Những ngày này cách đây 90 năm, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, công nhân, nông dân trên 25 tỉnh, thành phố cả nước, trong đó Nghệ-Tĩnh là nơi phong trào phát triển mạnh mẽ với nhiều hình thức đấu tranh quyết liệt, quần chúng đã vũ trang tự vệ, biểu tình thị uy có vũ trang, tiến công vào cơ quan chính quyền của địch ở địa phương. Đỉnh cao là cuộc đấu tranh bạo động của hơn 8.000 nông dân Hưng Nguyên nổ ra ngày 12-9-1930 để hưởng ứng cuộc đấu tranh của nông dân các huyện và cuộc bãi công của công nhân Vinh, Bến Thủy phản đối chính sách khủng bố của thực dân và phong kiến tay sai, tạo nên cao trào cách mạng vô cùng mạnh mẽ với đỉnh cao là Xô viết Nghệ-Tĩnh, trở thành mốc son chói lọi mở đầu trang sử đấu tranh của dân tộc ta dưới sự lãnh đạo của Đảng. Xô viết Nghệ-Tĩnh là cao trào cách mạng đầu tiên của quần chúng công nông do Đảng ta tổ chức và lãnh đạo, đánh dấu sự chuyển biến căn bản từ tính chất đấu tranh tự phát sang đấu tranh tự giác của phong trào công nhân Việt Nam. Là sự hội tụ của ý chí kiên cường, bất khuất, lòng yêu nước, ý thức cách mạng của nhân dân Việt Nam nói chung, con người xứ Nghệ nói riêng.

Từ phong trào này, lần đầu tiên công nhân và nông dân liên minh với nhau trong cuộc đấu tranh dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản; chính quyền cách mạng ở một số vùng nông thôn đã ra đời. Trước sự sụp đổ của chính quyền thực dân và phong kiến ở Nghệ-Tĩnh, các chi bộ và tổ chức Nông hội đỏ đã quản lý, điều hành mọi hoạt động trong làng, xã. Những người cách mạng đã lập ra chính quyền Xô viết-chính quyền Xô viết đầu tiên ở Việt Nam (chính quyền cách mạng sơ khai do giai cấp công nhân lãnh đạo). Chính quyền mới đã ban hành nhiều chính sách mới: Về chính trị, nhân dân được quyền tự do hội họp, thảo luận và hoạt động trong các tổ chức đoàn thể như: Nông hội, Công hội, Đoàn Thanh niên cộng sản...; về kinh tế, nhân dân được chia ruộng, bãi bỏ các thứ thuế vô lý, bất công, thực hiện giảm tô và xóa nợ cho dân nghèo; về văn hóa, chính quyền cách mạng đã tổ chức đời sống mới, mở các lớp dạy chữ Quốc ngữ, xóa bỏ các tệ nạn, hủ tục, xây dựng tinh thần đoàn kết, tương trợ lẫn nhau.

Xô viết Nghệ-Tĩnh nói riêng và phong trào cách mạng 1930-1931 tuy chỉ tồn tại trong vòng 7 tháng và còn sơ khai nhưng đã để lại những dấu ấn tốt đẹp về một nhà nước công nông đầu tiên, chưa có trong tiền lệ lịch sử, đáp ứng khát vọng độc lập, tự do cháy bỏng của người dân mất nước, nô lệ. Đây cũng chính là cuộc diễn tập đầu tiên của Đảng và quần chúng cách mạng chuẩn bị cho cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945, có ý nghĩa lịch sử to lớn: (1) Khẳng định đường lối cách mạng do Đảng ta đề ra là đúng đắn, mở đầu cho giai đoạn cách mạng đi theo đường lối sáng tạo trên cơ sở lý luận khoa học của Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. (2) Hình thành khối liên minh công nông và phát huy được sức mạnh đoàn kết của giai cấp công nhân và nông dân trong đấu tranh cách mạng. (3) Là cuộc tập dượt đầu tiên cho Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 sau này. (4) Phong trào này được đánh giá cao trong phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Vì thế, Quốc tế Cộng sản đã công nhận: Đảng Cộng sản Đông Dương chính là phân bộ độc lập trực thuộc Quốc tế Cộng sản. Đặc biệt, phong trào Xô viết Nghệ-Tĩnh đã để lại bài học quý giá về công tác tư tưởng, xây dựng khối liên minh công nông, mặt trận dân tộc thống nhất cũng như tổ chức lãnh đạo quần chúng đấu tranh. Đánh giá về ý nghĩa lịch sử to lớn của cao trào cách mạng 1930-1931, lãnh tụ Hồ Chí Minh viết: “Tuy đế quốc Pháp đã dập tắt phong trào đó trong một biển máu nhưng Xô viết Nghệ-Tĩnh đã chứng tỏ tinh thần oanh liệt và năng lực cách mạng của nhân dân lao động Việt Nam. Phong trào tuy thất bại nhưng nó rèn lực lượng cho cuộc Cách mạng Tháng Tám thắng lợi sau này”(*).

