Báo cáo tại phiên họp, đồng chí Phạm Hồng Hà, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết, trong giai đoạn 1, tính đến hết tháng 9-2016, trong tổng số 80.000 hộ cần hỗ trợ thì 75.600 hộ đã hoàn thành việc hỗ trợ, còn 4.400 hộ đang triển khai thực hiện (dự kiến hoàn thành trong năm 2016). Đáng chú ý, trên thực tế, một số địa phương đã triển khai thực hiện vượt 15.270 hộ so với dự kiến ban đầu (80.000 hộ). Nguyên nhân tăng chủ yếu là do một số địa phương đã tạm ứng kinh phí từ nguồn ngân sách địa phương; điều chỉnh giảm số hộ được xây mới để tăng số hộ được sửa chữa, cải tạo hoặc ngược lại; một số hộ gia đình đã tự huy động kinh phí để xây dựng, sửa chữa nhà ở...
Lãnh đạo Bộ Xây dựng cho biết, tổng kinh phí đã cấp đủ để thực hiện hỗ trợ cho 80.000 hộ là 2.758 tỷ đồng. Kinh phí thực hiện xây dựng và cải tạo, sửa chữa nhà ở đối với 15.270 hộ (tăng thêm so với dự kiến ban đầu) các địa phương chưa xác định được.
Quang cảnh buổi giải trình.
Tính đến tháng 9-2016, sau khi đã hỗ trợ cho 80.000 hộ trong giai đoạn 1 thì tổng số hộ cần hỗ trợ trong giai đoạn 2 là 282.848 hộ. Tuy nhiên, sau khi Bộ Xây dựng báo cáo Thủ tướng Chính phủ thì các địa phương tiếp tục đề nghị bổ sung số lượng hộ gia đình cần hỗ trợ về nhà ở, vì vậy tính đến hết tháng 9-2016 thì số hộ cần hỗ trợ giai đoạn 2 là 192.128 hộ. Theo đó, tổng số tiền cần cấp từ ngân sách trung ương để hỗ trợ là khoảng 7.540 tỷ đồng, ngân sách địa phương là 1.745 tỷ đồng.
Báo cáo những khó khăn vướng mắc trong quá trình thực hiện chính sách, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết, số lượng hộ người có công với cách mạng cần hỗ trợ về nhà ở liên tục có biến động theo hướng tăng. Sau thời điểm các địa phương đã gửi báo cáo về Bộ Xây dựng và Bộ Lao động Thương binh và Xã hội để thẩm định, tổng hợp theo quy định thì nhiều địa phương vẫn tiếp tục rà soát và bổ sung các hộ gia đình cần hỗ trợ về nhà ở nên việc tổng hợp, báo cáo của các bộ, ngành liên tục biến động (riêng số liệu tháng 9-2016 cũng đã tăng 8.280 hộ so với số liệu tháng 8-2016).
Chất vấn tại phiên giải trình, ông Bùi Sỹ Lợi, Phó chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội đề nghị Bộ trưởng Bộ Xây dựng phải làm rõ trách nhiệm của Bộ Xây dựng và các bộ, ngành khi tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định 22/2013/QĐ-TTG bởi đối tượng vượt khỏi quy định tại Pháp lệnh người có công, khi tính toán số lượng tăng lên có tính tới khả năng cân đối ngân sách chưa để quyết định xây dựng đúng mức hỗ trợ? Đề nghị làm rõ sự mâu thuẫn số lượng cần hỗ trợ giữa Bộ Xây dựng và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội?
Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) phân tích, Nghị quyết số 494/NQ-UBTVQH13 được ban hành ngày 18-5-2012 nhưng đến ngày 26-4-2013 Thủ tướng Chính phủ mới ban hành Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg về hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở, sau đó đến tháng 7-2013, Bộ Xây dựng mới ban hành Thông tư để thực hiện quyết định. “Điều này cho thấy quá trình triển khai thực hiện chính sách rất chậm. Hơn nữa còn hơn 4.000 hộ chính sách chưa được hưởng, trong khi đó đối tượng này là những người cao tuổi, khó khăn, gây bức xúc xã hội. Vậy nguyên nhân từ đâu, trách nhiệm của Bộ Xây dựng thế nào, giải pháp khắc phục ra sao?”.
Ông Đặng Ngọc Thuần, Phó chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội cho rằng, quá trình thực hiện chính sách đã biến việc hỗ trợ nhà ở cho người có công theo nghị quyết thành chính sách nhà ở cho người có công, làm phát sinh thêm số lượng, kinh phí, nguồn lực thực hiện và kéo dài thời gian thực hiện nhiều năm so với nghị quyết của UBTVQH. Về đối tượng ưu tiên, ông nhấn mạnh là ở nhà tạm, hư hỏng nặng cho người có công nhưng hướng dẫn lại không đúng.
Thừa nhận việc chậm trễ trong thực hiện chính sách, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà lý giải do cả nguyên nhân khách quan và chủ quan “chậm là do quá trình, phải luận bàn xem đối tượng hỗ trợ là ai, mức hỗ trợ, chính sách như thế nào...? Vì vậy mất thời gian dài mới cụ thể hóa được các vấn đề trên”.
Làm rõ việc “vênh” số lượng đối tượng được hỗ trợ, ông Huỳnh Văn Tí, Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội giải thích do nhiều báo cáo tổng hợp của các địa phương chỉ được gửi đến Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính mà không gửi tới Bộ Lao động Thương binh và Xã hội. Về đối tượng ưu tiên, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội đề nghị trong điều kiện ngân sách nhà nước có khó khăn, có thể hỗ trợ cho số gia đình người có công với cách mạng còn lại thuộc diện xây dựng, sửa chữa trong vòng 3 năm (2016-2018). Trước mắt, năm 2017 tập trung ưu tiên các đối tượng gia đình có 2 liệt sĩ trở lên; người bị thương, bệnh binh, người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên.
Kết luận phiên giải trình, đồng chí Nguyễn Thúy Anh, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội nhấn mạnh, các ý kiến tại phiên giải trình đã đánh giá cụ thể, chi tiết kết quả thực hiện chính sách hỗ trợ nhà ở cho người có công, những bất cập hạn chế trong quá trình triển khai, làm rõ trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức liên quan, trong đó có vấn đề kinh phí triển khai chính sách, qua đó đưa ra những kiến nghị giải pháp nhằm thực hiện chính sách có hiệu quả...
Tin, ảnh: TRỊNH DŨNG