý này: Dân rất tốt"1. Dân theo Đảng làm cách mạng là dân tốt. Đúng vậy, trong suốt 30 năm ròng của hai cuộc kháng chiến chống xâm lược, nhân dân ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đã hành quân ra trận chống xâm lược, bảo vệ vững chắc nền độc lập, tự do của Tổ quốc. Cuối cùng, nhân dân ta đã ghi được dòng chữ vàng "Độc lập, Tự do" lên lá cờ đại nghĩa của mình.

Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi phải đoàn kết với nhân dân, gắn bó máu thịt với dân, dân chủ với dân, tôn trọng dân, gần dân, thân dân và phải tổ chức nhân dân lại. Đảng phải lãnh đạo nhân dân bằng cách nêu cao tinh thần làm chủ của nhân dân để giải phóng nhân dân, để nâng cao sinh hoạt văn hóa, chính trị của nhân dân. Khi nhân dân được giải phóng, tức là Đảng được giải phóng.

Có điều là khi bước vào hòa bình xây dựng, do tác phong làm việc hành chính của một số cán bộ, công chức, viên chức trong các cơ quan công quyền còn quan liêu, mệnh lệnh, khệnh khạng, làm việc theo kiểu "công văn túi áo, báo cáo túi quần", hách dịch với dân, xa rời dân, vòi vĩnh, giải quyết công việc với dân không đến nơi đến chốn, làm cho người dân thất vọng, dần dần xa rời chính quyền. Một số cán bộ lãnh đạo, quản lý thiếu gương mẫu, tham nhũng, không thể nêu tấm gương để người dân học tập. Để khắc phục vấn đề này, cần phải xốc lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức bằng việc cải tiến mạnh mẽ tác phong công tác, thân thiện với nhân dân, giúp đỡ và giải quyết với tinh thần thiện chí và đúng pháp luật những đề nghị chính đáng của người dân, giải quyết thấu tình đạt lý những oan ức của người dân, cố gắng khắc phục không để án oan, án sai; phát huy quyền làm chủ thực sự của người dân, dân chủ với nhân dân, dân chủ gắn với kỷ cương, pháp luật. Làm được như vậy nhất định sẽ phù hợp giữa ý Đảng với lòng dân.

Xử lý hài hòa lợi ích chung - riêng

Trong xây dựng Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhiều lần nhấn mạnh đến phận sự người cán bộ, đảng viên. Quan điểm của Người là ngoài lợi ích của dân tộc, của nhân dân, Đảng không có lợi ích nào khác. Người kêu gọi mỗi người trong Đảng phải hiểu lợi ích của cá nhân nhất định phải phục tùng lợi ích của Đảng, của cách mạng. Lợi ích của mỗi bộ phận nhất định phải phục tùng lợi ích của toàn thể. Lợi ích tạm thời nhất định phải phục tùng lợi ích lâu dài. "Nghĩa là phải đặt lợi ích của Đảng lên trên hết, lên trước hết. Vì lợi ích của Đảng tức là lợi ích của dân tộc, của Tổ quốc"2. Người chỉ ra rằng, vô luận lúc nào, vô luận việc gì, cán bộ và đảng viên cũng phải biết đặt lợi ích của cách mạng lên trên hết, trước hết. "Đó là nguyên tắc cao nhất của Đảng. Đó là tính Đảng"3.

Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh đến việc xử lý hài hòa giữa lợi ích chung và lợi ích riêng. Nếu gặp khi lợi ích chung của Đảng mâu thuẫn với lợi ích riêng của cá nhân, thì phải kiên quyết hy sinh lợi ích của cá nhân cho lợi ích của cách mạng, vì trong lợi ích của cách mạng sẽ có lợi ích của cá nhân. Người yêu cầu mỗi cán bộ, đảng viên phải hiểu rõ, phải thực hành như thế. Những người cơ hội chính trị, tham vọng quyền lực là những người chỉ biết đặt lợi ích của cá nhân lên trên lợi ích của cách mạng. Những người thành tâm phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng là những người chân chính, những người biết đặt cái chung lên trên cái riêng, biết đặt lợi ích của cách mạng lên trên lợi ích cá nhân. Những người như thế nhất định sẽ được nhân dân gửi gắm niềm tin.

