Từ những đánh giá khách quan, phản ánh bản chất cách mạng, vai trò và sức mạnh to lớn của thanh niên, Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu mến, tin tưởng và khẳng định: Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các thanh niên; chăm lo bồi dưỡng thế hệ trẻ, xây dựng lực lượng cách mạng cho đời sau là công việc hệ trọng, là sự chuẩn bị những nhân tố cần thiết để xây dựng xã hội tương lai. Đây là công việc hết sức công phu, kiên trì, bền bỉ.

Để xây dựng lực lượng cách mạng cho đời sau, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng cần chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho thế hệ trẻ, “đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”. Trước hết, phải xây dựng một nền giáo dục toàn diện để đào tạo những con người có đức, có tài. Trong nội dung giáo dục thế hệ trẻ, Người yêu cầu phải toàn diện, cả đức, trí, thể, mỹ và lao động sản xuất, trong đó nhiệm vụ hàng đầu là giáo dục lý tưởng cách mạng, làm cho thế hệ trẻ kế thừa được chí lớn của các thế hệ cha anh, biến lý tưởng cách mạng thành ý chí cách mạng, thành hành động mạnh mẽ để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng phương thức, biện pháp giáo dục, bồi dưỡng thanh niên để họ trở thành một lực lượng cách mạng hùng hậu, những chiến sĩ cách mạng xứng đáng kế thừa và gánh vác trọng trách của Đảng, của dân tộc. Người cho rằng: “Giáo dục thanh niên không thể tách rời mà phải liên hệ chặt chẽ với những cuộc đấu tranh xã hội”. Vì vậy, phải đưa thanh niên vào rèn luyện trong thực tiễn đấu tranh cách mạng; xây dựng môi trường bình đẳng, dân chủ trong giáo dục để thanh niên phát huy tài năng; đa dạng hóa trong giáo dục và quản lý tốt công tác giáo dục thanh niên; tập hợp thanh niên trong các tổ chức đoàn thể để bồi dưỡng và phát triển; đồng thời, các thế hệ đi trước phải nêu gương mẫu mực cho thanh niên và bản thân mỗi thanh niên cũng phải tự giác làm chủ bản thân, tự giáo dục, rèn luyện hằng ngày.

Thấm nhuần và quán triệt sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh trong sự nghiệp cách mạng, đặc biệt lời căn dặn của Bác trong Di chúc thiêng liêng, Đảng ta luôn đề cao vai trò, vị trí của thanh niên, xác định thanh niên là lực lượng xung kích cách mạng, là lực lượng chủ yếu trên nhiều lĩnh vực, đảm nhiệm những công việc đòi hỏi sự hy sinh, gian khổ, sức khỏe và sáng tạo. Thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người. Đoàn Thanh niên Cộng sản (TNCS) Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng; công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là bộ phận không thể tách rời công tác xây dựng Đảng.

Quan điểm xuyên suốt của Đảng là: Chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thanh niên thành lớp người vừa “hồng”, vừa “chuyên” theo tư tưởng Hồ Chí Minh là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, với vai trò quan trọng của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, gia đình, nhà trường và xã hội. Trên cơ sở đó, Nhà nước quản lý thanh niên và công tác thanh niên; thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng về thanh niên và công tác thanh niên thành pháp luật, chính sách, chiến lược, chương trình hành động, tạo điều kiện, cơ hội cho thanh niên học tập, rèn luyện, phát triển.  

Trong thời kỳ đổi mới, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, tình hình thế giới, khu vực diễn biến phức tạp, khó lường; khoa học kỹ thuật phát triển như vũ bão... tư duy nhận thức của Đảng về thanh niên và xây dựng lực lượng cách mạng kế cận của Đảng đã có những đổi mới bước đầu ở cả tầm lý luận và chủ trương. Để thực hiện tốt lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong tình hình mới, hình thành một lớp thanh niên ưu tú trên mọi lĩnh vực, kế tục trung thành và xuất sắc sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc, góp phần to lớn vào sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa (XHCN)… trước hết, cần bám sát nhiệm vụ chính trị của đất nước trong từng giai đoạn cụ thể của thời kỳ đổi mới, nhận thức rõ đặc điểm, vai trò, vị trí và lợi ích của thanh niên trong điều kiện kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế để hoạch định chủ trương, nhiệm vụ, giải pháp đoàn kết, tập hợp, chăm lo giáo dục, bồi dưỡng và phát triển thanh niên, xây dựng tổ chức của thanh niên. Đó là trách nhiệm của các cấp ủy, chính quyền, hệ thống chính trị và toàn xã hội. Đặc biệt, xây dựng Đảng thật sự trong sạch, vững mạnh có ý nghĩa quan trọng hàng đầu để Đảng làm tấm gương cho tổ chức đoàn và đoàn viên, thanh niên noi theo. Mỗi tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên cần nêu gương về đạo đức “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” để định hình lý tưởng, xây dựng nhân cách, lối sống cho thanh niên. Từ yêu cầu của thực tiễn, Đảng cần xác định đúng đắn nhiệm vụ cơ bản của thanh niên trong nhiệm vụ chính trị chung của đất nước, qua đó góp phần định hướng cho đoàn thanh niên và các tổ chức của thanh niên do Đoàn làm nòng cốt về chính trị, tư tưởng, hành động.

