Thành quả hôm nay không thể thiếu “những cánh tay nối dài”

* TS NGUYỄN MINH PHONG, Phó vụ trưởng, Phó trưởng ban Tuyên truyền lý luận, Thư ký Hội đồng Khoa học nghiệp vụ Báo Nhân Dân:

Những kỷ niệm không thể nào quên

Tôi tự nhận là người thuộc “nhóm hai vai”: Vừa là bạn đọc mến mộ, trung thành và có thâm niên cao, vừa là CTV tích cực và thân thiết của Báo QĐND.

Ngay từ những năm học phổ thông, cách nay trên dưới 50 năm, tôi thường tìm đọc Báo QĐND và luôn được bố sai mua tờ QĐND hằng ngày số ra thứ bảy, với mục “Câu lạc bộ chiến sĩ” chiếm trọn 1/4 trang báo. Đây có lẽ là mục hay nhất và được yêu thích nhất đối với người đọc ngoài quân đội, do có nhiều tiểu mục phong phú, tính giải trí, trí tuệ cao, hóm hỉnh và kiến thức đa dạng, gần gũi đời thường, giúp mở mang hiểu biết “đông-tây, kim-cổ” cho người đọc thời kỳ đó...

Khi tôi làm luận văn tốt nghiệp đại học, với đề tài “Quan hệ kinh tế Xô-Mỹ”, tôi được may mắn tiếp cận và “bám trụ” Thư viện Quân đội ở phố Lý Nam Đế, Hà Nội hơn một tháng trời để tìm đọc tài liệu cần thiết, trong đó có Báo QĐND. Kết quả thật không phụ lòng người, tôi được 10 điểm luận văn và là điểm 10 duy nhất của chuyên ngành kinh tế thế giới và quan hệ kinh tế quốc tế của Lớp KT4, Khoa Kinh tế chính trị, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (nay là Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội), khóa 1977-1982. Nhờ đó, tôi trở thành cán bộ Viện Kinh tế thế giới, Ủy ban Khoa học Xã hội Việt Nam (nay là Viện Kinh tế và Chính trị thế giới, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam).

TS NGUYỄN MINH PHONG

Quan hệ của tôi với Báo QĐND thực sự phát triển “cả tầm cao, bề rộng và bề sâu” khi tôi chính thức trở thành CTV Phòng biên tập Kinh tế-Xã hội-Nội chính, thường qua “cầu” đồng chí Đỗ Phú Thọ (khi đồng chí là Trưởng phòng) và hiện nay là đồng chí Hồ Quang Phương, Phó trưởng phòng. Tôi thường gửi bài viết, trả lời phỏng vấn và tham gia hội thảo khoa học với Báo QĐND, cũng như mời đồng chí Đỗ Phú Thọ với tư cách Phó tổng biên tập Báo QĐND sang tham dự Hội đồng khoa học nghiệm thu các đề tài khoa học của Báo Nhân Dân, nơi tôi công tác và là Thư ký Hội đồng Khoa học nghiệp vụ của báo từ năm 2012 tới nay.

Đặc biệt, chính quá trình tham gia cộng tác với báo QĐND mà tôi đã nhiều lần được cùng nhóm tác giả của báo lên sân khấu nhận khá nhiều giải báo chí lớn về chùm bài đăng Báo QĐND, nổi bật là: 2 lần giải nhất Giải Báo chí Quốc gia (năm 2012 và 2017); 1 giải B Giải Búa liềm vàng lần thứ II (năm 2017); 3 giải nhất Giải Báo chí toàn quốc viết về ngành tài chính của Bộ Tài chính năm 2007, 2012 và 2014... 

Qua cộng tác lâu dài và chặt chẽ với báo, tôi luôn có ấn tượng tốt về Báo QĐND. Tờ báo có nhiều đóng góp to lớn, chiếm vị trí rất quan trọng và có lịch sử phát triển hào hùng, tính chiến đấu và tính chuyên nghiệp cao trong đội ngũ báo chí cách mạng Việt Nam. Đây cũng là một tập thể cán bộ, chiến sĩ gắn bó, đoàn kết, thương yêu nhau, có kỷ luật và tình cảm chân thành, chăm sóc CTV chu đáo.