Ở đây, cần có sự phân biệt giữa cái cá nhân chủ nghĩa với cái cá nhân dưới chủ nghĩa xã hội. Cá nhân chủ nghĩa là cá nhân chỉ vì mình, còn cá nhân dưới chủ nghĩa xã hội là thành viên của xã hội xã hội chủ nghĩa, xem xét trước hết ở phẩm chất cá nhân, kết hợp một cách hữu cơ việc nhìn nhận con người như là một sản phẩm của môi trường xã hội với việc thừa nhận vai trò tích cực của con người trong sự nhận thức và cải tạo môi trường đó, ở trong tinh thần trách nhiệm xã hội cao, thái độ sáng tạo đối với lao động và khuynh hướng tự hoàn thiện mình. Thực tiễn đã chứng minh rằng, cá nhân trở thành chủ thể của đời sống xã hội trong những điều kiện nếu cá nhân đó hành động trong thành phần của giai cấp và nếu việc làm của cá nhân đó phù hợp với các quy luật khách quan của sự phát triển xã hội.

Đẩy mạnh xây dựng Đảng theo tư tưởng Hồ Chí Minh

Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: "Đảng ta là một tổ chức rất tiến bộ, đã có những thành tích rất vẻ vang"4. "Nhưng nội bộ vẫn còn những sai lầm và khuyết điểm. Đồng thời, chúng ta thấy cái nguồn gốc của những sai lầm khuyết điểm đó, và chắc tìm được cách sửa chữa. Chúng ta quyết tâm công tác thêm, để làm cho Đảng tiến bộ thêm mãi"5. Người nhận định: "Nói về Đảng, một Đảng mà giấu giếm khuyết điểm của mình là một đảng hỏng. Một Đảng có gan thừa nhận khuyết điểm của mình, vạch rõ những cái đó, vì đâu mà có khuyết điểm đó, xét rõ hoàn cảnh sinh ra khuyết điểm đó, rồi tìm kiếm mọi cách để sửa chữa khuyết điểm đó. Như thế là một Đảng tiến bộ, mạnh dạn, chắc chắn, chân chính"6.

Đó là những lời chỉ dẫn hết sức quý báu của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với Đảng và công tác xây dựng Đảng.

Xây dựng Đảng trong tình hình hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh cần tập trung vào sự đoàn kết thống nhất lành mạnh trong Đảng. Để thực hiện được điều đó, đòi hỏi mỗi cán bộ và đảng viên của Đảng phải tự ý thức được và có trách nhiệm rất cao trước Đảng, trước dân. Hãy vì Đảng, vì dân mà phấn đấu, chiến đấu, chứ không phải vì địa vị cá nhân, lợi ích cá nhân; phải có ý thức xây dựng tập thể cao; chống mọi biểu hiện của chủ nghĩa cơ hội, tham vọng quyền lực. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4, khóa XI về xây dựng Đảng và Dự thảo Báo cáo chính trị tại Đại hội XII của Đảng đã chỉ rõ, cần đẩy mạnh hơn nữa công tác xây dựng Đảng theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh. Vấn đề đặt ra là phải: "Tăng cường xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh; phát huy sức mạnh toàn dân tộc và dân chủ xã hội chủ nghĩa; đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; xây dựng nền tảng để sớm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại", như tiêu đề Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI tại Đại hội lần thứ XII của Đảng đã nêu.

PGS, TS ĐÀM ĐỨC VƯỢNG, Nguyên Phó viện trưởng Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng.

(1), (2), (3), (4), (5), (6). Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 5, NXB Chính trị quốc gia, các tr. 286, 290, 291, 302, 304, 301.