Bà Phạm Thị Hoàn, Phó vụ trưởng Vụ Đào tạo thường xuyên (Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội) cho biết, từ năm 2016 đến hết tháng 8-2017, cả nước có khoảng 1,7 triệu LĐNT được đào tạo nghề.  

Theo đánh giá của lãnh đạo Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, công tác đào tạo nghề cho LĐNT vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc. Cụ thể, việc xác định danh mục nghề đào tạo cho LĐNT, nhất là danh mục nghề nông nghiệp ở một số địa phương còn dàn trải và chưa xuất phát từ quy hoạch sản xuất nông nghiệp, nông thôn mới; lao động học một số nghề phi nông nghiệp chưa tìm được việc làm, do thị trường tại chỗ không có nhu cầu, thiếu vốn đầu tư sản xuất kinh doanh, hoặc do tay nghề chưa đáp ứng yêu cầu thực tế.

Tìm hiểu ở xã Xuân Bắc (Xuân Trường, Nam Định), chúng tôi được biết, nhiều LĐNT đành phải bỏ nghề đã học. Anh Đỗ Văn Nam, người được học nghề trồng nấm là một ví dụ. Gia đình anh và một số hộ dân có nhu cầu chuyển đổi từ nghề trồng lúa truyền thống sang sản xuất nấm rơm. Sau khi học nghề, anh về làm việc tại cơ sở đóng gói nấm của một hộ gia đình trong xã. Tuy nhiên, sau một thời gian ngắn, anh bỏ việc bởi thu nhập chưa tương xứng với sức lao động. Anh tâm sự: “Nếu gia đình tự đầu tư để trồng nấm thì cần có kinh phí. Đó là vấn đề rất khó đối với một hộ nông dân có kỹ thuật nhưng thiếu vốn như gia đình tôi. Trong khi đó, doanh nghiệp không có ý định cùng nông dân đầu tư từ ban đầu mà chỉ thu mua thành phẩm”.   

Tại Nghệ An, mặc dù các lớp đào tạo nghề đã cung cấp cho nông dân một số kiến thức, kỹ thuật sản xuất chăn nuôi nhằm ứng dụng nâng cao năng suất, nhưng theo ông Cao Xuân Tuấn (cán bộ Trung tâm Khuyến nông tỉnh), khó khăn hiện nay là đào tạo nghề nông nghiệp cho LĐNT chưa được chính quyền các cấp quan tâm đúng mức, nhất là trong việc lãnh đạo, chỉ đạo, tuyên truyền, quy hoạch, định hướng nghề đào tạo phù hợp với tình hình sản xuất, điều kiện kinh tế của địa phương. Bên cạnh đó, chưa có cơ chế chính sách cụ thể để tạo điều kiện hỗ trợ người học trước và sau khi học nghề; chưa có sự quan tâm, vào cuộc có hiệu quả của các đơn vị, doanh nghiệp trong việc hỗ trợ đào tạo, thu hút lao động và bao tiêu sản phẩm đầu ra cho lao động sau học nghề.

Tương tự, ở huyện Nậm Pồ (Điện Biên), khó khăn về cơ sở vật chất, thiếu giáo viên dạy nghề là nguyên nhân dẫn đến tình trạng chất lượng đào tạo nghề cho LĐNT còn hạn chế. Ông Trần Trung Thành, Phó giám đốc Trung tâm dạy nghề huyện Nậm Pồ cho biết, khoảng 40% học viên sau đào tạo nghề chưa biết cách vận dụng kiến thức được đào tạo vào phát triển kinh tế gia đình.  

