Phóng viên (PV): Thưa Bộ trưởng, sự phát triển mạnh mẽ của các ngành sản xuất theo xu hướng CMCN 4.0 đòi hỏi chất lượng lực lượng lao động Việt Nam càng ngày càng cao. Bộ trưởng có thể cho biết những cơ hội cũng như thách thức mà lao động Việt Nam sẽ phải đối diện?
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Diễn biến nhanh chóng của cuộc CMCN 4.0 cùng với bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng đặt Việt Nam trước ngưỡng cửa của nhiều cơ hội và cả thách thức. Trong đó, tạo việc làm và tăng cường kỹ năng cho người lao động (NLĐ) là một trong những mục tiêu quan trọng đối với quốc gia, đặc biệt là đối với các nước đang phát triển có lực lượng lao động lớn như Việt Nam, đòi hỏi phải chuẩn bị lực lượng lao động, chú trọng xây dựng thị trường lao động (TTLĐ) đồng bộ, phù hợp với yêu cầu thị trường và bối cảnh mới. Do đó, năm 2019, TTLĐ là một trong những lựa chọn bứt phá của ngành LĐ-TB&XH.
Ngành sẽ tập trung cao độ thiết lập TTLĐ để bảo đảm tính đồng bộ hơn, lành mạnh hơn, phù hợp với xu thế. Muốn làm được phải dự báo thị trường rất tốt, kết nối cung cầu rất tốt, gắn giữa việc làm với đào tạo nghề và xuất khẩu lao động; tiếp tục tập trung cao độ cho giáo dục nghề nghiệp... Chúng ta cần hướng tới để làm sao cả xã hội, nhất là nhận thức của các bậc cha mẹ, người học dần dần tiếp cận vấn đề, coi việc học nghề là xu hướng tất yếu, là sự cần thiết thực sự trong xu thế thị trường. Muốn làm được như vậy, năm 2019 tiếp tục quy hoạch, sắp xếp lại mạng lưới tinh gọn, hiệu quả. Phấn đấu tỷ lệ người học nghề ít nhất gấp hai lần so với năm 2018. Năm qua là năm đầu tiên hoàn thành và vượt chỉ tiêu, nhưng không được bằng lòng với kết quả đó, phải phấn đấu gấp đôi. Cần tiếp tục đào tạo theo đơn đặt hàng, đào tạo theo địa chỉ đầu ra. Tạo ra giáo dục nghề nghiệp thực sự đồng bộ, với 3 khâu đột phá là tự chủ, kết nối và chuẩn hóa. Đồng thời mạnh dạn đưa mười mấy nghề trong 34 bộ giáo trình tiếp cận thị trường quốc tế để có thể chuyển dịch lao động trong nước và quốc tế, nghiên cứu lại chương trình đào tạo để không lãng phí nguồn nhân lực, không phải kéo dài nguồn nhân lực này trong quá trình học tập.
Hiện nay, NLĐ bắt đầu có nhận thức từ xu hướng chạy theo bằng cấp đã có lựa chọn những công việc, lĩnh vực mà mình có khả năng tham gia và phù hợp với năng lực, sở trường cũng như điều kiện lựa chọn. Chúng ta phải tạo ra TTLĐ đồng bộ, lành mạnh, gắn kết giữa đào tạo với dạy nghề, gắn tạo việc làm cho lao động nông thôn với đào tạo mới, đào tạo lại cho NLĐ; gắn kết giữa doanh nghiệp với đào tạo; gắn kết doanh nghiệp với thị trường; chuyển dịch dần lao động từ khu vực phi chính thức sang chính thức; đồng thời gắn kết giữa TTLĐ trong nước với thị trường quốc tế. Tôi tin, năm 2019, giáo dục nghề nghiệp sẽ có bước tiến xa.
PV: Thưa Bộ trưởng, năm 2018 là năm thứ 3 liên tiếp ngành xác lập kỷ lục mới về xuất khẩu lao động (XKLĐ) với gần 143.000 người. Vậy trong năm 2019, để tập trung nâng cao chất lượng nguồn nhân lực XKLĐ, Bộ LĐ-TB&XH đã có những kế hoạch gì?
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Việc đưa được gần 143.000 NLĐ Việt Nam đi làm việc tại nước ngoài trong năm qua là kết quả rất lớn, nhưng quan trọng hơn, đó là chất lượng việc làm, chất lượng lao động và chất lượng thị trường của chúng ta có chuyển động. Chúng ta có thể lựa chọn những lĩnh vực có thu nhập cao, những lĩnh vực có công nghệ cao để sau này khi lao động trở về nước có thể tiếp tục đóng góp cho Việt Nam. Với số lượng người XKLĐ lớn thì số tiền NLĐ chuyển về bằng con đường chính thức đã đóng góp đáng kể cho phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, xây dựng nông thôn mới, giải quyết việc làm và góp phần xóa đói, giảm nghèo. Trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp, đến nay đã tuyển sinh đạt 100,5% so với chỉ tiêu. Đặc biệt, các trường đã có nhiều giải pháp đào tạo để sinh viên ra trường có việc làm luôn, cho thấy tương lai hứa hẹn của giáo dục nghề nghiệp. Đã đến lúc chúng ta không phải chạy theo thị trường mà là thị trường lựa chọn chúng ta, mang lại sự thay đổi hoàn toàn về chất.
PV: Năm 2019, bộ sẽ tiếp tục có những giải pháp gì để đẩy mạnh lĩnh vực ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao chỉ số hài lòng đối với người dân và doanh nghiệp, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Cải cách hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin trong năm 2019 tiếp tục được bộ coi là một trong những trọng tâm. Bộ sẽ triển khai đồng bộ 6 nhóm nội dung trong cải cách hành chính, trong đó có hai vấn đề lớn: Một là cải cách về tập trung xây dựng thể chế, làm sao để thông thoáng nhất cho người dân tiếp cận công việc của ngành một cách tiện ích nhất. Lấy sự hài lòng của người dân để đánh giá, làm thước đo. Tiếp tục cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục hành chính, các điều kiện kinh doanh để tiến tới mỗi người dân có thẻ an sinh xã hội, tích hợp trong thẻ đó 6 trụ cột cơ bản về an sinh xã hội cho một cá nhân và giao cho đầu mối bưu điện để thực hiện đồng bộ. Hai là, Bộ LĐ-TB&XH cùng với các địa phương cương quyết sắp xếp, tổ chức lại các bộ máy, đặc biệt là các đơn vị sự nghiệp công lập. Tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, phát huy cao độ vai trò của tập thể cũng như vai trò cá nhân, đồng thời tập trung gắn bó với địa phương sắp xếp, rà soát lại toàn bộ hệ thống giáo dục nghề nghiệp theo hướng mỗi địa phương, nhất là các tỉnh miền núi, có một trường cao đẳng. Nhưng trong trường cao đẳng có trường trung cấp, có đào tạo sơ cấp, đa ngành, đa nghề, đa lĩnh vực. Còn lại, trên cơ sở phát triển mạnh hệ thống các trường dân lập tư thục, để các trường này thực sự vừa tinh gọn nhưng phát huy được vai trò của mình, nhằm tăng số lượng học sinh, sinh viên các trường ra trường có việc làm, có thu nhập ổn định. Và đồng thời có điều kiện để thực hiện liên thông đào tạo tốt hơn cho học sinh.
PV: Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!