QĐND - Một nội dung quan trọng trong mục tiêu, nhiệm vụ của quốc phòng, an ninh được Đảng ta xác định trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH (Bổ sung, phát triển năm 2011) là: "Chủ động ngăn chặn, làm thất bại mọi âm mưu và hành động chống phá của các thế lực thù địch đối với sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta”. Điều này thể hiện sâu sắc tư tưởng chiến lược tiến công là yếu tố chủ đạo, đồng thời là nét đặc sắc xuyên suốt lịch sử tư tưởng quân sự Việt Nam, cần được kế thừa và phát triển sáng tạo trong thời kỳ mới.

Trong binh pháp, “biết địch, biết ta” là điều kiện quyết định trước tiên để có thể giành và giữ vững thế chủ động cả về chiến lược, chiến dịch và chiến thuật, bảo đảm đánh chắc thắng. Nhờ “biết địch, biết ta”, với quan điểm “lấy dân làm gốc” và tư tưởng chiến lược tiến công, nhân dân ta dưới sự lãnh đạo, điều hành của những người lãnh đạo anh minh, những nhà tư tưởng chính trị - quân sự uyên bác đồng thời là những người chỉ huy quân sự kiệt xuất, tiêu biểu như Ngô Quyền, Lý Thường Kiệt, Trần Quốc Tuấn, Lê Lợi - Nguyễn Trãi, Nguyễn Huệ… đã lập nên những chiến công hiển hách, bảo vệ vững chắc độc lập dân tộc, chủ quyền quốc gia và bản sắc văn hóa Việt Nam.

Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ cũng như trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, dẫu phải đương đầu với các thế lực xâm lược mạnh hơn ta gấp nhiều lần về tiềm lực kinh tế và tiềm lực quân sự, song nhờ đánh giá đúng tình hình, âm mưu, thủ đoạn và khả năng của địch, đồng thời đánh giá đúng sức mạnh tổng hợp của quốc phòng toàn dân và chiến tranh nhân dân Việt Nam, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phát huy cao độ tài thao lược, lãnh đạo nhân dân ta đoàn kết một lòng, hội tụ được đầy đủ các yếu tố “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” để giành và giữ vững thế chủ động, tạo nên sự chuyển hóa cả về thế, thời và lực để đánh bại kẻ thù xâm lược, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước và bảo vệ vững chắc Tổ quốc.

Những năm gần đây, kế thừa và phát triển sáng tạo bài học giữ vững thế chủ động về quốc phòng, an ninh, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta đã tích cực nghiên cứu dự báo, nắm bắt những diễn biến phức tạp của tình hình, kịp thời phát hiện và đấu tranh làm thất bại nhiều âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch nhằm chống phá độc lập dân tộc và CNXH ở nước ta, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định và phát triển của đất nước. Lực lượng và thế trận quốc phòng toàn dân gắn với lực lượng và thế trận an ninh nhân dân không ngừng được củng cố và phát triển, nhất là ở những địa bàn chiến lược trọng điểm, góp phần rất quan trọng bảo đảm cho đất nước luôn chủ động về chiến lược trong mọi tình huống.

 Tuy nhiên, trong nhận thức của không ít cán bộ, đảng viên và nhân dân ta còn mơ hồ về đối tượng và đối tác, về hợp tác và đấu tranh, nhất là mất cảnh giác với những âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch. Việc phối hợp các lực lượng trong nắm tình hình và xử trí một số tình huống phức tạp liên quan đến quốc phòng, an ninh còn lúng túng, bị động. Trong dự báo tình hình, nhận định về sự điều chỉnh chiến lược của “đối tượng” và “đối tác” có lúc chưa sát đúng, thiếu chủ động khi xử trí các tình huống chuyển hóa trong quan hệ “hợp tác” và “đấu tranh”, có những sơ hở và thua thiệt trong hợp tác, có trường hợp bị bất ngờ trước hành động xâm hại lợi ích quốc gia dân tộc của “đối tượng”. Đây là những vấn đề cần đặc biệt quan tâm khắc phục trong thời gian tới.

Có nhiều việc phải làm để giữ vững thế chủ động về quốc phòng, an ninh, trong đó trước hết cần đẩy mạnh nghiên cứu dự báo tình hình, xác định rõ nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc để chủ động củng cố, phát triển lực lượng và thế trận quốc phòng toàn dân gắn với lực lượng và thế trận an ninh nhân dân trong thời kỳ mới. Nghiên cứu dự báo sát đúng tình hình là vấn đề rất quan trọng trong lãnh đạo, quản lý điều hành sự vận động, phát triển của xã hội, đặc biệt là lĩnh vực quốc phòng, an ninh luôn có những tình huống chiến lược diễn ra rất mau lẹ và phức tạp, tác động trực tiếp đến sự ổn định và phát triển của đất nước. Có dự báo tốt mới bảo đảm cho đất nước luôn chủ động về chiến lược, dự báo không sát đúng sẽ lâm vào thế bị động, bất ngờ.

