Người nuôi tôm chưa yên tâm

Theo báo cáo của Tổng cục Thủy sản, sau 7 tháng của năm 2019, diện tích nuôi tôm nước lợ cả nước ước đạt 669.918ha, bằng 99,3% so với cùng kỳ 2018 nhưng sản lượng tôm thu hoạch đạt đến 368,4 nghìn tấn, tăng 6,6% so với cùng kỳ.

Sản lượng tôm tăng là tín hiệu đáng mừng, nhưng qua tiếp xúc với người nuôi tôm cho thấy phần lớn họ đều "kém vui" do chi phí đầu vào tăng, trong khi giá tôm chẳng những không tăng tương ứng mà còn giảm mạnh. Ông Mã Văn Hồng, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Tôm-Lúa Hòa Đê (huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng) chia sẻ: “Năm nay, thời tiết khá thuận lợi cho việc thả nuôi nhưng những hộ nuôi tôm thẻ bán thâm canh hay quảng canh cải tiến phần lớn đều không có lãi, một số bị thua lỗ. Nguyên nhân là do những mô hình này chủ yếu thu hoạch tôm từ 50-100 con/kg, trong khi giá tôm loại này rất thấp, còn chi phí đầu vào hầu hết đều tăng cao”.

leftcenterrightdel
Người nuôi tôm cần được khuyến cáo chỉ thả nuôi khi đáp ứng đủ các điều kiện về an toàn sinh học để tránh nảy sinh dịch bệnh.

Từ đầu tháng 7-2019 đến nay, giá tôm thẻ có phần cải thiện hơn nhưng chưa đủ để người nuôi tôm yên tâm tiếp tục đầu tư. Ông Nguyễn Văn Lâm, Giám đốc HTX Dịch vụ, nuôi trồng Thủy sản Cái Bát (Cà Mau) cho biết: “Giá tôm thẻ loại 100 con/kg gần đây đã tăng lên được 82.000 đồng/kg nhưng các thành viên HTX vẫn không dám thả nuôi do từ nay đến cuối năm rất khó nuôi và mức giá trên vẫn chưa đủ làm người nuôi an tâm”. Theo tính toán của ông Lâm, giá thành sản xuất tôm thẻ loại 100 con/kg nếu nuôi tốt, đạt năng suất cao cũng chỉ đạt 70.000-80.000 đồng/kg, nên nếu tiếp tục thả nuôi khả năng thua nhiều hơn thắng.

Lý giải cho tình trạng giá tôm cỡ nhỏ xuống thấp từ đầu năm đến nay, theo ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần thực phẩm Sao Ta (Sóc Trăng), do dự báo của các tổ chức quốc tế, sản lượng tôm ở các nước, như: Ecuador, Ấn Độ, Indonesia, Thái Lan, Việt Nam đều tăng sẽ dẫn đến mức cung chung tăng. Nắm bắt điều đó, nhà tiêu thụ (các sơ sở phân phối), với thủ thuật của mình, không cần mua dự trữ hoặc ký hợp đồng dài hạn với số lượng lớn. Còn nhà cung ứng thì thiếu đơn hàng, vì nóng lòng tiêu thụ sản phẩm nên bị thúc ép phải ký hợp đồng với giá bán thấp; các nhà máy chế biến lại luôn muốn tác động để người nuôi nhiều tạo nguồn cung tăng dẫn đến giá sẽ xuống thấp. Và thực tế cho thấy, do không nắm được thông tin dự báo thị trường nên hầu hết người nuôi tôm đều “đến hẹn lại thả”, gặp thêm thời tiết thuận lợi, trúng mùa, sản lượng tăng nhưng giá không tăng.

Làm gì để giảm tải áp lực cho ngành tôm Việt Nam?

Vì sao giá tôm ở Việt Nam đột ngột giảm mạnh trong thời gian vừa qua? Theo tìm hiểu của chúng tôi, từ tháng 3-2019, tại Hội chợ Thủy sản thế giới tổ chức tại Boston (Hoa Kỳ), Ấn Độ và Ecuador đã có tôm thẻ loại 50-60 con/kg chào bán với mức giá rẻ hơn giá tôm tại ĐBSCL khoảng 30.000 đồng/kg. Cùng với đó, lượng tôm tồn kho ở Hoa Kỳ còn khá nhiều nên các doanh nghiệp Việt Nam ít ký được những hợp đồng mới. Để có thể ký được các hợp đồng, bắt buộc doanh nghiệp Việt Nam phải chào bán tôm với giá thấp. Đến Hội chợ Hàng thủy sản Bruxelles (Bỉ) vào tháng 5-2019, con tôm Việt Nam tiếp tục gặp áp lực về giá cả cạnh tranh từ tôm của các nước Ấn Độ, Indonesia, Ecuador. Hậu quả là giá tôm tươi của Việt Nam bị giảm mạnh đột ngột trong tháng 5, có thời điểm giảm hơn 30.000 đồng/kg.

Theo ông Hồ Quốc Lực, trái ngược với tôm thẻ cỡ nhỏ (loại 50-60 con/kg), tôm thẻ cỡ lớn (khoảng 20-30 con/kg) vẫn giữ được giá khá ổn định nên những người nuôi tôm thẻ theo mô hình thâm canh hay siêu thâm canh vẫn được mức lợi nhuận từ 50% trở lên so với chi phí đầu tư. Vì thế, giá tôm từ đầu năm đến nay tuy có thấp, nhưng nếu nuôi đạt năng suất và kích cỡ lớn vẫn có lợi nhuận từ 30% trở lên, thậm chí lên đến 80-90%.

Ông Võ Văn Phục, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Thủy sản sạch Việt Nam (VinaCleanfood) cho rằng: "Sở dĩ giá tôm thẻ cỡ lớn khá ổn định là do vùng nuôi của Ấn Độ không thành công khiến các mô hình nuôi thâm canh, siêu thâm canh ứng dụng công nghệ cao của Việt Nam có được lợi thế. Năm nay, Ấn Độ nuôi tôm cỡ lớn không mấy thành công; trong khi, với sự cải tiến mô hình nuôi và nhất là chất lượng con giống, các vùng nuôi tôm ở ĐBSCL lại rất thành công với kích cỡ này, nên phần lớn đều đạt lợi nhuận cao”.

 "Chỉ cần nguồn cung tăng nhẹ, các nhà máy chế biến tôm Việt Nam sẽ có nhiều thời gian cho việc phát huy thế mạnh của mình qua việc chế biến hàng cao cấp có tỷ suất lợi nhuận cao; từ đó có thể chia sẻ phần nào với người nuôi thông qua giá mua tôm nguyên liệu tốt hơn. Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu còn khó khăn, nên khuyến khích các hộ nuôi nhỏ lẻ nên nuôi tôm cỡ lớn. Những khu vực chưa đủ điều kiện an toàn (sinh học), ngành chức năng nên có khuyến cáo người nuôi không thả giống tràn lan, dễ nảy sinh dịch bệnh", ông Hồ Quốc Lực nhận định.

Bài và ảnh: AN XUYÊN - HỒNG ĐĂNG