Cách mạng Tháng Tám năm 1945 - Giá trị bài học kinh nghiệm với xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại trong kỷ nguyên mới

Trên tinh thần đó, chúng ta thấy rõ Cách mạng Tháng Tám năm 1945 - giá trị và bài học kinh nghiệm đối với xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại trong kỷ nguyên mới là dịp để đội ngũ nghiên cứu khoa học, lý luận phê bình, các nhà văn, nhà báo với chuyên môn và nhiệm vụ của mình, thực hiện các bài viết nhằm tổng kết, đánh giá, vận dụng sáng tạo, phát huy những bài học kinh nghiệm trong các mặt công tác.

Sự thành công của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, sau 80 năm nhìn lại, mỗi người dân Việt Nam đều không khỏi xúc động và tự hào khi nhìn lại chặng đường lịch sử vẻ vang của dân tộc. Đây là dịp để chúng ta tưởng nhớ công lao to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại và các thế hệ cha anh đã hy sinh, cống hiến vì nền độc lập, tự do của Tổ quốc. Đồng thời, đây cũng là thời khắc thể hiện tinh thần đoàn kết, ý chí vươn lên mạnh mẽ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Với dấu mốc 80 năm, chúng ta đã có đủ thời gian để tổng kết, đưa ra những bài học kinh nghiệm quý giá, vận dụng có hiệu quả trong công việc chuyên môn, góp phần thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ được giao trong xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại trong kỷ nguyên mới.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình, ngày 2-9-1945. Ảnh tư liệu

Với tinh thần Cách mạng Tháng Tám, trước những đổi thay mạnh mẽ của đất nước, việc thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy, sắp xếp lại địa giới hành chính và xây dựng chính quyền địa phương hai cấp không chỉ là yêu cầu tất yếu của quá trình phát triển, mà còn thể hiện quyết tâm chính trị lớn của Đảng và Nhà nước trong việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, phục vụ nhân dân tốt hơn. Đây là bước đi mang tính lịch sử, phản ánh một đất nước đang trưởng thành về mọi mặt, chính trị, kinh tế, xã hội, quốc phòng và đối ngoại. Từ bối cảnh trên, chúng ta càng thấy được giá trị đặc biệt của Cách mạng Tháng Tám, trong đó có sự kết tinh giữa lý luận và thực tiễn của tư tưởng Hồ Chí Minh ngày càng rõ nét, trở thành nền tảng hành động của người chiến sĩ với các nhiệm vụ cụ thể. Điều đó góp phần xây dựng vẻ đẹp chiều sâu văn hóa Bộ đội Cụ Hồ trong kỷ nguyên mới.

Cách mạng Tháng Tám thành công, ngày 2-9-1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời trang trọng đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố trước quốc dân và thế giới: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thực, đã trở thành một nước tự do và độc lập. Toàn thể dân Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mệnh và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập ấy”. Lời tuyên bố ấy đã đi vào lịch sử, đã ăn sâu vào trái tim khối óc mỗi con người Việt Nam cho tới hôm nay.

Càng về sau, khi nghiên cứu Tuyên ngôn Độc lập, chúng ta càng thấy rõ tư tưởng Hồ Chí Minh luôn là sự kết hợp hết sức sâu sắc, nhạy bén, hiệu quả giữa lý luận và thực tiễn để từ đó đưa ra phương pháp thực hành cách mạng trong Đảng ta, trong dân ta với các dấu mốc thắng lợi đã được ghi nhận trong lịch sử.

Tuyên ngôn Độc lập do Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc tại Quảng trường Ba Đình ngày 2-9-1945 là một sự kiện có tầm vóc lịch sử vĩ đại, mang tính bước ngoặt không chỉ với dân tộc Việt Nam mà còn với phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc trên toàn thế giới.

Các phong trào cách mạng trên thế giới không chỉ là động lực lớn trong các bước trưởng thành của cách mạng Việt Nam, đồng thời có sự liên thông, tác động tích cực về tinh thần, nhất là tinh thần đấu tranh giải phóng dân tộc đã diễn ra rất mạnh mẽ từ sự thành công của cách mạng Việt Nam. Tư tưởng Hồ Chí Minh, phong cách và nhất là thực tiễn hành động của cách mạng Việt Nam, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có sức mạnh cổ vũ to lớn với phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới.

Khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á - chấm dứt hoàn toàn ách thống trị của thực dân Pháp gần 100 năm và chế độ phong kiến hàng ngàn năm; khẳng định chủ quyền quốc gia, quyền tự quyết của dân tộc, thể hiện khát vọng độc lập, tự do và tinh thần đại đoàn kết toàn dân. Tuyên bố với thế giới về sự tồn tại hợp pháp và chính danh của một quốc gia độc lập, qua đó thể hiện tư duy chính trị sắc sảo và khả năng ngoại giao tuyệt vời của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Thực tiễn cũng đã chỉ ra rằng, với nền tảng tư tưởng Hồ Chí Minh, đặc biệt sự kết hợp giữ lý luận và thực tiễn, hiện nay, Việt Nam đã trở thành một đối tác tin cậy, thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế, tích cực tham gia giải quyết các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, phát triển bền vững… Bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, giữ gìn thành quả cách mạng mà thế hệ cha ông đã đánh đổi bằng máu xương; phát triển bền vững, hiện đại hóa đất nước, không ngừng nâng cao vị thế Việt Nam, góp phần vào hòa bình, ổn định và phát triển chung của khu vực và thế giới. Giữ gìn và phát huy giá trị Tuyên ngôn Độc lập, giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ. Đây chính là sức sống mạnh mẽ, nền tảng bền vững từ thành công của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và tư tưởng Hồ Chí Minh - sự kết hợp giữa lý luận và thực tiễn đã trở thành sức mạnh vật chất và tinh thần to lớn của dân tộc Việt Nam.

Cuộc mít tinh phát động khởi nghĩa giành chính quyền do Mặt trận Việt Minh tổ chức tại Nhà hát Lớn Hà Nội ngày 19-8-1945. Ảnh tư liệu.

Một trong những vấn đề cấp bách cần phải giải quyết từ thực tiễn đất nước trước dấu mốc Tháng Tám năm 1945, đó là vấn đề khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền thì trong tay cần phải có lực lượng vũ trang. Điều này đã được Đảng và Hồ Chủ tịch sớm tính đến. Để giành độc lập thành công trong Cách mạng Tháng Tám, từ trước đó, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã hết sức khôn khéo, vượt qua mọi tình thế ngặt nghèo, linh hoạt đẩy lùi mọi nguy cơ để tạo ra thời cơ thuận lợi. Với tầm nhìn xa, từ trước đó, ngày 22-12-1944, Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân được thành lập tại khu rừng Trần Hưng Đạo ở châu Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng do đồng chí Võ Nguyên Giáp chỉ huy. Đây là một dấu mốc quan trọng, tiền đề lớn để chúng ta có lực lượng vũ trang trong giành chính quyền và bảo vệ chính quyền cách mạng.

Đây không chỉ là một sự kiện quân sự, mà còn là quyết định chính trị có tầm chiến lược, thể hiện tư duy cực kỳ sắc bén, tầm nhìn xa của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong việc chuẩn bị lực lượng vũ trang cách mạng để giành chính quyền khi thời cơ đến. Và lịch sử đã chứng minh, sự ra đời của Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân, tiếp đó là Quân đội quốc gia Việt Nam không chỉ giải quyết vấn đề thực tiễn cách mạng mà còn là sự trưởng thành của tư tưởng Hồ Chí Minh - sự kết hợp giữ lý luận và thực tiễn trong tiến trình cách mạng, để từ nền tảng ấy đã làm nên mọi thắng lợi sau này.

Từ thực tiễn cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, quân đội ta trưởng thành vượt bậc, từ du kích chiến đến chính quy hóa, xây dựng các đại đoàn chủ lực như Đại đoàn 308, 304, 312, 316, 320… Đặc biệt, chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 là đỉnh cao của nghệ thuật quân sự Việt Nam - đánh dấu bước trưởng thành toàn diện về chiến lược, tổ chức và sức chiến đấu của quân đội ta, buộc Pháp phải ký Hiệp định Geneva, chấm dứt chiến tranh xâm lược. Đây là một dấu mốc hết sức quan trọng thể hiện tinh thần Cách mạng Tháng Tám là chuỗi thành công tất yếu, là sự phát huy cao độ tư tưởng Hồ Chí Minh trong công cuộc kháng chiến cũng là khẳng định sự trưởng thành của nghệ thuật quân sự Việt Nam luôn có sự kết hợp sâu sắc giữa lý luận và thực tiễn.

Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, quân đội ta không ngừng lớn mạnh về mọi mặt, xây dựng lực lượng ba thứ quân vững mạnh (chủ lực, địa phương, dân quân du kích). Tiêu biểu là các chiến dịch như: Chiến dịch Đường 9 - Nam Lào (1971), Chiến dịch Tây Nguyên, Huế - Đà Nẵng và đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh (1975) - giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Với những dấu mốc lịch sử vẻ vang, nhất là sự trưởng thành, lớn mạnh của Quân đội nhân dân Việt Nam, người chiến sĩ chúng ta luôn hết sức tự hào, phát huy các giá trị và bài học kinh nghiệm trong xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại trong kỷ nguyên mới hôm nay.

Bước vào thời kỳ mới, nhất là trong kỷ nguyên mới hôm nay, quân đội không chỉ làm nhiệm vụ quốc phòng mà còn tham gia tích cực vào xây dựng kinh tế, giúp dân phòng chống thiên tai, dịch bệnh, thực hiện công tác đối ngoại quốc phòng. Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc, khẳng định uy tín, vị thế và hình ảnh tốt đẹp của Quân đội nhân dân Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế.

Từ thực tiễn, từ những thành tựu đã đạt được trong Cách mạng Tháng Tám đã cho thấy khả năng lãnh đạo cách mạng của Đảng ta, của Hồ Chủ tịch luôn có sự vận dụng sâu sắc lý luận và thực tiễn. Năng lực lãnh đạo ấy được thể hiện ở tư duy độc lập, sáng tạo trong việc vận dụng Chủ nghĩa Mác - Lênin vào thực tiễn Việt Nam, khả năng tổ chức quần chúng và xây dựng lực lượng chính trị rộng khắp. Tầm nhìn chiến lược khi lựa chọn thời cơ "ngàn năm có một" sau khi phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh; sự thống nhất ý chí - hành động - tổ chức, đưa toàn dân tộc đứng lên đồng loạt làm nên cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 - một cuộc cách mạng ít đổ máu nhưng có ý nghĩa vô cùng to lớn. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công không chỉ là một bước ngoặt của dân tộc Việt Nam mà còn là một kỳ tích mang tầm thời đại. Đó là cuộc cách mạng giải phóng dân tộc thành công đầu tiên trong thời kỳ hiện đại ở một quốc gia thuộc địa, tạo tiền đề và cảm hứng cho phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới.

Những thành tựu đó cho thấy sức mạnh của một đường lối cách mạng đúng đắn, gắn với thực tiễn dân tộc; vai trò không thể thay thế của một tổ chức chính trị có bản lĩnh, trí tuệ và phẩm chất cách mạng - Đảng Cộng sản Việt Nam. Tầm vóc vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh - lãnh tụ thiên tài của dân tộc Việt Nam, người đặt nền móng cho tư tưởng, đạo đức và con đường phát triển của đất nước.

Từ bước ngoặt vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám đã khơi nguồn, bồi đắp sức mạnh cho toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta vững vàng trưởng thành viết lên những trang sử vẻ vang trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Cũng từ đây, những giá trị và bài học kinh nghiệm đối với xây dựng quân đội cách mạng tiếp tục được thực hiện trên nền tảng tư tưởng Hồ Chí Minh, với sự phát triển không ngừng, những dấu mốc vẻ vang trong hành trình trên 80 năm của quân đội ta, đội quân cách mạng từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu và chiến thắng.

Chúng ta luôn tự hào khi khẳng định: Cách mạng Tháng Tám năm 1945 - giá trị và bài học kinh nghiệm đối với xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại trong kỷ nguyên mới chính là sự phát triển bền vững, sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh mà một trong những trụ cột chính là sự kết hợp giữa lý luận và thực tiễn mà thành quả của nó chính là sự phát triển, trưởng thành, lập công xuất sắc của Quân đội nhân dân Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh.

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và tư tưởng Hồ Chí Minh - sự kết hợp giữa lý luận và thực tiễn là một trong những thành tố hết sức quan trọng để người chiến sĩ chúng ta, quân đội ta - đội quân cách mạng - Bộ đội Cụ Hồ - danh hiệu được nhân dân phong tặng có nền tảng vững chắc, có lý luận đúng đắn, có niềm tin mãnh liệt vào sự nghiệp cách mạng của chúng ta trong kỷ nguyên vươn mình hôm nay.

Nhà văn PHÙNG VĂN KHAI, Phó tổng Biên tập Tạp chí Văn nghệ Quân đội

* Mời bạn đọc vào chuyên mục 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2-9 xem các tin, bài liên quan.