Cần tiếp tục đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền giáo dục chính trị, tư tưởng, giáo dục truyền thống, pháp luật, đạo đức, lối sống, kỷ cương, kỷ luật, phong cách ứng xử văn hóa cho thanh niên; gắn với thực hiện Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ cần thực hiện lâu dài, thường xuyên, liên tục, đòi hỏi sự sáng tạo trong tổ chức thực hiện ở địa phương, cơ sở giáo dục và có sự chỉ đạo, phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành và chính quyền, đoàn thể ở địa phương; có chương trình, kế hoạch cụ thể, phù hợp với từng đối tượng, đặc điểm vùng miền gắn với các cuộc vận động và phong trào thi đua yêu nước.

Xây dựng Đoàn TNCS Hồ Chí Minh vững mạnh về mọi mặt xứng đáng là đội dự bị tin cậy của Đảng, là hạt nhân trong việc tổ chức, đoàn kết rộng rãi thanh niên, đại diện cho quyền và lợi ích chính đáng lâu dài của thanh niên... là nhiệm vụ hết sức quan trọng. Cùng với giáo dục rèn luyện thanh niên trở thành những con người mới XHCN, đoàn thanh niên còn có chức năng quan tâm chăm lo, bảo vệ lợi ích của thanh niên trên mọi phương diện. Vì vậy, “Đoàn phải liên hệ rộng rãi và chặt chẽ với các tầng lớp thanh niên. Phải quan tâm đến đời sống, công tác và học tập của thanh niên”; phải đi sâu vào đời sống, hiểu rõ tâm lý của các tầng lớp thanh niên và giúp họ giải quyết các vấn đề một cách thiết thực. Những việc làm của đoàn phải góp phần cho công bằng xã hội và hiện thực hóa những quyền cơ bản của thanh niên, để đoàn thực sự là chỗ dựa chính trị tinh thần của thanh niên, là hiện thân cuộc sống của tuổi trẻ.

Tiếp tục đẩy mạnh các phong trào hành động cách mạng, phát huy vai trò xung kích, sáng tạo của tuổi trẻ, tạo môi trường thuận lợi cho thanh niên rèn luyện, cống hiến và trưởng thành. Phong trào hành động cách mạng phát triển sâu rộng trong các đối tượng thanh niên, cũng là phương thức phát huy có hiệu quả nội lực của tổ chức đoàn, là động lực thúc đẩy thanh niên xung kích thực hiện các chương trình kinh tế-xã hội, vươn lên lập thân, lập nghiệp. Đội ngũ cán bộ Đoàn năng động, có trình độ chuyên môn đã và đang trở thành nguồn cán bộ kế cận tin cậy của Ðảng, chính quyền và đoàn thể ở các cấp. Đó là điều kiện thuận lợi giúp đoàn phát triển mạnh mẽ và vững chắc, giúp Đảng liên hệ chặt chẽ với quần chúng thanh niên.

Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Thanh niên bây giờ là một thế hệ vẻ vang, vì vậy cho nên phải tự giác, tự nguyện mà tự động cải tạo tư tưởng của mình để xứng đáng với nhiệm vụ của mình”. Thực hiện lời căn dặn của Bác, thế hệ trẻ Việt Nam cần không ngừng học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn nghiệp vụ, tay nghề, trở thành những cán bộ có trình độ trí tuệ, phẩm chất đạo đức, bản lĩnh chính trị vững vàng, nhà khoa học trình độ cao, nhà quản lý, kinh doanh giỏi, những công nhân lành nghề... để tự tin đảm đương trọng trách công việc với yêu cầu, đòi hỏi ngày càng cao, trong bối cảnh giao lưu, hội nhập quốc tế ngày càng mạnh mẽ, sâu rộng.

PGS, TS NGUYỄN NGỌC HÀ, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh