Chủ đề nổi bật của AMNEX-1 “Bảo vệ và gìn giữ môi trường biển” được đánh giá là rất thiết thực với các nước khu vực ASEAN có nền kinh tế biển đóng vai trò quan trọng. Nội dung diễn tập lần này tập trung vào những lĩnh vực là mối quan tâm chung của các nước ASEAN, nhằm bảo đảm an ninh, an toàn hàng hải. Đó là cách thức ứng phó với sự cố tràn dầu trên biển, gìn giữ và bảo tồn môi trường biển, chống lại các hành vi xâm hại trái phép môi trường biển.

AMNEX-1 diễn ra trong bối cảnh sự hợp tác giữa các nước ASEAN ở lĩnh vực này vẫn còn hạn chế trong khi vấn đề bảo vệ và gìn giữ môi trường biển đang ngày càng nổi lên nhiều thách thức đòi hỏi có sự hợp tác, chung tay của các nước ở khu vực. Ở giai đoạn diễn tập tại bến, đại diện các nước đã được nghe các chuyên gia hàng đầu Thái Lan về an ninh hàng hải, môi trường, luật pháp quốc tế... chia sẻ những kinh nghiệm của Thái Lan trong lĩnh vực bảo vệ và gìn giữ môi trường biển, phát triển “nền kinh tế xanh” (Blue Economy), khắc phục và xử lý các sự cố trên biển như sự cố tràn dầu... AMNEX-1 đã xây dựng kịch bản diễn tập sát với tình hình thực tiễn là quốc gia giàu tài nguyên năng lượng trong khu vực ASEAN hiện đang phải đối mặt với nhiều thách thức về kinh tế, môi trường và đang là mục tiêu của các nhóm đối tượng cơ hội trục lợi thông qua các hoạt động bất hợp pháp, bao gồm xả trộm hóa chất độc hại xuống biển. Trong giai đoạn thực binh trên biển, mặc dù điều kiện thời tiết xấu, tốp chiến thuật gồm tàu Thái Lan, Singapore và Việt Nam đã thực hiện thành công nội dung thả xuồng diễn tập tình huống phối hợp, hiệp đồng, theo dõi, nhận dạng và ngăn chặn, bắt giữ tàu chở hóa chất này.

leftcenterrightdel
Tổ Tham mưu chiến thuật trên tàu 012-Lý Thái Tổ tham gia phối hợp trên tàu H.T.M.S Naresuan của Thái Lan.  
Đối với Hải quân Việt Nam, tham gia diễn tập nội dung ngăn chặn, bắt giữ tàu chở hóa chất trái phép trên biển cũng là lần đầu tiên tiếp cận với một nhiệm vụ mới, nên những kinh nghiệm học hỏi được khi thực hiện diễn tập là rất hữu ích trong trường hợp gặp phải các tình huống tương tự trên biển để có thể xử lý hiệu quả hơn. 

Có thể khẳng định, AMNEX-1 là cơ hội để Hải quân các nước ASEAN học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, tăng độ tương tác, chia sẻ thông tin và thúc đẩy hợp tác thiết thực trong lĩnh vực an ninh hàng hải nói chung và xử lý các sự cố trên biển, bảo vệ, gìn giữ môi trường biển nói riêng. Theo Thượng tá Nguyễn Đức Thắng, Tổ trưởng Tổ tham mưu tác chiến tàu 012-Lý Thái Tổ đảm nhiệm Phó chỉ huy trưởng Nhóm chiến thuật 1.1 trên tàu H.T.M.S Naresuan của Thái Lan, cuộc diễn tập mang tới những kinh nghiệm quý báu cho các nước ASEAN trong việc vận hành sở chỉ huy tác chiến, hiệp đồng tác chiến trên bờ và trên biển. Qua đó, tăng cường sự thống nhất, đoàn kết của Hải quân các nước ASEAN trong việc khắc phục và xử lý các tình huống trên biển, góp phần bảo đảm an ninh, an toàn hàng hải ở khu vực.

Đặc biệt, qua AMNEX-1, Hải quân các nước ASEAN đã bước đầu hiện thực hóa ý tưởng xây dựng một bộ quy trình chuẩn liên quan đến việc kiểm tra và bắt giữ tàu chở hàng hóa trái phép, có hoạt động bất hợp pháp trên biển. Bộ quy trình chuẩn này sẽ là kim chỉ nam để Hải quân các nước ASEAN bảo đảm sự phối kết hợp hành động khi ứng phó với các tình huống tương tự trong tương lai...

Việc Việt Nam cử tàu 012-Lý Thái Tổ tham gia tích cực AMNEX-1 đã cho thấy thiện chí của Hải quân cũng như Quân đội Việt Nam nói chung trong việc tăng cường hợp tác với Quân đội, Hải quân các nước đối tác, thể hiện đầy đủ trách nhiệm là thành viên Hội nghị Tư lệnh Hải quân các nước ASEAN (ACNM) và Hội nghị Hải quân Tây Thái Bình Dương (WPNS).

Với vai trò là thành viên tích cực trong ASEAN, từ nhiều năm nay, Việt Nam đã tích cực tham gia các hoạt động bảo đảm an ninh chung của khu vực, bao gồm lĩnh vực an ninh hàng hải, theo khả năng của mình. Theo Đại tá Nguyễn Đình Hùng, Phó tư lệnh Vùng 4 Hải quân, Trưởng đoàn công tác, Hải quân Việt Nam trước đây từng tham gia nhiều cuộc diễn tập đa phương, nhưng đây là lần đầu tiên diễn tập nội dung “Bảo vệ và gìn giữ môi trường biển” trong khuôn khổ AMNEX-1, góp phần cùng với Hải quân các nước ASEAN đối phó với một trong những thách thức chung của khu vực đang nổi lên. Hải quân Việt Nam đã tích cực hội nhập cùng Hải quân các nước trong khu vực, đặc biệt là các nước ở khu vực Biển Đông, khu vực ASEAN thông qua việc tham gia tích cực và có trách nhiệm vào các hoạt động chung.

Đây còn là cơ hội để đội ngũ sĩ quan của Hải quân Việt Nam tham gia các hoạt động có tính chất truyền thống và phi truyền thống, qua đó nâng cao trình độ, học hỏi kinh nghiệm, cọ xát và làm việc trong môi trường đa quốc gia.

Với kinh nghiệm tham gia các cuộc diễn tập đa phương trước đây, Hải quân Việt Nam đã đảm nhiệm tốt vai trò Phó chỉ huy trưởng Nhóm chiến thuật 1.1, thể hiện được sự chuyên nghiệp trong việc điều hành và xử lý các tình huống cũng như tạo được sự liên kết chặt chẽ, phối hợp chuẩn xác giữa tàu của các nước để thực hiện hiệu quả mục tiêu đặt ra của cuộc diễn tập lần này. Thượng tá Nguyễn Đức Thắng cho biết, trong điều kiện thời tiết xấu, Chỉ huy Nhóm chiến thuật đã linh hoạt điều chỉnh cắt bớt thời gian thực hiện khoa mục vận động đội hình, đẩy sớm thời gian diễn tập khoa mục tiếp vận trên biển, nhằm tránh nguy cơ va chạm trong trường hợp các tàu tiếp cận gần nhau. 

Sự tham gia tích cực, đầy đủ và bình đẳng của Hải quân Việt Nam vào tất cả các hoạt động của AMNEX-1 đã góp phần tạo nên thành công của cuộc diễn tập. Đặc biệt, vai trò tích cực trong AMNEX-1 của Hải quân Việt Nam đã góp phần nâng cao hình ảnh và vị thế của Quân đội nhân dân Việt Nam nói chung và Hải quân Việt Nam nói riêng trên trường quốc tế, góp phần khẳng định lực lượng Hải quân đóng vai trò quan trọng trong phát triển “Nền kinh tế xanh” của ASEAN. Bởi nhiệm vụ của Hải quân hiện đại ngoài bảo vệ chủ quyền trên biển, còn là bảo vệ lợi ích quốc gia trên biển, bao gồm bảo vệ các nguồn tài nguyên biển, môi trường biển, ngăn chặn các hoạt động bất hợp pháp trên biển có thể ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia...

Trải qua giai đoạn diễn tập tại bến (trên bờ) và trên biển, AMNEX-1, với sự tham gia đông đủ, tích cực của Hải quân các nước ASEAN, đã ghi dấu sự hợp tác đầu tiên trong lĩnh vực an ninh hàng hải giữa Hải quân các nước khu vực.

AMNEX-1 được tổ chức cùng thời điểm với Hội nghị Tư lệnh Hải quân các nước ASEAN lần thứ 11 và Duyệt binh tàu quốc tế năm 2017 (IFR 2017), đã góp phần tăng cường hợp tác hữu nghị, thúc đẩy lòng tin, đoàn kết giữa hải quân các nước ASEAN cũng như giữa ASEAN với các nước trên thế giới vì một vùng biển thân thiện và bình yên.

 Hải quân các nước ASEAN từng tham gia các cuộc diễn tập trong khuôn khổ đa phương khác nhau như KOMODO, LIMA... nhưng với sự tham dự của nhiều lực lượng khác nhau ngoài Hải quân và các nước đối tác ngoài ASEAN. AMNEX-1 là cuộc diễn tập đa phương đầu tiên chỉ có lực lượng Hải quân của các nước ASEAN tham gia. AMNEX là sáng kiến của Hải quân Hoàng gia Thái Lan, được đề xuất và đồng thuận tại Hội nghị Tư lệnh Hải quân ASEAN lần thứ 8 năm 2014, nhằm tăng cường hiểu biết lẫn nhau, nâng cao khả năng tương tác, tính sẵn sàng của Hải quân các nước ASEAN. Từ đó tăng cường hợp tác đa phương trong Cộng đồng ASEAN, tạo một diễn đàn để giải quyết các vấn đề an ninh hàng hải chung.
Bài và ảnh: MỸ HẠNH (từ Pattaya, Thái Lan)