Việt Nam-một trong số ít quốc gia về khởi nghiệp
Theo ông Lương Thanh Nghị: Công tác về người Việt Nam ở nước ngoài gồm ba trọng tâm chính: Thực hiện đại đoàn kết dân tộc, duy trì bản sắc văn hóa Việt Nam, phát huy và sử dụng nguồn lực của kiều bào. Trong đó, phát huy và sử dụng nguồn lực của kiều bào được xem là ưu tiên hàng đầu.
Từ chủ trương đó, những năm qua, Việt Nam đã có nhiều ưu đãi về thủ tục, như miễn thị thực 5 năm cho bà con (bao gồm cả vợ, chồng, bố, mẹ là người nước ngoài). Nhờ đó, số lượng kiều bào về thăm thân hay trở về làm ăn kinh tế tăng lên rõ rệt, hơn một triệu lượt người/năm. Hiện có khoảng 3.000 dự án của kiều bào đầu tư kinh doanh tại Việt Nam với tổng số vốn khoảng 4 tỷ USD. Điều này có hiệu ứng tích cực, tạo việc làm cho người dân, đóng góp lớn cho sự phát triển đất nước. Bên cạnh đó, lượng kiều hối gửi về mỗi năm đều tăng, theo báo cáo của Ngân hàng thế giới (WB) đạt 13,8 tỷ USD năm 2017. Trên cơ sở báo cáo của các cơ quan chức năng, địa phương, khoảng 60% lượng kiều hối đi vào sản xuất, kinh doanh. Điều này khác hẳn với trước đây khi kiều hối chỉ sử dụng cho việc tiêu dùng cá nhân. Đặc biệt, số lượng trí thức, chuyên gia, nhà khoa học kiều bào về nước cộng tác, đóng góp cho sự phát triển của đất nước ngày càng nhiều. Ước tính có khoảng 400-500 nghìn chuyên gia, trí thức người Việt ở nước ngoài.
Ông Lương Thanh Nghị chia sẻ: “Có nhiều bạn trẻ Việt Nam đang làm việc cho các tập đoàn lớn ở Mỹ, như: Phạm Thuận-Giám đốc công nghệ của Uber, Tiến sĩ Lê Viết Quốc-Chuyên gia về trí tuệ nhân tạo (AI) của Google… Tôi đặc biệt ấn tượng với bạn trẻ Lê Linh-tiến sĩ chuyên ngành hóa học ở New York. Tuy nhiên, Lê Linh đã từ bỏ giấc mơ làm khoa học để chuyển sang công nghệ, chế tạo ra loại cảm biến để có thể phát hiện sớm những nguy cơ biến chứng của tiểu đường. Lê Linh đã dùng graphine-một vật liệu nhẹ và mỏng để thiết kế ra những đôi giày đặc biệt. Khi người bệnh tiểu đường đi vào đôi giày đó, chúng có thể đo được lượng đường huyết tăng hay giảm, bất thường do biến chứng của tiểu đường gây ra. Đôi giày có phần mềm để kết nối giữa người bệnh với bác sĩ. Từ đó bác sĩ đưa ra những cảnh báo sớm cho người bệnh. Hiện, đôi giày đang sản xuất mẫu và được Hội đồng Bảo vệ sức khỏe của New York bảo trợ dự án”.
Sự sáng tạo của trí thức trẻ kiều bào Việt Nam được giới khoa học nước ngoài đánh giá cao. Tại hội nghị khởi nghiệp diễn ra ở San Francisco tháng 12-2017, các chuyên gia khởi nghiệp của Mỹ đánh giá rằng, Việt Nam là một trong số ít quốc gia về khởi nghiệp, đặc biệt là đổi mới sáng tạo về công nghệ. Nhiều ý tưởng sáng tạo có thể áp dụng ở Việt Nam. Tuy nhiên, theo ông Nghị, môi trường làm việc trong nước dành cho trí thức kiều bào vẫn còn manh mún chắp vá. Do vậy, để thu hút nguồn lực trí thức kiều bào, trước hết phải hoàn thiện “hệ sinh thái”, bao gồm các chính sách của Nhà nước, môi trường làm việc…
Dạy tiếng Việt để giữ cội nguồn
Một ưu tiên khác của công tác về người Việt Nam ở nước ngoài là duy trì bản sắc văn hóa Việt Nam, trong đó đặt trọng tâm giảng dạy tiếng Việt cho bà con kiều bào, nhất là thế hệ trẻ. Theo ông Lương Thanh Nghị, sau hơn 10 năm triển khai Đề án Dạy và học tiếng Việt cho bà con kiều bào ở nước ngoài do Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Bộ Ngoại giao chủ trì thực hiện, phong trào dạy và học tiếng Việt có sự phát triển và lan tỏa mạnh mẽ. “Chúng tôi rất vui khi đến các địa bàn, hầu hết đều có những trung tâm, lớp dạy tiếng Việt cho con em kiều bào. Khi sang Séc, chúng tôi rất xúc động khi thấy lớp mầm non được mở ngay trong Trung tâm thương mại Sa Pa. Tại Thái Lan, lớp dạy tiếng Việt được tổ chức trong một ngôi chùa 200 năm tuổi”, ông Nghị cho biết.
Tuy nhiên, công tác giảng dạy tiếng Việt cho kiều bào hiện còn gặp nhiều khó khăn, như thiếu trường lớp. Phần lớn các thầy cô đứng lớp là tự nguyện, không chuyên. Mặc dù Ủy ban về người Việt Nam ở nước ngoài đã cung cấp 60.000 bộ sách giáo khoa Quê Việt cho người lớn và Tiếng Việt vui cho trẻ em, nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu của người học. Nguyên nhân đầu tiên là bộ sách đó chỉ được sử dụng tham khảo tại một số địa bàn do không phù hợp với đặc điểm văn hóa. Thứ hai, nội dung sách vẫn còn khô cứng.
Để khắc phục tình trạng trên, hiện ủy ban đang phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai Đề án “Dạy tiếng Việt online” và phát động phong trào thi viết sách giáo khoa tiếng Việt cho kiều bào. Ông Lương Thanh Nghị tin tưởng, nếu hai dự án trên hoàn thành sẽ góp phần cải thiện tiếng Việt cho bà con, đồng thời cũng là cách giúp bà con giữ hồn cốt dân tộc.
LINH OANH