Vovinam - Đại sứ văn hóa của Việt Nam trong tiến trình đóng góp vào nền văn minh nhân loại

Trong “rừng hoa” muôn sắc màu của võ thuật Việt Nam, có những “bông hoa” dường như may mắn hơn khi cách thức phát triển phù hợp với thời cuộc cũng như sự phát triển của đất nước và thế giới. Trong đó, vovinam-Việt võ đạo, môn võ do người Việt Nam sáng lập và phát triển-đã sớm được lan tỏa rộng rãi trên thế giới do những tính chất phù hợp với dòng chảy của nhân loại: Lớp lang bài bản, tính khoa học, dễ phổ cập và giá trị ứng dụng cao.

Thông qua việc lan tỏa vovinam mà gốc gác là võ thuật, võ đạo, truyền thống đạo lý của dân tộc, chúng ta cũng quảng bá được giá trị văn hóa dân tộc Việt Nam. Trong bối cảnh phức tạp trên thế giới hiện nay, vô hình trung, các giá trị đó cũng phù hợp với giá trị và khát vọng chung của nhân loại: Hòa bình, đoàn kết, kết nối con người với con người, giữa dân tộc này với dân tộc khác.

Quảng bá vovinam cũng là quảng bá hình ảnh, văn hóa, đất nước và con người Việt Nam. Khi quảng bá quốc gia, cần phải đánh giá xem nhân loại quan tâm, mong muốn tiếp nhận và yêu chuộng điều gì của ta. Kinh nghiệm cho thấy, những giá trị chạm tới khát vọng chung, tình cảm chung, nguyện vọng chung của nhân loại thì dễ lan tỏa. Đảng ta đã nhận định, hòa bình, phát triển hợp tác là nguyện vọng thiết tha của nhân loại. Vì vậy, với thông điệp về hòa bình đã được ông cha ta gây dựng, đúc kết và phát triển từ truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc, vovinam đang ngày càng lan tỏa trên thế giới.

Thi đấu vovinam - Việt võ đạo tại Đại hội Thể thao Đông Nam Á (SEA Games) 2023. Ảnh: VIỆT AN

Tính đến nay, vovinam đã thu hút hơn 2 triệu môn sinh tại hơn 70 quốc gia trên thế giới tham gia tập luyện thường xuyên. Năm 2023, vovinam được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia; tiến tới xây dựng hồ sơ trình Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) ghi danh vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Khi vovinam được lan tỏa ra thế giới, văn hóa Việt Nam, con người Việt Nam cũng được bạn bè quốc tế hiểu hơn và yêu quý hơn. Bởi lẽ, một người khi học vovinam thì động tác đầu tiên họ phải thực hiện là đặt tay lên ngực thực hiện nghi thức chào, thể hiện tinh thần thượng võ và tôn sư trọng đạo.

Khi một võ sĩ nước ngoài tập vovinam đặt tay lên ngực đồng nghĩa với việc họ đã đặt tay một cách đầy tôn trọng lên bản đồ Việt Nam (nằm trong phù hiệu trên ngực trái). Mỗi động tác, mỗi thế võ lại có tên bằng tiếng Việt; thầy dạy võ bằng tiếng Việt. Tiếp xúc với nhiều người tập vovinam trên thế giới, tôi cảm nhận chung nguyện vọng tha thiết của họ là một lần được đặt chân đến Việt Nam để chiêm bái đất tổ của môn võ mà họ theo học, được tận mắt chứng kiến con người và trải nghiệm văn hóa Việt Nam. Với bề dày truyền thống lịch sử văn hóa hào hùng, Việt Nam có nhiều điều quý báu và đặc sắc để quảng bá ra thế giới.

Tuy nhiên, phải có cái nhìn hết sức thực tế rằng, với người nước ngoài, âm nhạc dân gian Việt Nam có thể được nghe trong các dịp lễ hội, áo dài có thể mặc một vài dịp trong năm, phở hoặc nem có thể ăn một vài lần, nhưng người tập võ Việt phải tập quanh năm. Mà từ việc tập võ Việt sẽ kéo theo việc các võ sinh nước ngoài yêu quý Việt Nam, yêu thích mọi vật phẩm, sản phẩm có xuất xứ từ Việt Nam. Ví dụ, mỗi người nước ngoài yêu quý võ Việt, khi ra siêu thị sẽ tìm một sản phẩm “made in Vietnam”, dù cho sản phẩm đó có thể chưa thực sự nổi trội và giá thành có thể nhỉnh hơn so với lựa chọn khác. Đó chính là câu chuyện võ Việt Nam đang đưa võ đạo, văn hóa Việt Nam ra nước ngoài và đưa người nước ngoài tới Việt Nam.

