Bacu là một trong những tuyến phố chính, sầm uất bậc nhất ở thành phố Vũng Tàu. Hầu hết những người mới tới thành phố khi nhìn thấy tên phố này đều rất tò mò về ý nghĩa và nguồn gốc của tên gọi đó. Tên gọi này xuất phát từ mối quan hệ đặc biệt giữa Việt Nam và Azerbaijan, vốn được đặt nền móng từ chuyến thăm Azerbaijan của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào ngày 23-7-1959. Bấy giờ, khi tới thăm vùng dầu mỏ ở thành phố Baku của Azerbaijan, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói với các nhà lãnh đạo và kỹ sư dầu khí của Liên Xô nói chung, Azerbaijan nói riêng: “Tôi nghĩ Việt Nam chúng tôi có biển, nhất định sẽ có dầu, nhưng đang chiến tranh, chưa làm được. Tôi hy vọng và tin rằng sau khi Việt Nam kháng chiến thắng lợi, các đồng chí sẽ giúp chúng tôi tìm ra dầu, rồi giúp khai thác và chế biến dầu, xây dựng được khu công nghiệp dầu khí như ở Baku”.
Đó là lời phát biểu mang tính lịch sử của ngành công nghiệp dầu khí nước ta. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thể hiện tầm nhìn rất xa khi nhận ra vai trò quan trọng của dầu khí đối với sự phát triển của đất nước ngay từ khi cả nước ta còn đang bộn bề với những lo toan cho các cuộc chiến đấu đánh đuổi giặc ngoại xâm và bè lũ tay sai để giành lại độc lập, tự do, thống nhất. Người đã đặt ra yêu cầu Việt Nam không chỉ khai thác được dầu khí mà còn phải xây dựng được một ngành công nghiệp dầu khí vững mạnh, như ở Baku.
    |
 |
| Một góc phố Bacu. Ảnh: HUYỀN HÒA |
Theo một số tài liệu, dầu khí đã được phát hiện tại Baku từ thế kỷ thứ 8. Đến thế kỷ thứ 15, người dân Baku đã biết khai thác dầu khí từ các mỏ lộ thiên và mỏ nông để cung cấp cho thị trường. Sang thế kỷ thứ 19, Baku đã có số lượng giếng dầu khổng lồ nằm trên những mỏ dầu lớn nhất thế giới. Khi Azerbaijan gia nhập Liên bang Xô viết, Baku trở thành trung tâm công nghiệp dầu khí của Liên Xô. Đây cũng là nơi có Trường Đại học Dầu-Hóa Baku, trường đại học số 1 về công nghiệp dầu khí của Liên Xô và cũng là trường đại học nổi tiếng thế giới khi đó.
Đáp lại lời đề nghị của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các chuyên gia Liên Xô đã rất tích cực hỗ trợ Việt Nam đặt nền móng cho ngành công nghiệp dầu khí. Ngày 27-11-1961, Tổng cục Địa chất nước ta ra quyết định thành lập Đoàn Thăm dò dầu lửa, số hiệu 36 (thường gọi là Đoàn Địa chất 36) với nhiệm vụ quan trọng là nghiên cứu, tìm kiếm, thăm dò dầu khí ở các vùng biển Việt Nam với sự hỗ trợ của các chuyên gia Liên Xô. Năm 1966, 8 lưu học sinh Việt Nam đầu tiên được đưa sang học tập tại Trường Đại học Dầu-Hóa Baku của Azerbaijan. Sau đó, cùng với sự lớn mạnh của ngành dầu khí Việt Nam, số lượng du học sinh Việt Nam sang Azerbaijan theo học đại học chuyên ngành dầu khí cũng ngày càng tăng. Những du học sinh ấy sau này đều trở thành chuyên gia, nhà lãnh đạo giỏi của ngành công nghiệp dầu khí nước ta.
Vào thập niên 1980, khi thành phố Vũng Tàu được định hình thành trung tâm dầu khí của Việt Nam, tương tự như thành phố Baku của Azerbaijan (Liên Xô), nhân dịp Vũng Tàu và Baku kết nghĩa, phố Nguyễn Thái Học-tuyến phố chính của Vũng Tàu-đã được đổi tên thành phố Bacu (tên phiên âm tiếng Việt của thành phố Baku). Đồng thời, thành phố Baku cũng quyết định đặt tên một tuyến phố tại đây là Vungtau. Đến nay, mặc dù trải qua những thăng trầm của lịch sử, cả phố Bacu tại Vũng Tàu và phố Vungtau tại Baku đều vẫn giữ được tên.
Từ tầm nhìn vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh và với sự giúp đỡ chí tình của Liên Xô, Azerbaijan, ngành công nghiệp dầu khí nước ta ngày càng phát triển mạnh mẽ, trở thành trụ cột quan trọng của nền kinh tế nước nhà, mang lại nguồn thu ngoại tệ cực kỳ quan trọng để nước ta nhập khẩu máy móc, trang thiết bị, dây chuyền công nghệ, vượt qua những năm khó khăn thời kinh tế bao cấp, xây dựng lại đất nước sau kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Sau hơn 61 năm, Đoàn Địa chất 36 nhỏ bé ngày nào đã vươn mình thành Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) với tổng tài sản hợp nhất đạt hơn 40 tỷ USD, nguồn vốn chủ sở hữu hợp nhất đạt 21,5 tỷ USD cùng đội ngũ cán bộ, công nhân viên gần 60.000 người đang miệt mài cống hiến ở tất cả các lĩnh vực của chuỗi giá trị dầu khí không chỉ trong nước mà còn vươn ra toàn cầu.
THÙY LÂM