Quyết liệt hơn trong “cuộc chiến” chống in lậu sách

Chúng tôi tìm đến những con phố tập trung nhiều nhà sách ở Hà Nội như Phạm Văn Đồng, Láng, Đinh Lễ… để tìm hiểu về tình trạng sách lậu trên địa bàn. Thật chẳng khó để nhận biết những cuốn sách in lậu bởi ngay từ trang bìa không sắc nét, lật giở trang trong thì giấy in xỉn màu xám, mỏng tang. Tuy nhiên, điều làm chúng tôi ngạc nhiên hơn là giá bìa một số cuốn sách lậu lại đắt hơn sách thật.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, có ba con đường in lậu sách phổ biến hiện nay. Thứ nhất, cơ sở in sao chép, làm chế bản nội dung, làm bìa và tự in nhái những cuốn sách được cấp phép. Thứ hai, nhà sách thuê các cơ sở in làm nhái sách với các công đoạn tương tự nêu trên. Và cuối cùng, chính các đơn vị làm sách tự in nối bản các cuốn sách của mình mà không đăng ký với Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ Thông tin và Truyền thông). Các hình thức này đều hướng tới mục đích sản xuất sách giả với chi phí thấp nhất có thể khi không phải trả thuế, chi phí bản quyền tác giả, lựa chọn giấy in có giá thành rẻ, chất lượng kém...

Theo số liệu của Cục Xuất bản, In và Phát hành, cả nước có 1.149 cơ sở in (trong đó 1.077 là cơ sở in địa phương), đáp ứng nhu cầu in hằng năm xấp xỉ 30.000 xuất bản phẩm (được quy ra dưới dạng sách) với gần 400 triệu bản sách. Con số này chưa bao gồm việc in báo, tạp chí hay những tài liệu in nội bộ, không thương mại hóa. Chất lượng in sách ngày càng được nâng cao từ màu sắc trang bìa, độ sắc nét của chữ… không hề thua kém sách nước ngoài. Cùng với việc nội dung sách tốt, chủng loại phong phú kết hợp với hình thức “bắt mắt” góp phần tăng tổng thu toàn ngành xuất bản những năm qua đạt hơn 2.000 tỷ đồng/năm.

Doanh thu ngành xuất bản có thể tăng lên nếu sách in lậu bị xử lý nghiêm. Khi đó, một đầu sách trung bình sẽ có thể bán được hàng vạn bản, chứ không chỉ loanh quanh ở con số khiếm tốn 1.000-2.000 bản/đầu sách như hiện nay. TS Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Sách Thái Hà, cho biết: “Làm sách vốn đã không có lời nhiều. Với nạn in lậu tràn lan như hiện nay, doanh thu của đơn vị làm sách lẫn tác giả bị giảm sút nghiêm trọng, dẫn đến quá trình tích lũy vốn của các công ty sách và NXB để vươn lên thành các tập đoàn xuất bản vẫn là câu chuyện xa vời”.

Năm 2016, Đoàn liên ngành phòng, chống in lậu của Trung ương và 58/63 đội liên ngành sở thông tin và truyền thông các địa phương đã tiến hành 1.583 đợt thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm 153 cơ sở với số tiền phạt là hơn 1,6 tỷ đồng, thu giữ 53.000 xuất bản phẩm vi phạm.

Dù tích cực thanh tra, kiểm tra nhưng tình hình in lậu sách không giảm. Các đối tượng in lậu sách hoạt động rất tinh vi khi chủ yếu làm ban đêm rất khó phát hiện, liên kết với nhau để thực hiện riêng rẽ các khâu làm sách giả… Ông Nguyễn Ngọc Bảo, Phó cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, cho biết: “Nghị định số 60/2014/NĐ-CP quy định về hoạt động in đã nêu rõ UBND tỉnh, thành phố có trách nhiệm cấp phép và quản lý các cơ sở in tại địa phương. Nếu cả hệ thống chính trị và người dân cùng chung tay, rõ ràng sẽ không khó phát hiện những hành vi, sản phẩm bất thường của các cơ sở in tại địa phương”.

Người dân khi mua phải sách giả, kém chất lượng chưa có ý thức báo với cơ quan chức năng. Sự chủ động của chính quyền xã, phường, thị trấn chưa cao trong chống in lậu sách. Ông Nguyễn Hữu Bình, Phó chánh thanh tra Sở Thông tin và Truyền thông TP Đà Nẵng, cho biết: “Thanh tra sở thường xuyên thanh tra, kiểm tra đột xuất các cơ sở in trên địa bàn và qua mỗi đợt thanh tra, kiểm tra đều phát hiện các sai phạm. Hiện nay chỉ có các NXB tự phát hiện và cung cấp sách giả trên địa bàn để tiến hành thanh tra, kiểm tra, xử phạt vi phạm”.

Lãnh đạo các đơn vị làm sách đã kiến nghị với các cơ quan chức năng một số biện pháp để ngăn chặn hiệu quả tình trạng in lậu sách, trong đó đặc biệt nhấn mạnh việc nên chăng hình sự hóa tội in lậu, làm sách giả. Theo Nghị định số 159/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động báo chí, xuất bản, mức phạt tiền cao nhất trong lĩnh vực in là 100 triệu đồng. Trên thực tế, số tiền bất chính thu về có thể cao hơn số tiền phạt nên không đủ sức răn đe.

Chống in lậu sách là một “cuộc chiến” lâu dài mà trong đó cần triển khai các giải pháp đồng bộ và các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương, người dân phải cùng vào cuộc. Hãy để các công ty sách, NXB dồn tâm huyết làm những cuốn sách hay, chất lượng phục vụ xã hội thay vì để họ đơn độc đi điều tra sách giả trên thị trường.

THẢO TRANG