Thanh toán bảo hiểm xã hội một lần: Lợi trước mắt, thiệt lâu dài

Cân nhắc kỹ khi quyết định nhận BHXH một lần

Theo số liệu thống kê, trung bình mỗi năm có hơn 600 nghìn người ra khỏi Quỹ Hưu trí (tức chọn cách nhận BHXH một lần). Việc làm này gây không ít phiền toái cho ngành BHXH. Thế nhưng gần đây, số NLĐ đề nghị nhận BHXH một lần tiếp tục gia tăng. Các cơ quan chức năng cho rằng, năm 2017 sẽ có gần 700 nghìn người xin được lĩnh BHXH một lần. Như vậy, số người nhận BHXH một lần tương đương số người tham gia mới vào hệ thống. Vẫn biết, NLĐ hoàn toàn có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện với sự hỗ trợ một phần từ kinh phí Nhà nước. Thế nhưng do nhiều lý do, họ không có nhu cầu đóng tiếp mà xin nhận BHXH một lần.

Chị Nguyễn Minh Nga ở thị trấn Lai Cách, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương chia sẻ: "Tôi đóng BHXH được 12 năm. Nay do điều kiện gia đình nên tôi muốn xin về nghỉ hưu sớm. Khi biết ý định này, một số bạn bè tỏ ý đồng tình, họ khuyên tôi nên xin nhận BHXH một lần (khoảng 50 triệu đồng) để lấy vốn làm kinh tế gia đình. Họ còn nói rằng, lương hưu công nhân làm sao đủ trang trải cuộc sống. Còn nếu xin nhận bảo hiểm một lần sẽ có thêm tiền đầu tư sản xuất, kinh doanh, có thêm đồng ra, đồng vào. Thế nhưng sau thời gian suy nghĩ và bàn bạc với gia đình, tôi quyết định tiếp tục đóng bảo hiểm cho đủ 20 năm để được hưởng lương hưu. Sở dĩ tôi có quyết định này là vì, tiếp tục tham gia BHXH, ngoài được lương hưu, tôi còn được quỹ chi trả toàn bộ tiền mua thẻ BHYT (bằng 4,5% mức lương hưu). Không những vậy, tôi còn được cấp thẻ BHYT. Những lúc chẳng may bị ốm đau, nhất là bệnh nặng, mới thấy hết sự tiện lợi và giá trị của thẻ BHYT. Đặc biệt, tôi có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện với sự hỗ trợ một phần kinh phí từ Nhà nước...".

Còn theo chị Nguyễn Thị Hạnh ở xã Đại Thành, huyện Quốc Oai, TP Hà Nội: "Tôi 29 tuổi, đang làm việc cho một công ty tại Khu công nghiệp Láng Hòa Lạc. Khi thấy các anh chị công nhân lớn tuổi trong cơ quan xin hưởng BHXH một lần, tôi cũng không khỏi băn khoăn. Trên thực tế ở một số khu công nghiệp, các doanh nghiệp đã tìm mọi cách để NLĐ xin nghỉ việc vì những người này đã “nhiều tuổi” (từ 30-35 tuổi), họ sẽ không phải đóng BHXH để tuyển những lao động trẻ hơn và chỉ phải đào tạo 1-2 tuần là có thể làm được việc. Các doanh nghiệp còn trốn đóng, nợ BHXH nên khiến những NLĐ như chúng tôi rất lo lắng, không biết sau này có được hưởng lương hưu nữa hay không. Đã thế, chính sách BHXH tăng thời gian đóng thêm 5 năm để hưởng tối đa lương hưu, dự định kéo dài tuổi nghỉ hưu cũng là nguyên nhân khiến những NLĐ xin lĩnh bảo hiểm một lần. Tôi cho rằng, để giải quyết vấn đề này, các cơ quan chức năng cũng cần hoàn thiện chính sách, bảo vệ quyền lợi NLĐ hơn nữa, nhất là những NLĐ lớn tuổi".

Người lao động giao dịch, giải quyết thủ tục liên quan đến BHXH ở huyện Văn Lâm (tỉnh Hưng Yên). Ảnh: TTXVN. 

Nhận lương hưu sẽ có lợi hơn

Theo Thứ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Hồng Lan, việc NLĐ quyết định thanh toán BHXH một lần sẽ khiến họ gặp không ít khó khăn trong cuộc sống về sau khi hết tuổi lao động. Ngoài ra, nếu không có lương hưu, người từ 80 tuổi trở lên mới được Nhà nước trợ cấp 270.000 đồng/tháng từ ngân sách. Vì vậy, nếu không được hưởng chế độ lương hưu, thời gian trong độ tuổi từ 60 tuổi (khi nghỉ hưu) tới 80 tuổi, cuộc sống của NLĐ sẽ rất nhiều khó khăn.

Khảo sát thực tế tại huyện Bắc Sơn (Lạng Sơn) chúng tôi nhận thấy: Số NLĐ xin hưởng BHXH một lần ở địa phương không nhiều, chủ yếu là do điều kiện khách quan. Theo lãnh đạo ngành BHXH huyện Bắc Sơn tình trạng trên trước mắt chưa ảnh hưởng tới quỹ lương hưu của địa phương, nhưng về lâu dài sẽ gây những tác động không tốt tới việc an toàn quỹ và quyền lợi của các đối tượng tham gia BHXH. Bà Nguyễn Thị Liên, Giám đốc BHXH huyện Bắc Sơn, cho biết: "Để tránh tình trạng NLĐ xin lĩnh BHXH một lần, các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền để NLĐ hiểu được giá trị, ý nghĩa việc tham gia BHXH. Công tác tuyên truyền cần hướng đến giúp NLĐ thấy rõ sự hơn-thiệt giữa tham gia BHXH đủ thời gian để được hưởng lương hưu với việc lựa chọn hình thức thanh toán một lần. Cùng với đó cần có những biện pháp xử lý nghiêm các công ty, doanh nghiệp, người sử dụng lao động trốn, nợ BHXH của NLĐ...". 

Đồng nhất với ý kiến trên, ông Điều Bá Được, Trưởng ban Thực hiện chính sách, BHXH Việt Nam cho rằng: "Việc gia tăng NLĐ nhận BHXH một lần đồng nghĩa với số lao động khi về già không có lương hưu đang tăng lên, ảnh hưởng đến mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội lâu dài cho NLĐ. Thanh toán BHXH một lần có thể lập tức giúp NLĐ giải quyết những khó khăn trước mắt, nhưng xét về lâu dài sẽ rất bất lợi. Vì vậy, NLĐ cần cân nhắc kỹ khi quyết định thanh toán BHXH một lần. Thanh toán BHXH một lần là tự mình đánh mất cơ hội hưởng lương hưu và các chế độ đãi ngộ khác của Nhà nước. Hơn nữa, không có lương hưu sẽ không có gì bảo đảm cho cuộc sống của NLĐ lúc về già".