Để nối thông tuyến cao tốc Bắc-Nam phía Đông từ Hà Nội đến TP Hồ Chí Minh cần đầu tư 20 dự án thành phần. Để phù hợp với nhu cầu vận tải và khả năng cân đối nguồn vốn, ngay trong bước chuẩn bị chủ trương đầu tư, Chính phủ, Ban Cán sự đảng Chính phủ đã lựa chọn một số đoạn tuyến thật sự cần thiết, cấp bách để báo cáo Bộ Chính trị và trình Quốc hội thông qua năm 2017 , bao gồm 11 dự án thành phần như hiện nay. Trong đó 3 dự án thành phần đầu tư công và 8 dự án thành phần đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP).

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, theo kết quả sơ tuyển, ngoài dự án đoạn Vĩnh Hảo-Phan Thiết không có nhà đầu tư, 7 dự án thành phần còn lại đều có từ 2 nhà đầu tư qua sơ tuyển, đáp ứng các yêu cầu về năng lực và kinh nghiệm. Về nguyên tắc dự án có nhiều nhà đầu tư qua sơ tuyển sẽ có tỷ lệ đấu thầu thành công cao hơn.

Từ đó, Chính phủ đã xây dựng, trình 3 phương án điều chỉnh hình thức đầu tư.

Phương án 1: Chuyển đổi sang đầu tư công toàn bộ 8 dự án. Tổng mức đầu tư khoảng 99.493 tỷ đồng, trong đó: đã bố trí kế hoạch 2016-2020 là 55.000 tỷ đồng, cần bổ sung thêm vốn ngân sách nhà nước (NSNN) 44.493 tỷ đồng.

Phương án 2: Chuyển đổi sang đầu tư công 5 dự án; 3 dự án thành phần còn lại tiếp tục đầu tư theo hình thức PPP. Tổng mức đầu tư theo phương án 2 khoảng 100.250 tỷ đồng. 

Phương án 3: Chuyển đổi sang đầu tư công 3 dự án, gồm 2 dự án cấp bách và 1 dự án không có nhà đầu tư qua sơ tuyển; 5 dự án thành phần còn lại tiếp tục đầu tư theo hình thức PPP. Tổng mức đầu tư khoảng 100.816 tỷ đồng. 

leftcenterrightdel
Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Quốc hội. 

Đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, đa số ý kiến nhất trí với loại ý kiến thứ nhất. Theo đó, chỉ chuyển đổi tối đa 3 dự án thành phần, đồng thời đề nghị xem xét lựa chọn thứ tự ưu tiên dự án chuyển đổi theo nguyên tắc mà UBTVQH đã nêu tại Phiên họp thứ 45. Cụ thể là: Dự án không có nhà đầu qua vòng sơ tuyển (Vĩnh Hảo-Phan Thiết); có nhà đầu tư qua vòng sơ tuyển nhưng khả năng đấu thầu không thành công; không bố trí bổ sung số vốn đầu tư công lớn. Ngoài ra, cũng cần quan tâm hạn chế đến mức thấp nhất tác động tiêu cực đến các nhà đầu tư đã qua vòng sơ tuyển khi phải hủy kết quả sơ tuyển để chuyển sang đầu tư 100% vốn đầu tư công.

Cho ý kiến về việc điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho biết, việc điều chỉnh này đã được xin ý kiến của Bộ Chính trị. Theo đó, Bộ Chính trị cũng đã có kết luận là không đồng ý về việc điều chỉnh cả 8 dự án sang đầu tư công mà xem xét một số dự án sang đầu tư công và giao cho Ban cán sự Đảng của Chính phủ và Đảng đoàn của Quốc hội bàn bạc, thống nhất. Theo tinh thần này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đồng ý với việc chọn phương án 3 và thống nhất với quan điểm là không để số vốn thực hiện dự án sang nhiệm kỳ sau.

leftcenterrightdel
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Quốc hội. 

Đồng tình với quan điểm trên, Phó chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng cũng thống nhất với với phương án 3, chuyển 3 dự án sang đầu tư công. Đó là chuyển 3 dự án Vĩnh Hảo-Phan Thiết, Mai Sơn-Quốc Lộ 45 và Phan Thiết-Dầu Giây sang đầu tư công. Theo Phó chủ tịch Thường trực Quốc hội, việc thực hiện 3 dự án này phải bảo đảm yếu tố thời gian triển khai nhanh nhất và thu hồi được vốn nhanh qua thu phí, khai thông được giao thông ở vành đai 2, vành đai 3 thực sự hiệu quả. Việc đấu thầu các dự án nên được mở rộng và quyền quyết định là của Nhà nước.

Cũng chọn phương án 3 song Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Đức Hải lưu ý, khi chuyển 3 dự án sang đầu tư công cũng phải tính đến áp lực ngân sách Nhà nước vì chúng ta chưa lường trước được việc hụt thu trong năm 2020 và năm 2021.

Kết luận phiên thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển khẳng định: Trên cơ sở Tờ trình của Chính phủ, báo cáo thẩm tra Ủy ban Kinh tế, UBTVQH thống nhất chỉ chuyển đổi những công trình không có nhà đầu tư là dự án Vĩnh Hảo-Phan Thiết và lựa chọn 2 dự án có ý nghĩa quan trọng nhất giải quyết được vấn đề cấp bách về giao thông và xử lý được những vấn đề trong phát triển giao thông hiện nay. Do vậy, UBTVQH thống nhất theo phương án thứ 3 của Chính phủ là ngoài dự án Vĩnh Hảo-Phan Thiết thì có thêm 2 dự án là Mai Sơn-Quốc Lộ 45 và Phan Thiết- Dầu Giây sẽ sử dụng ngân sách của Nhà nước để đầu tư. 

Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển yêu cầu Chính phủ trình lại Tờ trình với một quan điểm chọn một phương án thống nhất. Các dự án khi chuyển đổi sang đầu tư công vẫn phải thực hiện các thủ tục đấu thầu theo quy định. Theo Luật Quản lý tài sản công, tất cả các khoản đầu tư của Nhà nước đều phải thực hiện thu phí để thu hồi vốn do Nhà nước đầu tư. Ủy ban Kinh tế của Quốc hội thẩm tra lại Tờ trình để trình Quốc hội xem xét, thông qua tại đợt 2 của kỳ họp thứ 9...

PHƯƠNG HẰNG