Theo Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung, kể từ khi có Luật số 72/2006/QH11 (sau đây gọi là Luật số 72) về Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, số lượng người lao động đi làm việc ở nước ngoài hằng năm tăng đáng kể, trung bình mỗi năm có hơn 80.000 người đi làm việc ở nước ngoài. Đặc biệt trong 5 năm gần đây, mỗi năm có hơn 130.000 người, góp phần đáng kể nâng cao thu nhập, đời sống của người dân, cải thiện chất lượng nguồn nhân lực thông qua việc tiếp cận với máy móc và công nghệ tiên tiến, cơ chế quản lý hiện đại, tác phong công nghiệp, nâng cao trình độ kỹ năng nghề cho người lao động...

Tuy nhiên, sau hơn 12 năm thi hành, thực tiễn đặt ra các yêu cầu phải tiếp tục hoàn thiện một số quy định của Luật số 72. Theo đó, qua tổng kết thi hành Luật số 72, một số quy định phát sinh các vướng mắc, không còn phù hợp với thực tế hiện nay như: Điều kiện cấp giấy phép hoạt động dịch vụ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài còn chưa chặt chẽ, chưa phù hợp với hoạt động đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài.

Mặt khác, một số quy định của Luật số 72 chưa đáp ứng được các yêu cầu mới về hoạt động người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng trong bối cảnh kinh tế-xã hội và quan hệ quốc tế mới...

Việc sửa đổi Luật nhằm tạo môi trường minh bạch, thông suốt và đồng bộ cho hoạt động đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; bảo đảm tương thích giữa pháp luật về người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng với pháp luật có liên quan của các quốc gia tiếp nhận lao động, các công ước quốc tế có liên quan đến lao động di cư. Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi cho cá nhân người lao động Việt Nam có nhu cầu đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng nhưng phải kịp thời bảo vệ, hỗ trợ người lao động Việt Nam khi làm việc ở nước ngoài trong xu thế dịch chuyển lao động quốc tế, lao động di cư và  rủi ro phức tạp khó lường (như: chiến tranh, suy thoái kinh tế toàn cầu, dịch bệnh Covid-19...)....

leftcenterrightdel
Đại biểu Quốc hội các tỉnh Quảng Ninh, Nghệ An, Hậu Giang thảo luận tại tổ. 

Thảo luận tại tổ, nhiều đại biểu lưu ý, luật cần quy định rõ, chặt chẽ để xử lý nghiêm hành vi lợi dụng việc đưa lao động ra nước ngoài nhằm trục lợi, vô trách nhiệm, bỏ rơi người lao động khi gặp khó khăn, bỏ rơi người lao động ở nước ngoài...; bản thân người lao động cũng cần được nâng cao tay nghề, kỹ năng và giữ gìn hình ảnh của người Việt Nam khi lao động ở nước sở tại. 

Đại biểu Ngọ Duy Hiểu (Hà Nội) góp ý, dự luật cần phải bổ sung việc giảm chi phí cho người lao động và tránh tình trạng lừa đảo người lao động. Đồng thời, cần phải có sự hài hòa trong chính sách xuất khẩu lao động và chính sách bảo đảm nguồn nhân lực cho phát triển đất nước. Đặc biệt, việc này phải đặt trong bối cảnh già hóa dân số đang diễn ra ở nước ta; đất nước cần có nguồn lực để thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội.

Nhấn mạnh cần chuyển dịch từ số lượng sang chất lượng, đại biểu Vũ Hồng Thanh (Quảng Ninh) đề nghị, cần hướng đến việc đưa lao động sang để đào tạo ngành nghề, lĩnh vực gì để sau này sử dụng. Thực tế hiện nay ở nước ta mới chỉ đơn thuần là đưa lao động sang để kiếm tiền, chứ không sử dụng được nghề đó sau khi về nước nữa, nên rất lãng phí.

Dẫn chứng việc các nước cũng ưu tiên chọn người Philippines làm giúp việc bởi người Philippines biết tiếng và có các kỹ năng giúp việc gia đình tốt vì đã được đào tạo, đại biểu cho rằng, người giúp việc ở nước ta chỉ làm những công việc rất đơn giản, với thu nhập rất thấp. “Do đó, cần có định hướng chiến lược về nâng cao chất lượng người lao động, giúp người lao động có thu nhập cao hơn và khi quay về có thể tiếp tục sử dụng vào mục đích phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Theo đó, cần đưa người lao động học tập, nâng cao ngành nghề, chứ không chỉ làm những nghề đơn giản, phổ thông như hiện nay”, đại biểu nêu quan điểm.

Ở góc độ liên quan, đại biểu đề nghị cần có quy định để các cơ sở, doanh nghiệp dịch vụ trung gian phải bảo đảm đào tạo nghề nghiệp, kỹ năng cho người lao động, trước khi đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài.

leftcenterrightdel
Đại biểu Bùi Sỹ Lợi (Thanh Hóa) trả lời phỏng vấn báo chí. 

Đại biểu Bùi Sỹ Lợi (Thanh Hóa) cũng lưu ý, cần giáo dục khi người lao động bắt đầu đi làm việc ở nước ngoài, tránh những hành vi như trốn doanh nghiệp, bỏ ra ngoài hay ở lại nước sở tại cư trú bất hợp pháp... Bản thân những người đi lao động ở nước ngoài cũng hiểu biết về văn hóa của nước sở tại và đặc biệt phải giữ lấy hình ảnh của người Việt Nam. Đó còn là trách nhiệm của doanh nghiệp dịch vụ, cơ quan quản lý nhà nước.

Đồng thời, khi người lao động đã sang nước sở tại cũng cần có cơ chế kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm minh, tính răn đe cao. Cùng với đó, gia đình, chính quyền địa phương, nơi có người lao động cũng cần giáo dục con cái giữ gìn hình ảnh của người Việt Nam khi lao động ở nước ngoài...

PHƯƠNG HẰNG