Năm nay, để đảm bảo an ninh, an toàn cũng như chống gian lận, Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) đã điều động hơn 4.000 người thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra dưới nhiều hình thức; sự lo ngại về giạn lận, đặc biệt là gian lận công nghệ cao cũng đã được lãnh đạo Bộ GD-ĐT quan tâm. Thực tế trong kỳ thi THPT quốc gia năm 2017 đã phát hiện những vụ việc gian lận một cách tinh vi mà nếu không có sự phối hợp của các cơ quan chức năng thì vụ việc không thể đưa ra ánh sáng.

Cách đây vài năm về trước, các chiêu trò được thí sinh sử dụng để quay cóp, sao chép bài trong kỳ thi chỉ dừng ở những hình thức thô sơ như "phao thi", lén ghi chép vào các vật dụng được phép mang theo, chép bài của bạn... Thế nhưng, giờ đây, với sự phát triển của khoa học công nghệ, nhiều hình thức gian lận mới, sử dụng các công nghệ cao mà giám thị nếu không được tập huấn kỹ càng thì khó có thể phát hiện. Đã có cả trường hợp, cơ quan chức năng khi nghi vấn, kiểm tra đã phải dùng nam châm, đặt vào tai thí sinh mới hút được thiết bị siêu nhỏ dùng để truyền, nhận tín hiệu từ bên ngoài. Điều đó đặt ra nhiều lo ngại với các hội đồng thi về tình trạng gian lận trong thi cử hiện nay.

Khi đặt câu hỏi liệu có ngăn chặn được triệt để tình trạng gian lận trong thi cử? Đại diện cơ quan chức năng của Bộ GD-ĐT cũng chỉ dám khẳng định sẽ làm triệt để, làm hết sức mình để phát hiện kịp thời và ngăn chặn tình trạng này. Thông tin mang tính "ăn chắc" đó của cơ quan chức năng ngành giáo dục trước giờ "G" là có lý khi mà hiện nay, để phát hiện sự gian lận tinh vi bằng công nghệ không chỉ mình giám thị, hay giám sát phòng thi là có thể làm được, mà cần có sự phối hợp chặt chẽ của nhiều cơ quan chức năng có trách nhiệm và có chuyên môn.

Sự việc đáng tiếc trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT mới đây của thành phố Hà Nội, khi mà cả hai buổi thi môn chính đều lọt đề ra ngoài cũng là một bài học đắt giá cho công tác tổ chức thi hiện nay. Chính đối tượng không ngờ tới nhất (giám thị phòng thi) lại là người tiếp tay cho các dấu hiệu gian lận. Điều đó cảnh tỉnh các Hội đồng thi chỉ có thể làm tốt công tác kiểm tra, thanh tra chéo không chỉ đối với thí sinh, mà cả với cán bộ có trách nhiệm trong kỳ thi mới giảm thiểu tối đa nguy cơ lộ, lọt các thông tin nhạy cảm và hạn chế tối đa gian lận trong thi cử.

Để có một kỳ thi nghiêm túc, an toàn, không có gian lận, có lẽ, các biện pháp ngăn chặn là cần thiết, song thực sự chưa đủ. Việc tập huấn các kỹ năng phát hiện dấu hiệu gian lận cả bằng "công nghệ cao" và "công nghệ thấp" cho cán bộ tham gia kỳ thi đang được triển khai mới chỉ giải quyết được bề nổi của vấn đề. Vì công nghệ ngày càng tinh vi thì đòi hỏi người coi thi, làm công tác giám sát kỳ thi phải có những kỹ năng thích hợp để thích ứng. Điều này được ví như "vỏ quýt dày" rất cần có "móng tay nhọn".

Thế nhưng, điều căn bản hơn cả là cần tạo cho học sinh một môi trường học tập, thi cử với sự cạnh tranh, công bằng, lành mạnh, học thật, thi thật. Chỉ có làm được điều đó thì cứ đến mỗi kỳ thi, dù là cấp trường, cấp tỉnh, thành phố hay cấp quốc gia, cơ quan chức năng sẽ không còn phải lo nghĩ đến giải pháp đối phó với gian lận thi cử. Và đó mới thực sự là “móng tay nhọn” để giải quyết triệt để vấn đề này.

ANH VŨ