Từ thực tiễn cho thấy, Báo QĐND cần chủ động thành lập và duy trì hiệu quả hoạt động của đội ngũ các nhóm nhà báo, chuyên gia “đặc nhiệm”, có trình độ cao, tâm huyết, chuyên trách viết và tuyên truyền các vấn đề đặc biệt tầm quốc gia trong cả thông tin đối nội và đối ngoại; không ngừng đổi mới hình thức, đa dạng hóa các sản phẩm và chuyên mục tuyên truyền; từng bước nắm bắt xu thế, khai thác nền tảng internet để phát triển theo mô hình tòa soạn hội tụ, tích hợp đa phương tiện, truyền dẫn đa nền tảng; chủ động cạnh tranh và phối hợp cung cấp thông tin tích cực trên mạng xã hội và trên môi trường internet nhằm tạo sự cộng hưởng tốt, sự lan tỏa thông tin trên báo chí...

Bạn đọc cả nước đòi hỏi và có quyền hy vọng Báo QĐND với tư duy và sức bật mới sẽ có thêm những kỳ vọng thành công mới, lớn lao hơn trong thời gian tới!

* Đại tá, PGS, TS, nhà văn NGUYỄN THANH TÚ:

Báo Quân đội nhân dân - ngôi nhà của tôi!

Bài báo đầu tiên của tôi in trên Báo QĐND (tháng 12-1997) được Trưởng phòng biên tập Văn hóa-Thể thao khi ấy là anh Nguyễn Mạnh Hùng biên tập. Biết tôi có thâm niên trận mạc, lại “võ vẽ” viết về mảng văn chương nên anh thường xuyên đặt bài, góp ý, sửa chữa. Hồi ấy phòng ốc còn chật chội, lại chưa có điều hòa, tiếp tôi ở phòng làm việc, trời nóng, mặc áo sơ mi kẻ cộc tay, quần xắn đến gần gối, anh lia bút vào trang bản thảo nói kết cấu bài tốt, chỗ này khá, chỗ này chưa chuẩn, cần thay chữ, sửa câu... Anh hay dặn tôi phải bám sát đời sống văn chương, viết cái gì nóng, nổi bật. Có viết về cái hôm qua cũng xem giúp ích gì cho hôm nay. Tôi dần lớn lên về nghề là nhờ những người như anh.

Sau đó, nhà thơ Trần Anh Thái thay anh Mạnh Hùng làm trưởng phòng. Anh Thái với tôi cùng quê (Tiền Hải, Thái Bình), cùng học trường cấp 3 nhưng anh thế hệ chống Mỹ, tôi lứa đàn em. Bề ngoài anh có vẻ cao ngạo, bất cần nhưng bên trong là một “tấm lòng vàng”, thẳng thắn, cá tính, chân tình. Bài nào tôi viết dài quá, anh chuyển sang đăng Báo QĐND Cuối tuần hoặc báo khác phù hợp. Anh tâm đắc với chia sẻ của tôi về trường ca anh viết. Tôi nghĩ, chắc chắn anh là một trong số rất ít nhà thơ Việt Nam đương đại viết trường ca thành công. Vang vọng, hùng tráng âm hưởng sử thi mà vẫn trữ tình tha thiết, rất giàu ẩn dụ gây ấn tượng.

Đại tá, PGS, TS, nhà văn NGUYỄN THANH TÚ

Người mà tôi tri âm và rất cảm ơn một tấm lòng thành thật đến tận cùng, thấu hiểu và trân trọng từng người viết, từng bài viết, từng câu văn là anh Đoàn Xuân Bộ. Đến tận phòng tôi làm việc đặt bài, gợi ý hướng viết một cách thực sự cầu thị, rất mực chân tình. Với những tấm lòng như thế thì hiển nhiên phải ứng xử bằng tấm lòng. Biết tôi có khả năng bàn luận, anh nhờ hẳn tôi đứng mục Thời đàm...

Với anh Đỗ Nam Thắng, bài nào tôi viết không được đăng, anh nói có phần như xin lỗi. Thấy anh băn khoăn, tôi nói: “Bác ơi, bài không được đăng là tại người viết chứ có phải tại bác đâu! Bác nói thế tôi lại khó nghĩ...”. Tôi muốn dành câu này để nói tiếp với các bạn tôi đang ngày đêm miệt mài với chồng chồng lớp lớp bản thảo. Là những Nguyễn Văn Hải sắc sảo, là Nguyễn Hồng Hải nhạy bén, là Nguyễn Anh Tuấn tận tâm, nhiệt tình...

