Khó khăn trong việc thu thuế bán hàng qua mạng

Thiếu chế tài để quản lý

Theo luật sư Trương Thanh Đức, Chủ tịch Công ty Luật BASICO, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC), việc quản lý thu thuế đối với cá nhân bán hàng qua mạng là phù hợp với thông lệ quốc tế và yêu cầu từ thực tế. Tuy nhiên, cái khó nằm ở việc triển khai. Cũng như quản lý thuế đối với kinh doanh vận tải của Uber hay Grab, khi thị trường kinh doanh theo công nghệ thì cũng cần được quản lý bằng công nghệ, tuy nhiên, phương pháp quản lý về thuế của chúng ta chưa theo kịp.

Mới đây, việc Cục Thuế TP Hồ Chí Minh truy thu thuế bán hàng qua mạng đối với một cá nhân số tiền lên đến 9,1 tỷ đồng đã gây chú ý đặc biệt đối với vấn đề quản lý kinh doanh online. Cụ thể trường hợp trên dù trước đó có lập công ty nhưng lại ngưng hoạt động rồi ẩn mình qua hộ kinh doanh cá thể ở một chi cục thuế khác. Toàn bộ thanh toán đều chuyển về tài khoản cá nhân nhằm trốn thuế. Việc xử phạt và công bố thông tin vừa qua của cơ quan thuế là một biện pháp để răn đe các cá nhân kinh doanh qua mạng còn trốn thuế. Tuy nhiên, cơ quan thuế cần mở rộng để làm rõ và nếu cần có thể áp dụng các biện pháp mạnh hơn việc chỉ phạt khai sai và truy thu.

Từ trường hợp nêu trên, luật sư Trương Thanh Đức nhấn mạnh, cơ quan thuế phải quản lý được việc đăng ký kinh doanh. Quy định pháp luật của ta hiện cho 7 trạng thái kinh doanh không phải đăng ký. Trong số 5 triệu hộ kinh doanh, chỉ một nửa số này đăng ký, nửa còn lại thì không, ví dụ như các hộ buôn bán lặt vặt và đối tượng có thu nhập thấp... Trường hợp cá nhân kinh doanh ở TP Hồ Chí Minh bị phát hiện, truy thu thuế cũng là do họ đã đăng ký kinh doanh. Tuy nhiên, phải ở một mức doanh thu nào đó mới phải đăng ký kinh doanh và có quy mô doanh thu ở mức nào đó theo đúng quy định mới phải nộp thuế. Thực tế, nhiều trường hợp có đăng ký kinh doanh nhưng quy mô, doanh thu nhỏ nên chỉ phải nộp tượng trưng một khoản thuế môn bài 50.000 đồng/tháng.

Trước đó, Bộ Tài chính đã lấy ý kiến dự thảo tờ trình đề nghị xây dựng Luật Quản lý thuế (sửa đổi). Trong đó, để quản lý thu thuế đối với cá nhân bán hàng qua mạng, Bộ Tài chính đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định pháp luật liên quan về chính sách thu thuế đối với hàng hóa giữa các cá nhân bán hàng qua mạng như phương thức thu thuế đối với hàng hóa chuyển phát nhanh qua biên giới. Bộ Tài chính cũng đề xuất mức thu đối với một sản phẩm hàng hóa có giá trị từ 1 triệu đồng/lần trở lên thì thu thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập cá nhân theo một tỷ lệ (%). Đồng thời đề xuất không thu thuế đối với một sản phẩm hàng hóa có giá trị dưới 1 triệu đồng/lần. Tuy nhiên, một sản phẩm hàng hóa dưới 1 triệu đồng mà tần suất giao dịch từ 2 lần/ngày thì cũng bị đánh thuế GTGT và thuế thu nhập cá nhân. 

Cần xác định được quy mô kinh doanh

Một số người kinh doanh online cho rằng, đề xuất mới đây của Bộ Tài chính vẫn chưa bảo đảm sự công bằng. Vấn đề đặt ra là phương thức thu như thế nào nếu giao dịch chủ yếu bằng tiền mặt. Nếu không thanh toán chuyển khoản, việc quản lý doanh thu để tính thuế đối với cá nhân chưa đăng ký kinh doanh, kê khai thuế là không hề đơn giản. Người kinh doanh nghiêm túc thì khai doanh thu thật nhưng những người khai không thật thì liệu có cách nào biết được hay không?

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu khẳng định, bán hàng qua mạng là nguồn thu nhập tất yếu phải chịu thuế. Chính phủ cần có những quy định chặt chẽ về thuế với người bán hàng qua mạng trên cơ sở áp theo những quy định thuế hiện hành, ví dụ như miễn trừ thuế… Phương pháp đầu tiên vẫn phải là tuyên truyền về nghĩa vụ đóng thuế của người dân trên mọi hình thức. Thêm vào đó, vấn đề khai thuế ở Việt Nam là mấu chốt. Ở các nước phát triển, việc khai thuế với mọi công dân là bắt buộc khiến cho việc quản lý thuế và các hoạt động kinh doanh trở nên dễ dàng, thuận lợi hơn rất nhiều. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Trí Hiếu, đề xuất của Bộ Tài chính thu thuế với sản phẩm hàng hóa có giá trị từ 1 triệu đồng/lần là chưa hợp lý. Bởi trên thực tế, để “lách thuế”, người bán hàng có thể chia nhỏ các giao dịch hoặc nhận thanh toán trực tiếp tiền mặt thì việc kiểm soát là không thể.

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong, Bộ Tài chính cần nghiên cứu có những chính sách khuyến khích người bán hàng qua mạng tham gia vào những “sàn giao dịch” tập trung để thống nhất quản lý. Đối với những hình thức kinh doanh riêng lẻ thì phải vừa thuyết phục, vừa tranh luận, vừa theo dõi để người bán hàng tham gia đóng thuế.

Nhìn thẳng vào thực tế, hoạt động mua bán trên internet hiện đang ở tình trạng tự phát và không theo bất cứ quy định nào, không chỉ gây thất thu nguồn tiền thuế lớn cho Nhà nước mà còn kéo theo nhiều hệ lụy mà người mua có thể gặp phải. Việc quản lý thuế đối với loại hình kinh doanh qua mạng gặp nhiều khó khăn như khó xác định chính xác người nộp thuế, doanh thu phát sinh, nắm bắt quy mô hoạt động kinh doanh, nắm bắt toàn bộ quá trình giao dịch… Vì vậy, Bộ Tài chính cần nghiên cứu bổ sung quy định pháp luật liên quan về chính sách thu thuế đối với hàng hóa giữa các cá nhân này. Đồng thời phối hợp với Ngân hàng Nhà nước và các bộ: Công Thương, Tư pháp, Thông tin và Truyền thông… để tổ chức quản lý hoạt động kinh doanh qua mạng một cách hiệu quả.

HOÀNG TRƯỜNG GIANG