Khí phách và tinh thần Xô viết Nghệ-Tĩnh trở thành ngọn lửa thiêng thắp sáng con đường đấu tranh vì độc lập, tự do và đi lên chủ nghĩa xã hội mà nhân dân ta đã lựa chọn. Phát huy truyền thống của Xô viết Nghệ-Tĩnh, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, dân tộc Việt Nam đã làm nên cuộc Cách mạng Tháng Tám vĩ đại “long trời lở đất”, thành lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vào ngày 2-9-1945; lập chiến công oanh liệt đánh thắng thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, hoàn thành thắng lợi cách mạng giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước (ngày 30-4-1975), đưa cả nước quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội. Tiếp đà thắng lợi đó, Đảng ta tiếp tục lãnh đạo toàn dân thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế, thực hiện mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Thực tiễn minh chứng, sau gần 35 năm tiến hành công cuộc đổi mới, từ một đất nước nghèo nàn, cơ sở vật chất-kỹ thuật, kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội lạc hậu, trình độ thấp, đến nay, Việt Nam đã vươn lên trở thành nước đang phát triển, có thu nhập trung bình; văn hóa, xã hội tiếp tục phát triển, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân không ngừng được cải thiện; công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị có bước đột phá; khối đại đoàn kết toàn dân tộc không ngừng được củng cố; chính trị, xã hội ổn định, quốc phòng, an ninh, độc lập, chủ quyền được giữ vững; vị thế và uy tín của đất nước ngày càng được nâng cao trên trường quốc tế. Đến nay, Việt Nam đã trở thành một quốc gia có quy mô dân số gần 100 triệu người với mức thu nhập bình quân 2.800USD/người/năm; đã tham gia hầu hết các tổ chức quốc tế, trở thành một thành viên tích cực, có trách nhiệm trong các hoạt động của cộng đồng quốc tế. Mới đây, Việt Nam được Đại hội đồng Liên hợp quốc bầu với số phiếu tín nhiệm rất cao, gần như tuyệt đối, lần thứ hai trở thành Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Với những thành tựu to lớn đã đạt được, chúng ta có cơ sở để khẳng định rằng, đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín như ngày nay.

Hiện nay, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta đang ra sức phấn đấu thực hiện Cương lĩnh của Đảng, Hiến pháp của Nhà nước, đẩy mạnh toàn diện và đồng bộ sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, mở cửa hội nhập quốc tế, thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Đây cũng chính là sự tiếp tục thực hiện tư tưởng vĩ đại của Bác Hồ và khát vọng cháy bỏng của các chiến sĩ Xô viết Nghệ-Tĩnh là giữ vững nền độc lập, chủ quyền quốc gia, toàn vẹn lãnh thổ, đưa nước ta sánh vai với các cường quốc năm châu; ai cũng có cơm ăn, áo mặc, mọi người sống với nhau có nghĩa có tình, đầm ấm, hạnh phúc... Đó chính là động lực cách mạng to lớn trong thời kỳ mới. 

Tuy nhiên, các thế lực thù địch vẫn đang tìm mọi cách phá hoại sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta với nhiều thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt; chúng ra sức xuyên tạc, vu cáo Đảng, Nhà nước ta, đánh thẳng vào hệ tư tưởng, cương lĩnh, đường lối chính trị của Đảng, kích động, chia rẽ nội bộ Đảng, chia rẽ Đảng, Nhà nước với nhân dân, hòng làm tan rã Đảng ta, chế độ ta từ gốc, từ bên trong, hết sức thâm độc và nguy hiểm. Bên cạnh đó, bối cảnh quốc tế và tình hình trong nước cũng có nhiều khó khăn, thách thức. Chúng ta đứng trước nhiều vấn đề mới phải xử lý, nhiều việc hết sức phức tạp phải giải quyết. Tình hình đó đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta, hơn bao giờ hết phải phát huy cao độ truyền thống yêu nước và cách mạng, tinh thần và ý chí cách mạng của Xô viết Nghệ-Tĩnh; nêu cao tinh thần đoàn kết, trách nhiệm, nỗ lực phấn đấu vượt qua mọi khó khăn, thử thách để xây dựng Tổ quốc ta ngày càng đàng hoàng hơn, tươi đẹp hơn.

Để đạt mục tiêu trên, vấn đề then chốt là phải tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp, giữ vững và tăng cường bản chất cách mạng, tính tiên phong của Đảng; xây dựng Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh cả về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức, cán bộ, đổi mới phương thức lãnh đạo, tăng cường mối liên hệ máu thịt giữa Đảng với nhân dân, coi đây là vấn đề sống còn của Đảng ta, chế độ ta. Trước hết, các cấp ủy, tổ chức đảng tiếp tục thực hiện nghiêm Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về xây dựng Đảng gắn với Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị (khóa XII) về đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng suy thoái, củng cố sự kiên định về mục tiêu, lý tưởng cách mạng; tăng cường sự thống nhất ý chí và hành động; củng cố tổ chức chặt chẽ; tăng cường mối liên hệ mật thiết với nhân dân; nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng. Đó là bảo đảm cho Đảng ta luôn là một đảng cách mạng chân chính có đường lối đúng, có tổ chức chặt chẽ, có đội ngũ cán bộ, đảng viên trong sạch, gương mẫu, tận tụy, gắn bó máu thịt với nhân dân, đủ sức lãnh đạo sự nghiệp của đất nước không ngừng phát triển.

Xô viết Nghệ-Tĩnh là thiên anh hùng ca bất diệt trong chương đầu “pho sử bằng vàng” của Đảng Cộng sản Việt Nam, tiêu biểu cho khí phách anh hùng của dân tộc Việt Nam và quê hương xứ Nghệ. 90 năm đã trôi qua nhưng khí thế ngất trời của Phong trào Xô viết Nghệ-Tĩnh những năm 30 của thế kỷ 20 vẫn luôn bừng cháy trong mỗi người dân yêu nước Việt Nam, nhất là vào những thời điểm có tính bước ngoặt của dân tộc. Tinh thần và ý chí cách mạng của Xô viết Nghệ-Tĩnh luôn là bài học quý của cách mạng Việt Nam, của Đảng ta, không chỉ đồng hành với nhân dân ta vượt qua muôn vàn khó khăn, thách thức để giành thắng lợi vẻ vang trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc mà còn tiếp tục giành thắng lợi trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. 

(*) Đại cương lịch sử Việt Nam, tập 2, tr. 310

Đại tá, Th.s NGÔ ĐÌNH PHIẾM