Mới đây, tại hội nghị giao ban về công tác đào tạo sơ cấp, thường xuyên và đào tạo nghề cho LĐNT, do Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp tổ chức, nhiều ý kiến nhận định, tỷ lệ lao động có việc làm sau đào tạo còn thấp. Khó khăn lớn nhất trong dạy nghề cho LĐNT hiện nay là đầu ra. Ở một số địa phương, do sản xuất nông nghiệp còn mang tính chất nhỏ lẻ, chưa có doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm nông nghiệp cho nông dân, nhiều khu công nghiệp đang trong quá trình xây dựng chưa đi vào hoạt động, nhu cầu tuyển dụng chưa nhiều, nên việc định hướng nghề nghiệp và giải quyết việc làm sau khi kết thúc khóa học còn gặp nhiều khó khăn. Đối với các lớp đào tạo nghề, việc triển khai thực hiện chưa bảo đảm đúng mùa vụ sản xuất để học viên dễ vận dụng kết hợp “học đi đôi với hành”, gắn lý thuyết với thực hành ngay tại gia đình để đạt hiệu quả cao. Bên cạnh đó, việc phân bổ vốn hiện nay còn gặp nhiều khó khăn; chi phí hỗ trợ cho người dân còn hạn hẹp, dẫn đến việc bỏ học giữa chừng. Một số địa phương xây dựng kế hoạch đào tạo chưa sát với thực tế, dẫn đến tình trạng khó tuyển sinh, không mở được lớp học...

Theo lãnh đạo Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho LĐNT trong Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giai đoạn 2018-2020, các tỉnh hỗ trợ đào tạo nghề trình độ sơ cấp, đào tạo dưới 3 tháng cho hơn 2,7 triệu LĐNT, người khuyết tật, thợ thủ công, thợ lành nghề gắn với nhu cầu thị trường lao động.   

Để đạt mục tiêu đề ra, Tổng cục trưởng Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp Nguyễn Hồng Minh cho rằng, các địa phương cần rà soát danh mục đào tạo, bảo đảm nghề nông nghiệp phục vụ hiệu quả cho nhiệm vụ tái cơ cấu ngành nông nghiệp, sản xuất công nghệ cao và an sinh xã hội nông thôn ở địa phương. Cùng với đó, tập trung đào tạo các nghề nông nghiệp gắn với thế mạnh về sản xuất nông nghiệp của địa phương; xây dựng các vùng chuyên canh cây, con để thúc đẩy sản xuất hàng hóa nông nghiệp; đào tạo các nghề phi nông nghiệp để chuyển đổi nghề nghiệp ở nông thôn; đào tạo để làm việc tại các khu công nghiệp, dịch vụ và tạo việc làm tại chỗ ở vùng nông thôn. Các địa phương, cơ sở tham gia đào tạo nghề cho LĐNT tổ chức rà soát, điều chỉnh chương trình, giáo trình, tài liệu giảng dạy đạt chuẩn theo quy định và phù hợp với đặc điểm, điều kiện cụ thể theo yêu cầu của doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động và nhu cầu của người học; lồng ghép các vấn đề về giới, môi trường, văn hóa, xã hội, kiến thức kinh doanh và khởi sự doanh nghiệp trong nội dung chương trình đào tạo…

Để đào tạo nghề cho LĐNT thực sự hiệu quả, các đoàn thể chính trị-xã hội cần tích cực phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương phổ biến sâu rộng nhằm giúp các cấp, ngành và toàn xã hội hiểu đúng nội dung, bản chất của đào tạo nghề cho LĐNT để có cơ chế tài chính và phối hợp hiệu quả. Cơ quan chức năng quan tâm bố trí đủ kinh phí để bảo đảm số lượng lao động được đào tạo hằng năm, trong đó có kinh phí hỗ trợ của Trung ương, kinh phí của địa phương và kết hợp đẩy mạnh nguồn vốn xã hội hóa. Bên cạnh đó, tăng cường sự phối hợp kiểm tra, giám sát của các cấp chính quyền và tổ chức chính trị-xã hội, tạo động lực giúp công tác đào tạo nghề được thực hiện có hiệu quả, bảo đảm đầu ra của học viên sau khi đào tạo phải phù hợp với tình hình thực tiễn, đáp ứng nhu cầu sản xuất nông nghiệp theo hướng hiện đại.

KHÁNH MINH