Thanh âm đại ngàn nối nhịp thế hệ tại triển lãm thành tựu đất nước

Thanh âm đại ngàn từ tiếng đàn đá

Ở gian trưng bày tỉnh Quảng Ngãi tại Triển lãm thành tựu đất nước “80 năm Hành trình Độc lập-Tự do-Hạnh phúc”, đôi tay của Nghệ nhân Ưu tú (NNƯT) A Huynh (người dân tộc Gia Rai, sinh năm 1983, tại tỉnh Quảng Ngãi) thoăn thoắt gõ vào từng phiến đá. Tiếng đàn đá vang vọng, lúc ngân nga sâu lắng, lúc rộn ràng mạnh mẽ, gợi lại sắc âm núi rừng Tây Nguyên. Phần biểu diễn khép lại trong tràng pháo tay nồng nhiệt và tiếng hò reo cổ vũ của khán giả, anh A Huynh mỉm cười mãn nguyện, cúi chào khán giả. Vừa thu xếp lại nhạc cụ, anh vừa say sưa kể với tôi về hành trình gắn bó cùng nhạc cụ dân tộc.

Nghệ nhân Ưu tú A Huynh tại gian trưng bày của tỉnh Quảng Ngãi trong không gian sôi động của Triển lãm thành tựu đất nước.

Anh A Huynh cho biết, cũng như bao đứa trẻ trong buôn làng, từ năm 13 tuổi anh đã được tiếp xúc với cồng chiêng, đắm mình trong không gian văn hóa cộng đồng. “Cái máu văn nghệ” lớn dần theo năm tháng, thôi thúc tôi tự tìm tòi, chế tác và chơi thành thạo nhiều loại nhạc cụ dân tộc bằng tre nứa như: Ting ning, T’rưng, sáo,… Trong đó, đặc biệt nhất là việc mày mò chế tác và chơi đàn đá”, anh chia sẻ. Để tạo nên một bộ đàn đá hoàn chỉnh, theo NNƯT A Huynh, trước hết phải chọn được những viên đá phù hợp rồi kiên nhẫn gọt giũa, chỉnh âm sao cho từng thanh đá hòa hợp với âm sắc của cồng chiêng của người Gia Rai. Công đoạn ấy đòi hỏi sự tỉ mỉ, khả năng thẩm âm và cả tình yêu dành cho nhạc cụ truyền thống.

“Nhờ lấy chuẩn âm thanh từ bộ cồng chiêng trong nhà, tôi đã chế tác được bộ đàn gồm 7 thanh tương ứng với mỗi nốt nhạc. Sau đó, tôi tiếp tục nghiên cứu và nâng số thanh đá lên để giai điệu phong phú, đa dạng hơn”, anh A Huynh chia sẻ.

Chế tác thành công đàn đá, anh mang loại nhạc cụ này đi biểu diễn tại các hội diễn trên địa phương. Mỗi lần trình diễn, tiếng đàn đá ngân lên hòa quyện cùng lời ca dân gian, khi là khúc ru em êm đềm, lúc rộn ràng mừng mùa lúa mới, khi lại tha thiết như lời tỏ tình chốn buôn làng, khiến người nghe thích thú. Dần dần, cái tên A Huynh trở nên quen thuộc, gắn liền với nhạc cụ thuộc một trong những bộ gõ cổ xưa nhất tại Việt Nam, đưa thanh âm của đàn đá vượt khỏi buôn làng, vươn xa đến nhiều tỉnh, thành phố.

Chiếc đàn đá được anh A Huynh mang tới biểu diễn tại triển lãm.

Tại Triển lãm thành tựu đất nước, tiếng đàn đá ấy vang lên giữa lòng Thủ đô. Âm hưởng mộc mạc mà mạnh mẽ của đại ngàn níu chân đông đảo khách tham quan, để họ cảm nhận được vẻ đẹp bền bỉ của di sản Tây Nguyên trong dòng chảy đương đại.

Em Bùi Minh Tuyến (sinh năm 2005, tại Hưng Yên) chia sẻ: “Trước đây em chỉ biết đến đàn đá qua sách vở và trên truyền hình, hôm nay là lần đầu tiên em được trực tiếp lắng nghe âm thanh của loại nhạc cụ đặc biệt này. Tiếng đàn khi trầm khi bổng, vừa mộc mạc vừa cuốn hút, khiến em có cảm giác như đang đứng giữa núi rừng Tây Nguyên. Em rất khâm phục những nghệ nhân đã gìn giữ và đưa loại nhạc cụ độc đáo này đến với mọi người”.

Âm sắc tuổi trẻ từ tiếng T’rưng

Tại gian triển lãm của tỉnh Quảng Ngãi, nếu như tiếng đàn đá mang đến tâm tư của một nghệ nhân gắn bó lâu năm với nhạc cụ dân tộc thì âm thanh T’rưng của cô gái Y Liên (người dân tộc Bana, sinh năm 2008, tại Quảng Ngãi) lại trong trẻo, hồn nhiên, phản chiếu sức sống căng tràn của tuổi trẻ.

