Sau khi Chu Văn An qua đời, ngôi đền thờ ông được dựng ngay tại nơi ông dạy học trò. Qua thời gian, ngôi đền gần như bị phá hủy hoàn toàn và được trùng tu, tôn tạo vào những năm 90 của thế kỷ trước. Sau hai giai đoạn trùng tu, năm 2008 đền thờ Chu Văn An đã trở thành quần thể kiến trúc bề thế, trang nghiêm. Đền đã được xếp hạng di tích lịch sử quốc gia năm 1998.
Đền thờ Chu Văn An tọa lạc trên thế đất cao, rộng theo thế đất tại mắt chim Phượng Hoàng, giữa bạt ngàn thông, bạch đàn và núi đá. Nhà báo Phạm Chức của Đài PT-TH tỉnh Hải Dương, một người khá tường tận về lịch sử văn hóa vùng đất Chí Linh dẫn chúng tôi đến thăm đền thờ Chu Văn An. Ông chỉ tay hướng về giếng son, tương truyền xưa kia đáy giếng có lớp bùn màu đỏ thắm, được thầy Chu Văn An dùng viết chữ. Hơn bảy thế kỷ trôi qua, giếng son đã bị vùi lấp nhưng người dân địa phương ngày nay đã chế tác được loại mực son bằng nguyên liệu tự nhiên chỉ có ở đây. Du khách đến thường xin chữ mực son để cầu công danh hiển đạt, học hành, khoa cử tiến bộ. Phía trước khu đền là hồ nước nhỏ. Xưa kia hồ nước vốn rộng lớn, là đầm lầy, nơi ở của “Người học trò thủy thần” trong truyền thuyết. Truyền thuyết là vậy nhưng cũng để thấy dân gian xưa chuộng sự học, tôn kính nhà giáo Chu Văn An, phong ông là thầy giáo của thần, của người…
    |
 |
|
Đền thờ Chu Văn An được xây dựng bề thế. |
Theo nhiều nhận xét của du khách, quần thể di tích được trùng tu, tôn tạo tương đối tốt, tạo cảm giác về một nơi linh thiêng, đề cao sự học vốn là đạo lý của dân tộc. Nhiều trường học địa phương đã lấy khu di tích là nơi tôn vinh sự học, giới thiệu lịch sử, giáo dục truyền thống. Nhiều du khách mách nhau, khi đến đền ngoài dâng lễ chay, lễ mặn còn dâng cả bút, sách, vở để cầu công danh, thi cử, học hành… Được biết, hằng năm, tại đền thờ Chu Văn An đều diễn ra lễ khai bút đầu xuân vào mồng 6 tháng Giêng theo thông tục được truyền lại từ khi thầy giáo Chu Văn An về đây mở lớp dạy học. Ngoài ra, trong các dịp lễ kỷ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam 20-11 và lễ hội về nguồn từ ngày 24 đến 26 tháng 11 âm lịch… đây cũng là nơi tổ chức các nghi thức dâng hương, tưởng niệm, lễ tế, lễ rước, các trò chơi dân gian, hội trại, giao lưu văn hóa…
Cùng với Côn Sơn, Kiếp Bạc, đền thờ nữ tiến sĩ Nguyễn Thị Duệ, đền thờ Chu Văn An trở thành một điểm đến được kỳ vọng thu hút ngày càng đông du khách của thị xã Chí Linh nói riêng, tỉnh Hải Dương nói chung. Tham quan khu di tích, bà Nguyễn Thị Minh Nguyệt, Phó giám đốc Công ty Du lịch Tâm Việt bày tỏ: Lâu nay, tôi mới biết đến Chí Linh với địa danh Côn Sơn, Kiếp Bạc mà bỏ qua những điểm đến quan trọng như đền thờ Chu Văn An. Tiếc là, khi tôi cũng như nhiều du khách trong đoàn chúng tôi đến đền thờ lần đầu, thật khó để tìm mua được bút, sách, vở… Nếu như có được những sản phẩm đó, chúng tôi sẽ rất vui khi mang về, trao lại cho con cái với mong muốn con học hành tiến bộ, thành đạt hơn.
Bài và ảnh: HUY AN