Trình bày tờ trình tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Tài Chính Vũ Thị Mai cho biết: Công ước Istanbul về tạm quản hàng hóa (sau đây gọi tắt là Công ước) được ký kết ngày 26-6-1990, có hiệu lực từ ngày 27-11-1993 dưới sự quản lý của Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO). Theo quy định của Công ước, tất cả thành viên của WCO và tất cả thành viên của Liên Hợp quốc hoặc các cơ quan chuyên trách của Liên Hợp Quốc đều có thể trở thành thành viên của Công ước. Hiện nay, trên thế giới có 71 quốc gia/vùng lãnh thổ là thành viên Công ước (bao gồm cả Việt Nam). 

Việt Nam chính thức là thành viên Công ước Istanbul từ ngày 3-7-2019 theo Thông báo số 27/2019/TB-LPQT ngày 4-7-2019 của Bộ Ngoại giao. Việt Nam tham gia Công ước ở mức độ tối thiểu theo quy định của Công ước, bao gồm Thân Công ước, Phụ lục A về Chứng từ tạm quản và phụ lục B.1 về hàng hóa dùng để trưng bày hoặc sử dụng tại triển lãm, hội chợ, hội nghị hay các sự kiện tương tự.  

leftcenterrightdel
Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Quốc hội.

Công ước quy định việc áp dụng mô hình chuẩn các chứng từ tạm quản như các chứng từ hải quan quốc tế kèm bảo lãnh nhằm góp phần tạo thuận lợi cho thủ tục tạm quản, đồng thời giúp các cơ quan quản lý chặt chẽ hàng tạm quản.

Nội dung của cơ chế tạm quản hàng hóa là hàng hóa được phép tạm nhập vào hoặc tạm xuất ra khỏi một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định với điều kiện chủ hàng tạm nhập hoặc tạm xuất phải bảo đảm tái xuất hoặc tái nhập trong thời hạn nhất định và chấp hành các quy định quản lý của các nước mà hàng hóa đi và đến.

Cơ chế tạm quản vận hành dựa trên hệ thống Sổ Tạm quản (ATA carnet) là một bộ chứng từ hải quan duy nhất được quốc tế công nhận dùng để thay thế tờ khai hải quan áp dụng đối với hàng hóa đi lại theo chế độ tạm quản giữa các thành viên của Công ước Istanbul. Cơ chế tạm quản cho phép giảm tối đa các thủ tục liên quan khi tạm nhập tái xuất hoặc tạm xuất tái nhập (khai báo, nộp, hoàn thuế) vì các yêu cầu này đã được thực hiện từ trước tại quốc gia của chủ hàng thông qua việc sử dụng sổ tạm quản. Đây là một trong những biện pháp nghiệp vụ hải quan tiên tiến nhằm mục đích tạo thuận lợi tối đa cho một số hoạt động thương mại nhất định (hàng triển lãm, hội chợ và tham gia  các sự kiện).

Khi tham gia Công ước, Việt Nam có nghĩa vụ chấp nhận cơ chế vận hành và cơ chế quản lý của Công ước, về cơ chế vận hành, các bên tham gia có nghĩa vụ chấp nhận hàng hóa của các bên ký kết sử dụng sổ tạm quản theo mẫu của Công ước được tạm nhập tái xuất vào lãnh thổ nước mình theo quy trình thủ tục đơn giản được quy định tại Công ước và không thu khoản thuế hải quan nào...

"Trên cơ sở các phân tích nêu trên, với tư cách là thành viên Công ước Istanbul, Chính phủ nhận thấy việc xây dựng Nghị định để thực hiện cơ chế tạm quản theo Công ước Istanbul là cần thiết", Thứ trưởng Bộ Tài Chính Vũ Thị Mai nhấn mạnh. 

Đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhất trí về sự cần thiết ban hành Nghị định của Chính phủ để hướng dẫn việc thực hiện cơ chế tạm quản theo Công ước Istanbul.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính và Ngân sách của Quốc hội đề nghị Chính phủ báo cáo đánh giá tác động cụ thể về thủ tục hành chính và chính xác hơn về chi phí đối với Nhà nước, doanh nghiệp, cơ quan bảo đảm (VCCI), số liệu về tổng thu phí hải quan đối với các mặt hàng thuộc phạm vi tạm quản qua các năm, thống kê giá trị các hàng hóa tạm nhập tái xuất, tạm xuất tái nhập thuộc phạm vi tạm quản trong các năm qua. 

Ngoài ra, dự thảo Nghị định không quy định chi tiết hiệu lực thi hành, trong khi Việt Nam tham gia Công ước từ 3-7-2019, Công ước sẽ có hiệu lực sau 3 tháng đối với bên tham gia Công ước khi các bên này không bảo lưu phê duyệt hoặc đã gửi các văn bản phê duyệt sau khi ký. Phụ lục có hiệu lực sau 3 tháng khi các bên ký kết thông báo chấp nhận phụ lục đó. Do đó, Ủy ban Tài chính và Ngân sách của Quốc hội đề nghị Chính phủ làm rõ khoảng trống pháp lý từ khi Công ước có hiệu lực đến khi Nghị định có hiệu lực thì sẽ xử lý như thế nào và đề nghị giải trình rõ các vấn đề bảo lưu phê duyệt và ký kết phụ lục hiện nay...

Sau đó, qua thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với đề nghị của Chính phủ về việc cần có một nghị định để nội luật hóa các quy định của Công ước Istanbul về tạm quản hàng hóa mà Việt Nam đã tham gia. 

PHƯƠNG HẰNG