“Em bắt đầu gắn bó với đàn T’rưng từ năm lớp 7. Lần đầu tiên được nhìn thấy cây đàn ở nhà một người họ hàng, em tò mò gõ thử vài nốt. Âm thanh trong trẻo, vang vọng như tiếng núi rừng ấy làm em rung động, cứ day dứt mãi trong lòng. Từ khoảnh khắc đó, em quyết tâm theo đuổi loại nhạc cụ dân tộc này”, Y Liên kể.

Cây đàn T’rưng dần trở thành người bạn thân thiết của Y Liên. Nhờ sự bền bỉ luyện tập, Y Liên nhanh chóng làm chủ kỹ thuật, cảm nhận được “hồn” của tiếng T’rưng và tự tin mang nhạc cụ dân tộc đến các sân khấu biểu diễn. Bên cạnh đàn T’rưng, Y Liên còn thử sức với đàn đá, piano và một số nhạc cụ hiện đại khác, để nâng cao khả năng cảm nhận âm nhạc.

Y Liên say mê chơi đàn T’rưng.

Ở tuổi 18, Y Liên vừa học văn hóa tại trường, vừa biểu diễn, vừa đi dạy đàn cho các em nhỏ. “Em rất yêu tiếng đàn T’rưng và mong muốn lan tỏa nó đến nhiều người hơn, đặc biệt là các bạn trẻ. Năm nay là năm học cuối cấp, em luôn cố gắng sắp xếp thời gian thật phù hợp để vừa đảm bảo việc học trên lớp, vừa có thể theo đuổi đam mê của mình”, Y Liên tự hào.

Y Liên cho biết, khi được tham gia biểu diễn nhạc cụ dân tộc tại Triển lãm 80 năm thành tựu đất nước, em rất vinh dự và đã chuẩn bị kỹ lưỡng cho màn trình diễn này. “Em nhảy cẫng lên ngay trước mặt ba mẹ khi nhận tin được biểu diễn tại triển lãm. Tự hào vì mình có thể mang tiếng đàn của dân tộc đến một thành phố lớn và giới thiệu với bạn bè khắp ba miền”, Y Liên chia sẻ.

Giữa không gian sôi động của Triển lãm thành tựu đất nước, gian trưng bày của tỉnh Quảng Ngãi trở thành điểm hẹn của những thanh âm núi rừng.

Trong những ngày biểu diễn tại Hà Nội, mỗi tiết mục của Y Liên đều thu hút đông đảo khán giả. “Có những hôm em trình diễn lại nhiều lần theo yêu cầu của người xem. Khán giả bảo đây là lần đầu tiên họ được nghe tiếng đàn này, âm thanh trong trẻo và lạ nên muốn nghe thêm. Dù mệt nhưng em rất vui vì biết rằng nghệ thuật dân tộc đang chạm đến trái tim mọi người”, Y Liên chia sẻ.

Hào hứng theo dõi phần trình diễn đầy tự tin của Y Liên, cựu chiến binh Trần Văn Bỉnh (sinh năm 1964, Thái Nguyên) không giấu được xúc động. Ông chia sẻ: “Đến triển lãm, được chứng kiến sự đổi thay, chiêm ngưỡng những thành tựu của đất nước, tôi rất tự hào và hạnh phúc. Đặc biệt, tại gian triển lãm của Quảng Ngãi, nhìn các cháu trẻ say mê nghệ thuật, đồng thời gìn giữ những giá trị văn hóa cội nguồn, lòng tôi tràn đầy hy vọng. Thanh âm của núi rừng, của đàn đá, đàn T’rưng nhắc nhở chúng ta phải biết gìn giữ di sản dân tộc”.

Cựu chiến binh Trần Văn Bỉnh (sinh năm 1964, Thái Nguyên) theo dõi phần trình diễn của Y Liên.

Giữa tiếng đàn đá trầm hùng của A Huynh và đàn T’rưng trong trẻo của Y Liên, khán giả như lạc vào bản hòa ca của đại ngàn, nơi quá khứ và hiện tại giao thoa. Một bên là nghệ nhân cả đời gắn bó với đá núi, cần mẫn gìn giữ di sản; một bên là cô gái trẻ, đầy khát vọng, mang theo hành trang của tuổi mười tám để tiếp bước truyền thống. Sự gặp gỡ ấy chính là hình ảnh đẹp nhất mà gian trưng bày Quảng Ngãi gửi đến công chúng rằng, nghệ thuật dân tộc đang được nối dài, ngân vang mãi cùng đất nước hôm nay.

Bài, ảnh: TRẦN HẢI LY

* Mời bạn đọc vào chuyên mục 80 năm Triển lãm thành tựu đất nước-Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc xem các tin, bài liên quan.