Đưa các xã, thôn thoát nghèo ra khỏi Chương trình 135 là cần thiết
Xã Đông Thọ, huyện Sơn Dương (Tuyên Quang) hiện có 3 thôn là: Tân An, Làng Mông, Làng Hào thuộc diện đặc biệt khó khăn được đầu tư theo Chương trình 135 giai đoạn 2016-2020. Từ nguồn đầu tư của chương trình này, bộ mặt các thôn đã thay đổi rõ rệt với hệ thống điện-đường-trường-trạm khang trang, đời sống người dân ngày càng tốt hơn. Tỷ lệ hộ nghèo của xã giảm từ 32% năm 2015 xuống còn 22% năm 2017...
Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, ông Phạm Bình Sơn, Phó vụ trưởng, Phó chánh Văn phòng Điều phối Chương trình 135 cho biết: Thực hiện mục tiêu giảm nghèo, những năm qua Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách nhằm phát triển kinh tế-xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi, trong đó có Chương trình 135. Đây là chương trình phát triển kinh tế-xã hội của Chính phủ dành cho các xã, thôn đặc biệt khó khăn, xã biên giới, xã an toàn khu, là một trong những chính sách dân tộc quan trọng nhất trong hệ thống chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước. Từ năm 1998 đến nay, Chương trình 135 đã trải qua nhiều giai đoạn với sự thay đổi về nội dung chương trình, cơ chế quản lý để phù hợp với mỗi thời kỳ.
Theo số liệu từ Văn phòng Điều phối Chương trình 135, trong giai đoạn 2016-2020, Chương trình 135 là Dự án 2 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, tập trung vào 3 nội dung gồm: Hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng; hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế, nhân rộng mô hình giảm nghèo; nâng cao năng lực cho cộng đồng và cán bộ cơ sở trên địa bàn 2.139 xã và 3.973 thôn đặc biệt khó khăn. Chương trình đã đầu tư 9.106 công trình gồm, như: Giao thông, thủy lợi, trường học, trạm y tế, nước sinh hoạt, công trình điện…; duy tu bảo dưỡng 3.295 công trình; hỗ trợ sản xuất trực tiếp cho hơn 1,5 triệu hộ nghèo, cận nghèo. Chương trình đã góp phần làm giảm tỷ lệ hộ nghèo bình quân cả nước còn 6,72%; bình quân tỷ lệ hộ nghèo ở các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, vùng dân tộc thiểu số, miền núi giảm 3-4% so với cuối năm 2016.
Đánh giá về hiệu quả chương trình, các chuyên gia và ý kiến từ các địa phương cho rằng, nội dung/các tiểu dự án của chương trình đã được thiết kế phù hợp, đồng bộ, không chồng chéo, thuận lợi trong quá trình triển khai thực hiện và có tác động toàn diện đến quá trình phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân vùng đặc biệt khó khăn.
Mục tiêu của chương trình ở nhiều xã, thôn cơ bản đã hoàn thành, vì vậy, cần thiết phải ban hành tiêu chí xác định xã, thôn hoàn thành mục tiêu để xem xét, đưa ra khỏi diện đầu tư của chương trình để đảm bảo sự công bằng, công khai và minh bạch, ưu tiên nguồn lực ngân sách đầu tư, hỗ trợ những nơi khó khăn hơn.
Tiêu chí bám sát thực tế
Ông Võ Văn Bảy, Vụ trưởng, Chánh Văn phòng Điều phối Chương trình 135, cho biết: Quá trình xây dựng dự thảo, việc xác định các tiêu chí xã, thôn đạt tiêu chuẩn 135 căn cứ vào kết quả thực hiện 3 tiểu dự án của Chương trình 135 trong giai đoạn 2016-2020 của các xã, thôn, đồng thời có sự tham chiếu các chỉ số, thông tin tại các văn bản, tài liệu như: Mục tiêu Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020; Quyết định số 1980/QĐ-TTg ngày 17-10-2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2016-2020 và nhiều văn bản khác. Trên cơ sở này, Ủy ban Dân tộc đề xuất tiêu chí để xem xét, đánh giá xã, thôn hoàn thành mục tiêu chương trình.
Theo đó, xã hoàn thành mục tiêu Chương trình 135 là xã đạt được một trong hai tiêu chí: Một là, đạt chuẩn nông thôn mới hoặc được nâng cấp lên phường, thị trấn; hai là, có tổng tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn nghèo giai đoạn 2016-2020 dưới 16%, trong đó tỷ lệ hộ nghèo dưới 11% và đạt tối thiểu 6/9 điều kiện như: Đường giao thông; hệ thống thủy lợi; điện; trường học; cơ sở vật chất văn hóa; đài truyền thanh; tỷ lệ hộ được sử dụng nước hợp vệ sinh và nước sạch; đạt tiêu chí quốc gia về y tế; có trên 15% đại diện hộ nghèo, cận nghèo trong xã và trên 50% cán bộ cơ sở đã được tập huấn nâng cao năng lực cho cộng đồng…
Dự thảo cũng quy định, thôn, làng, ấp, bản (gọi tắt là thôn) hoàn thành mục tiêu Chương trình 135 là thôn đạt được một trong hai tiêu chí: Một là, thôn của xã đạt chuẩn nông thôn mới; hai là, thôn có tổng tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo dưới 65% theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều giai đoạn 2016-2020 và đạt tối thiểu hai trong ba điều kiện: Trục chính đường giao thông thôn hoặc liên thôn được cứng hóa theo tiêu chí nông thôn mới. Từ 60% trở lên số phòng học cho lớp mẫu giáo, mầm non được xây dựng kiên cố. Có nhà văn hóa-khu thể thao thôn theo quy định.
Tính toán của Ủy ban Dân tộc cho thấy, nếu thực hiện tiêu chí xác định xã, thôn hoàn thành mục tiêu Chương trình 135 như đề xuất thì kết thúc năm 2020 có khoảng 180 xã, 400 thôn hoàn thành mục tiêu chương trình.
Theo đánh giá của nhiều chuyên gia thuộc các bộ, ngành mà Văn phòng Điều phối Chương trình 135 xin ý kiến thì việc thực hiện tiêu chí với số lượng các xã, thôn hoàn thành mục tiêu Chương trình 135 như trên có tác động lớn về kinh tế và xã hội. Về kinh tế, điều này thể hiện được sự công bằng, công khai và minh bạch, phù hợp với việc bố trí ngân sách Nhà nước, đặc biệt là ngân sách Trung ương. Về xã hội, thể hiện sự nỗ lực phấn đấu trong thực hiện Chương trình 135 của địa phương, tạo nên hiệu ứng lan tỏa thành tích, mô hình cách làm hay, có hiệu quả của một số địa phương trong thực hiện chương trình.
NGUYỄN TUẤN