Là một người lính từng cầm súng qua hai cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc và bảo vệ biên giới Tây Nam, giúp nước bạn Campuchia thoát khỏi họa diệt chủng, tôi tâm đắc với chuyên mục Làm thất bại chiến lược “diễn biến hòa bình” và Phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” của Báo QĐND. Theo tôi, trong làng báo, Báo QĐND là một trong những tờ báo làm tốt nhất nhiệm vụ quan trọng này. Các bài viết có lý có tình; tính đối thoại văn hóa cao, điềm đạm, mực thước; lập luận sắc sảo, thuyết phục, đi vào lòng người. Tôi tự hào cũng góp mặt một vài bài, ngoài sự gia công của các biên tập viên, tôi rất nể phục anh Lê Ngọc Long, Trưởng phòng Thư ký tòa soạn, thật công phu chỉnh sửa từng dấu phẩy, nhất là cách đặt lại tên bài viết vừa tạo sự chú ý, vừa khái quát cao nhất nội dung...

Ngày nào cũng xem mục điểm báo trên ti vi (VTV1), tôi thấy Báo QĐND được nhắc tới hai, ba lần. Khi ấy thấy người như rạo rực, phấn chấn hơn. Cứ băn khoăn tự hỏi tại sao thế nhỉ? Thì ra, tôi đã coi báo là nhà mình!

* Đại tá, Thạc sĩ VŨ VĂN KHANH, nguyên Trưởng ban Quốc tế, Viện Chiến lược Quốc phòng:

Xây dựng báo thành một “thương hiệu đặc biệt”

Tính đến nay vừa tròn 30 năm tôi là CTV của Báo QĐND. Bài viết đầu tiên của tôi được đăng trên báo vào khoảng cuối năm 1990, có nhan đề “Sự thật cuộc chiến tranh hóa học ở vùng Vịnh”. Thật khó diễn tả cảm xúc của một CTV khi có bài được đăng trên một tờ báo lớn, và cảm xúc ấy đã theo tôi suốt cuộc đời. Sau này, khi đến tòa soạn nhận nhuận bút và báo biếu, tôi được biết bài báo của mình đã được phòng biên tập lựa chọn đăng trong một số bài cùng chủ đề mà ctv gửi đến tòa soạn. Các đồng chí trong phòng biên tập cho biết, dù bài viết của tôi còn một vài địa danh chưa chính xác, một vài từ chưa chuẩn nhưng vẫn quyết định chọn vì đã nhìn thấy tiềm năng của một CTV trẻ. Tôi hiểu khi đó mình là một sĩ quan trẻ, chưa có nhiều kinh nghiệm viết lách, lại công tác ở đơn vị cơ sở, rất thiếu thông tin nên đã được ưu tiên.

Những lời động viên, chia sẻ chân thành, sự hướng dẫn, gợi ý tận tình và phong cách làm việc nghiêm túc của các phóng viên, biên tập viên Báo QĐND là nguồn động lực giúp tôi vượt qua rào cản ban đầu, nhất là tâm lý e ngại khi viết báo. Tôi đã đầu tư thời gian nhiều hơn cho việc nghiên cứu, đọc sách báo và ngày càng có nhiều bài viết trên Báo QĐND. Đến nay, tôi đã có hàng trăm bài viết được đăng trên báo, thuộc các lĩnh vực: Quốc tế, đối ngoại, khoa học kỹ thuật quân sự, khoa học-nghệ thuật quân sự...

Đại tá, Thạc sĩ VŨ VĂN KHANH

Điều tôi ấn tượng đặc biệt là công tác CTV của báo. Trong quá trình cộng tác, khi phát hiện nội dung phù hợp, tôi đã trao đổi với phòng biên tập, được các đồng chí khuyến khích, tôi viết và gửi bài; có nội dung các đồng chí gợi ý, đặt bài. Dù ở dạng bài nào tôi cũng nhận thấy các đồng chí cán bộ, biên tập viên thể hiện trách nhiệm rất cao trong công tác biên tập. Các đồng chí thường xuyên liên hệ, trao đổi với tác giả mỗi khi cần thêm, bớt hoặc sửa chữa ý nào đó của bài viết và rất tôn trọng ý kiến của CTV. Nhờ vậy, các bài viết trên báo rất ít sai sót, có chất lượng học thuật cao, văn phong trong sáng, dễ hiểu. Báo QĐND đã tạo dựng được một diện mạo, phong cách riêng, không thể lẫn với các báo, tạp chí khác. Bạn đọc cũng khó có thể tìm thấy ở đâu những bài báo về chuyên ngành quốc phòng, quân sự mang tính khoa học cao như ở Báo QĐND. Đây là điều hết sức đáng quý. Rất mong báo tiếp tục phát huy những điểm mạnh, ưu thế của mình để xây dựng Báo QĐND thành một “thương hiệu đặc biệt” trong thời gian tới.

