Hát Then, đàn tính - âm vang văn hóa Cao Bằng giữa lòng Thủ đô

Trong không gian trưng bày với chủ đề “Tỉnh giàu, nước mạnh”, gian trưng bày của tỉnh Cao Bằng nổi bật với sự kết hợp hài hòa giữa chiều sâu lịch sử và sắc màu văn hóa dân tộc. Bên cạnh hình ảnh hang Cốc Bó, suối Lê-nin, núi Các Mác, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh từng sống và làm việc khi trở về nước năm 1941 thì tiếng đàn tính ngân vang cùng lời hát Then mượt mà đã khiến nhiều du khách dừng chân, lắng nghe và cảm nhận.

Không gian tái hiện quá khứ hào hùng nhưng vẫn đậm bản sắc của vùng đất Cao Bằng.

Hát Then, đàn tính là loại hình nghệ thuật dân gian đặc trưng của người Tày, Nùng ở Cao Bằng, gắn liền với đời sống tâm linh, tín ngưỡng và sinh hoạt cộng đồng. Tại triển lãm, các nghệ nhân trình diễn trực tiếp ngay trong gian trưng bày, tạo nên một không gian văn hóa sống động giữa lòng Thủ đô.

Trình diễn hát Then, đàn tính được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Nghệ nhân hát Then Triệu Bích Phượng (phường Thục Phán, tỉnh Cao Bằng), người đã có nhiều năm gắn bó với hát Then chia sẻ: “Nghệ thuật hát Then, đàn tính gắn liền với sinh hoạt của người Tày cổ từ xưa đến nay. Đây không chỉ là lời ca tiếng hát, mà còn là cách người dân gửi gắm tâm tư, cầu mong bình an, mùa màng tốt tươi, gia đình hạnh phúc”.

Theo bà Phượng, hát Then thường được sử dụng trong các nghi lễ quan trọng như cầu an, chữa bệnh, lễ trưởng thành, lễ cưới, lễ thôi nôi… và ngày nay vẫn giữ vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần. Việc trình diễn tại triển lãm không chỉ là hoạt động biểu diễn nghệ thuật, mà còn là cách để giới thiệu với công chúng cả nước về một di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại mà tỉnh Cao Bằng đang gìn giữ và phát huy.

Du khách tham quan hào hứng với tiết mục hát Then của các nghệ nhân.

Không chỉ thu hút người lớn tuổi, gian trưng bày của Cao Bằng còn là điểm đến thu hút nhiều bạn trẻ. Vũ Linh Chi, sinh viên Trường Cao đẳng công nghệ cao Hà Nội chia sẻ sau khi xem phần trình diễn hát Then: “Em từng nghe hát Then qua tivi, nhưng khi được nghe các nghệ nhân trình diễn trực tiếp, cảm xúc hoàn toàn khác. Lời bài hát Then rất sâu sắc, phản ánh đời sống, tâm tư và niềm tin của người dân tộc. Nhạc cụ đàn tính tuy mộc mạc, chỉ làm từ gỗ và dây đơn giản nhưng âm thanh lại rất nhẹ nhàng, trầm lắng, dễ đi vào lòng người. Qua phần trình diễn, em cảm nhận được nét đẹp về đời sống tinh thần của đồng bào vùng cao”.

Sự quan tâm của giới trẻ là tín hiệu tích cực cho việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Tại triển lãm, tỉnh Cao Bằng cũng giới thiệu các chương trình truyền dạy hát Then cho thế hệ trẻ, từ việc tìm hiểu ý nghĩa các bài Then cổ, học cách chơi đàn tính, đến trải nghiệm chế tác nhạc cụ truyền thống. Ngoài ra, các hoạt động như chụp ảnh với cổ phục dân tộc, giới thiệu các tour du lịch trải nghiệm tại các bản làng của người Tày, Nùng cũng được tổ chức, giúp người xem có cái nhìn toàn diện hơn về văn hóa địa phương.

Du khách trải nghiệm dệt thổ cẩm của người Tày ở Cao Bằng.

Sắc màu cổ phục các dân tộc tỉnh Cao Bằng.

Du khách chăm chú xem nghệ nhân chế tác nhạc cụ truyền thống.

Ngoài ra, gian trưng bày của Cao Bằng không chỉ là nơi trình diễn nghệ thuật, mà còn là điểm nhấn trong chiến lược phát triển văn hóa gắn với du lịch. Các mô hình du lịch cộng đồng, bản đồ số các điểm di tích, sản phẩm OCOP được giới thiệu như một phần trong hành trình khám phá văn hóa, lịch sử địa phương.

Việc đưa hát Then, đàn tính vào không gian triển lãm không chỉ giúp lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống mà còn góp phần quảng bá hình ảnh Cao Bằng đến với đông đảo công chúng. Những âm thanh mộc mạc từ núi rừng đã vượt qua không gian địa lý, hiện diện giữa lòng Thủ đô như một lời nhắc nhớ về một vùng đất thiêng liêng - nơi khởi nguồn cách mạng, nơi văn hóa dân tộc vẫn ngân vang giữa thời đại mới.

THU TRANG - NGUYỄN CÚC

* Mời bạn đọc vào chuyên mục 80 năm Triển lãm thành tựu đất nước-Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc xem các tin, bài liên quan.