Nghiên cứu dự báo tình hình là một vấn đề có tính khoa học và nghệ thuật cao. Cần tổ chức theo dõi chặt chẽ và có hệ thống những diễn biến của tình hình thế giới và khu vực, phân tích - tổng hợp xử lý thông tin một cách khoa học, nhận định đánh giá đúng xu thế vận động, phát triển và biểu hiện cụ thể các mâu thuẫn cơ bản của thời đại; bám sát những điều chỉnh chiến lược và chính sách quốc phòng, an ninh của các nước, nhất là của các nước lớn và các nước trong khu vực có ảnh hưởng trực tiếp đến quốc phòng, an ninh của Việt Nam; nắm chắc những âm mưu, thủ đoạn và hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, dự báo được những nguy cơ và tình huống chiến lược có thể xảy ra đe dọa hòa bình, ổn định, độc lập dân tộc và chế độ XHCN ở nước ta; đồng thời phát hiện khả năng có thể tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ và giúp đỡ của các nước, các tổ chức và các phong trào quốc tế đối với cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân ta. Cũng cần nghiên cứu dự báo sự vận động của tình hình trong nước diễn ra trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, sự phát triển của nhiệm vụ quốc phòng, an ninh bảo vệ Tổ quốc, những thuận lợi và khó khăn, thực trạng tiềm lực và sức mạnh quốc phòng, an ninh của đất nước, khả năng động viên các nguồn lực của Nhà nước và của toàn dân đáp ứng yêu cầu xử trí tình huống khẩn cấp về quốc phòng, an ninh hoặc chiến tranh.

Việc nghiên cứu dự báo tình hình cần được thực hiện ở các quy mô dài hạn, trung hạn và ngắn hạn, ở các cấp chiến lược, chiến dịch và chiến thuật. Để nghiên cứu dự báo tốt, cần tăng cường đầu tư xây dựng đội ngũ cán bộ và cơ quan tham mưu cấp chiến dịch-chiến lược có số lượng và cơ cấu hợp lý, có chất lượng cao, thống nhất và đồng bộ, nhất là lực lượng tình báo, trinh sát, quân báo của quân đội và công an, các viện nghiên cứu chiến lược của các bộ, ban, ngành (đặc biệt là Viện Nghiên cứu chiến lược của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và Bộ Ngoại giao). Đồng thời cần có cơ chế lãnh đạo, chỉ huy và phối hợp hoạt động chặt chẽ, các chế độ quy định nghiêm ngặt về báo cáo cung cấp thông tin nghiên cứu dự báo và đề xuất các phương án xử trí tình huống.

 Nghiên cứu sự điều chỉnh chiến lược của các thế lực thù địch thời gian gần đây và dự báo trong những năm tới cho thấy “diễn biến hòa bình” là vấn đề chủ yếu nổi lên trong chiến lược của các thế lực thù địch, nhằm chống phá độc lập dân tộc và CNXH ở nước ta, khi có điều kiện và thời cơ, chúng có thể tiến hành “cách mạng màu” nhằm xóa bỏ sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản và chế độ XHCN ở Việt Nam. Mặt khác, không loại trừ khả năng xảy ra xung đột vũ trang, chiến tranh cục bộ và chiến tranh xâm lược kiểu mới của các thế lực thù địch, nhất là khi một số nước lớn có sự mặc cả, thỏa hiệp về lợi ích gây phương hại đến đất nước ta. Cũng cần chú ý những động thái trên Biển Đông có những tác động mạnh mẽ và trực tiếp đến tình hình mọi mặt của đất nước, nhất là lĩnh vực quốc phòng, an ninh.

Để quán triệt tư tưởng chiến lược tiến công, giữ vững thế chủ động về quốc phòng, an ninh trong thời kỳ mới, nhiệm vụ quốc phòng, an ninh bảo vệ Tổ quốc của chúng ta cần tập trung đấu tranh làm thất bại chiến lược “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch; đồng thời chủ động phát hiện và triệt tiêu những yếu tố bất lợi có thể dẫn đến xung đột vũ trang, chiến tranh cục bộ và sẵn sàng đối phó thắng lợi với chiến tranh xâm lược kiểu mới của các thế lực hiếu chiến xâm lược; kiên quyết bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ; giữ vững chủ quyền biển đảo, biên giới, vùng trời của Tổ quốc; sẵn sàng ứng phó với các mối đe dọa an ninh phi truyền thống mang tính toàn cầu, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống. Điều này đòi hỏi chúng ta phải đặc biệt quan tâm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác nghiên cứu dự báo tình hình, chủ động đáp ứng những yêu cầu mới ngày càng cao do sự phát triển của tình hình và nhiệm vụ đặt ra.

Phùng Kim Lân