* Đại tá PHẠM XƯỞNG, nguyên Trưởng ban Tổng kết CTĐ, CTCT, Cục Chính trị, Tổng cục Hậu cần:

Không quên “bà đỡ”

Binh nghiệp của tôi chủ yếu hoạt động trong ngành tuyên huấn, từ đơn vị cấp trên cơ sở là Trường Sĩ quan Hậu cần đến Phòng Tuyên huấn thuộc Cục Chính trị, Tổng cục Hậu cần. Do yêu cầu công tác, tôi có quan hệ với Báo QĐND từ năm 1980, rồi trở thành CTV.

Các tin, bài tôi gửi Báo QĐND hầu hết được đăng (tôi vẫn giữ khoảng 500 tin, bài ấy). Được như thế, bởi tôi có “bà đỡ” tuyệt vời là cán bộ, phóng viên, biên tập viên của tòa soạn. Tôi xin nêu vài ví dụ có ý nghĩa “đại diện” cho các trường hợp “bà đỡ” đã giúp tôi:

1. Khắc phục tật viết dài và đặt tít không “trúng”

Bài viết đầu tiên tôi gửi tòa soạn hồi Tết Quý Hợi 1983, nhan đề: “Trường tôi tổ chức trồng cây đời đời nhớ ơn Bác Hồ kính yêu”, dài 1.546 chữ, không có ảnh, phản ánh việc Trường Sĩ quan Hậu cần trồng cây khắp vùng đồi đất pha sỏi quanh sân bay Tông (phụ cận thị xã Sơn Tây) để cải tạo môi trường sinh thái. Bài được đăng sớm nhưng mang tên mới: “Trường Sĩ quan Hậu cần phủ xanh đồi trọc” và chỉ còn hơn 700 chữ.

Tôi cầm tờ báo đọc nghiến ngấu, liên tưởng đến việc mình ăn bát cơm đã được ai đó loại bỏ những hạt sạn lẫn vào khi sàng sẩy. Ngay hôm đó, nhà báo Văn Hướng, biên tập viên Phòng Thư ký tòa soạn gọi điện cho tôi, nói lý do bài đăng ngắn và sửa tít. Anh khích lệ tôi: “Hãy tích cực viết. Trước lạ sau quen. Có ảnh kèm theo bài thì hiệu quả cao hơn!”. Tôi hiểu ra: Viết báo không chấp nhận những từ đồng nghĩa kiểu “nửa đêm, giờ Tý, canh ba” và trùng lặp chi tiết. Đưa tin, phản ánh thì không cần phải dẫn dắt từ những điều gián tiếp. Tít phải chỉ đúng cốt lõi của vấn đề mà tin, bài đề cập và càng ngắn càng tốt. Cũng từ đấy, tôi quyết tâm học cách chụp ảnh báo chí...  

2. Hướng dẫn nghiệp vụ và định hướng viết

Hồi đầu, đi lấy tư liệu về, sổ tay đầy chữ. Vậy mà khi viết bài cứ phải gọi, hỏi đi hỏi lại nhân chứng. Biết chuyện, nhà báo Nguyễn Mạnh Hùng, khi ấy là Trưởng phòng biên tập Văn hóa-Thể thao bảo tôi: “Khi lấy tư liệu, anh chú ý tên của nhân vật, cơ quan, đơn vị, thời điểm, địa điểm và nội dung của sự kiện... nhất định phải đầy đủ, rõ ràng. Nếu không, tư liệu chỉ “để chơi”, không dùng làm báo được. Chi tiết phụ cũng quý nhưng nếu thời gian ít thì phải tập trung vào các chi tiết phục vụ chủ đề chính, kẻo “xôi hỏng bỏng không”.

Một nhà báo còn chia sẻ với tôi: “Khi viết bài, để tránh loay hoay mất thời gian, phải lập dàn bài rồi chuyển tư liệu và trạng thái cảm xúc vào các ý của dàn bài, xong rồi thì làm cái việc “nghệ thuật sắp xếp 24 chữ cái”. Tôi áp dụng, thấy hữu ích.