Từ lâu, Đảng và Nhà nước ta đã có những chủ trương nhất quán và đúng đắn về việc quảng bá đất nước, văn hóa Việt Nam ra thế giới; cùng với đó là tiến trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Trên nền tảng vững chắc này, thời gian qua, phong trào tập luyện, quảng bá võ thuật Việt Nam nói chung và vovinam nói riêng trên trường quốc tế có nhiều sự thuận lợi hơn. Đặc biệt, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Chúng ta hoàn toàn tự tin để có thể đóng góp nhiều hơn vào nền chính trị thế giới, nền kinh tế toàn cầu cũng như nền văn minh nhân loại”. Đây là tư tưởng chỉ đạo mang tầm chiến lược; thể hiện một tâm thế tự tin và cũng thể hiện một tâm thế sẵn sàng của Việt Nam tiến lên đóng góp nhiều hơn nữa cho sự phát triển chung của nhân loại.

Có một điều thú vị, khi vũ khí nóng ra đời, mọi cuộc chiến tranh xung đột ngày càng khốc liệt với vũ khí hiện đại thì võ thuật vẫn tồn tại và phát triển. Ngay khi đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp nhất, võ thuật đã thể hiện rõ vai trò của mình trong việc giúp nhân loại rèn luyện thân-tâm và hoàn thiện bản thân. Đại dịch Covid-19 cũng như các đại dịch mà nhân loại có thể còn phải đối mặt trong tương lai, khi quy về góc độ bản thể mỗi con người, xét cho cùng vẫn là câu chuyện của rèn luyện thân-tâm và cách ứng xử của con người với tự nhiên. Thông qua quảng bá văn hóa, trong đó có võ thuật dân tộc, Việt Nam hoàn toàn tự tin đóng góp vào sự phát triển của nền văn minh nhân loại.

Các võ sinh của Liên đoàn Vovinam - Việt võ đạo Pháp. Ảnh: QUYỀN TRƯỞNG

Với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, trong thời gian tới, Liên đoàn Vovinam thế giới, Liên đoàn Vovinam Việt Nam, các cơ quan quản lý nhà nước phải nỗ lực hơn nữa để giúp vovinam phát triển và lan tỏa mạnh mẽ hơn. Trước hết, muốn lan tỏa ra nước ngoài thì Việt Nam phải là quốc gia có phong trào phát triển vovinam mạnh mẽ hàng đầu. Mỗi thế hệ người Việt Nam, nhất là những thanh niên ở vào thời điểm năm 2045 phải là những thanh niên khỏe mạnh, có trí tuệ, phẩm cách xứng đáng với một dân tộc trong kỷ nguyên vươn mình.

Để làm được điều đó, ngoài việc học tập, rèn luyện trong nhà trường và xã hội, việc tập luyện một môn võ dân tộc là một biện pháp rất hữu hiệu, bởi việc tập luyện này bao gồm cả rèn thân, luyện tâm và bồi đắp bản sắc văn hóa Việt cho mỗi thanh niên Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Việc các lực lượng Quân đội, Công an và các nhà trường đưa võ thuật Việt Nam, trong đó có vovinam vào tập luyện và thi đấu là một chủ trương, hướng đi rất đúng đắn, cần được đẩy mạnh hơn nữa.

Trong hai kỳ Đại hội Thể thao Đông Nam Á (SEA Games) gần nhất, vovinam vinh dự có trong chương trình thi đấu chính thức. Tại SEA Games 32 năm 2023, Campuchia là đội tuyển xếp nhất toàn đoàn ở môn vovinam; các đội tuyển vovinam đến từ Thái Lan, Myanmar, Lào đều có thành tích thi đấu rất tốt. Mặc dù Việt Nam chỉ xếp thứ nhì tại SEA Games 32, song đây lại là niềm vui lớn bởi điều đó minh chứng việc lan tỏa vovinam ra thế giới đã đi vào chiều sâu; môn võ có xuất xứ từ Việt Nam này đã được đông đảo bạn bè quốc tế đón nhận.

Chúng ta cần phải vui mừng nếu như bạn bè quốc tế tập luyện và được giải cao hơn Việt Nam trong các kỳ tổ chức giải vovinam khu vực và thế giới. Thậm chí, nếu bạn bè quốc tế nghiên cứu, tìm hiểu và đóng góp những ý kiến phù hợp cho sự phát triển của vovinam thì đó là điều rất đáng quý trọng.

Trong các hoạt động liên quan đến văn hóa, võ Việt và vovinam, tôi được nhiều võ sư nước bạn bày tỏ sự tôn trọng. Tôi hiểu sâu sắc rằng, sự tôn trọng của bạn bè quốc tế dành cho văn hóa Việt Nam và võ thuật Việt Nam chứ không dành riêng cho cá nhân ai. Xét trên tiêu chí sức mạnh cứng thì đất nước Việt Nam ta còn ở mức tầm trung, người Việt Nam ra nước ngoài chưa phải có tầm vóc tốt, nhưng nếu phát huy hiệu quả sức mạnh mềm, đất nước ta, dân tộc ta và mỗi con người Việt Nam ta đều có quyền tự tin vươn mình trên vũ đài thế giới, đóng góp xứng đáng vào sự tiến bộ của nhân loại.

Vovinam-Việt võ đạo đã và đang trở thành một đại sứ văn hóa của Việt Nam trong tiến trình đóng góp vào nền văn minh nhân loại.

PGS, TS LÊ HẢI BÌNH, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản, Phó chủ tịch Liên đoàn Vovinam thế giới