Sau khi dự Lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí toàn quân (mùa thu năm 1996), tôi được tòa soạn cấp cuốn Nội san Thông tin viên, nội dung chủ yếu là: Định hướng viết quý tới; phổ biến nghiệp vụ và trao đổi kinh nghiệm viết báo. Nội san Thông tin viên và những lần gặp mặt CTV do tòa soạn tổ chức mà tôi may mắn được mời dự, cùng những kinh nghiệm tích lũy được qua 40 năm viết tin, bài cho Báo QĐND đã trở thành mạch nguồn nghiệp vụ viết báo trong tôi.

40 năm cộng tác với Báo QĐND, tôi không quên những cử chỉ ân tình, như lời dặn dò: “Anh phải nhớ quy định về số chữ của từng chuyên mục. Viết dài quá, biên tập cắt đi lại ái ngại vì công sức của anh!”, “Báo mình sắp ra số đặc biệt... anh gửi bài sớm nhé!”; rồi những tin nhắn dài hàng trăm chữ thông báo về sự đổi mới của tờ báo và những yêu cầu cụ thể; hay một lời khích lệ: “Anh là CTV đặc biệt và gần gũi của phòng”... Như thế, tôi chỉ có thể nói rằng: Năm năm, tháng tháng, ngày ngày/ Càng yêu nghề viết, càng say báo mình.

Tháng 5-2015, Báo QĐND đăng bài viết của tác giả Phạm Xưởng về nỗi lòng của các cựu chiến binh (CCB) không biết đồng đội mình được chôn cất trong lòng hào chống tăng ở phía bắc Biệt khu 24 (Kon Tum) năm 1972, nay ở nơi nào. Báo QĐND sau đó đăng 5 kỳ liên tiếp danh sách 165 cán bộ, chiến sĩ hy sinh trong trận đánh này. Tuy nhiên đến gần một năm sau, những tin tức về việc quy tập, an táng hài cốt liệt sĩ ở Biệt khu 24 vẫn còn quá ít ỏi.

Tôi quyết vào cuộc vì có ưu thế từng gặp nhiều CCB tham gia trận đánh này. Đặc biệt, CCB Trương Văn Minh (Quảng Nam), nguyên trinh sát Trung đoàn 1 khẳng định tháng 6-1976, ông cùng đội quy tập của Sư đoàn 2 đã đi tìm liệt sĩ ở Biệt khu 24 với hơn 400 hài cốt liệt sĩ được quy tập.

Nhà báo HỒNG VÂN

5 ngày lên làm việc ở Kon Tum, tôi được các anh ở Phòng Người có công thuộc Sở Lao động-Thương binh và Xã hội tỉnh tạo điều kiện tối đa; gặp cả các cựu lãnh đạo của sở thập niên 1990 (khi tỉnh xây nghĩa trang mới); xem bản gốc sổ ghi chép liệt sĩ Sư đoàn 2 giao lại với chữ li ti đọc mờ cả mắt. Các CCB dẫn tôi thăm thực địa; nhà bia tưởng niệm liệt sĩ Sư đoàn 2 và Trung đoàn 66 (Quân đoàn 3) được xây dựng gần vùng chiến sự. Về lại Đà Nẵng, tôi tiếp tục gặp nhân chứng. Từ các thông tin được kết nối thận trọng, tôi đã tái hiện trận đánh bi tráng và có thể khẳng định, hài cốt các liệt sĩ ở Biệt khu 24 đều đã được quy tập vào Nghĩa trang Liệt sĩ tỉnh Kon Tum.

Bài viết “Trận đánh tại Biệt khu 24 (thị xã Kon Tum) 44 năm trước: Tri ân các liệt sĩ và tiếp tục đi tìm đồng đội” dài hơn 2.000 chữ, đăng trên Báo QĐND ngày 1-6-2016 của tôi đã nhận được phản hồi rất tốt của các CCB trên cả nước. Anh Phạm Xưởng nói rằng, anh là người khởi xướng nhưng lượng thông tin của tôi về Biệt khu 24 mới thực sự giải tỏa thắc mắc của thân nhân liệt sĩ, tăng thêm uy tín của Báo QĐND. Kỷ niệm ấy tôi mãi không bao giờ quên.

QĐND