Quy mô nhỏ, sản phẩm chỉ tiêu thụ nội địa
Ngay sau khi kết thúc chiến tranh, thống nhất đất nước năm 1975, nhiều cơ sở sản xuất của thương binh đã được Nhà nước thành lập nhằm tạo công ăn việc làm, ổn định đời sống cho các thương binh. Đây là những mô hình đầu tiên của các doanh nghiệp, các cơ sở sản xuất của thương binh, người khuyết tật ngày nay.
Cùng với tiến trình đổi mới của đất nước, các cơ chế chính sách kinh tế xã hội ngày càng được bổ sung hoàn thiện, tạo khuôn khổ pháp lý và môi trường thuận lợi để phát huy có hiệu quả tiềm năng, thế mạnh của đất nước nói chung, của thương binh, người khuyết tật nói riêng trong phát triển kinh tế, xây dựng đất nước.
Các cơ sở sản xuất kinh doanh của thương binh, người khuyết tật trong cơ chế bao cấp trước đây đã tích cực chủ động chuyển đổi thành các cơ sở doanh nghiệp, hợp tác xã tự quản, công ty TNHH, công ty tư nhân, công ty cổ phần…
Nhiều cơ sở tích cực đã trụ vững và không ngừng lớn mạnh trong cơ chế thị trường. Nhiều thương binh, bệnh binh, người khuyết tật tự tin, mạnh dạn đứng ra thành lập cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ, không những lo được cuộc sống cho gia đình mà còn tạo việc làm, thu nhập cho nhiều người khuyết tật, đóng góp cho ngân sách Nhà nước.
Từ chỗ chỉ có vài chục cơ sở, đến nay cả nước đã có gần 700 cơ sở sản xuất của thương binh, bệnh binh, người khuyết tật, thu hút, giải quyết việc làm cho hơn 40 nghìn lao động, đảm bảo thu nhập bình quân từ 5 đến 7 triệu đồng/ tháng. Một số doanh nghiệp còn đạt được mức thu nhập 10-15 triệu đồng/ người/ tháng.
Phát biểu tại Tọa đàm Cơ sở sản xuất kinh doanh của người khuyết tật-Thực tiễn và kiến nghị do Hội Bảo trợ Người khuyết tật và trẻ mồ côi Việt Nam tổ chức ngày 17-4, tại Hà Nội, ông Nguyễn Trọng Đàm, Phó chủ tịch Hội Bảo trợ Người khuyết tật và trẻ mồ côi Việt Nam cho biết, dù đã đạt nhiều kết quả tích cực nhưng số lượng cơ sở sản xuất kinh doanh của thương binh và người khuyết tật chưa nhiều. Hầu hết cơ sở quy mô còn nhỏ, chỉ giải quyết việc làm cho 10-15 lao động, vốn ít, công nghệ lạc hậu, mặt bằng sản xuất chật hẹp, phần nhiều là sản xuất thủ công, sản phẩm chủ yếu tiêu thụ trong nước và trong địa phương, chỉ có số ít doanh nghiệp xuất khẩu ra nước ngoài, thị trường bấp bênh không ổn định.
Hỗ trợ tín dụng là cần thiết
Thừa nhận còn nhiều khó khăn trong phát triển các cơ sở sản xuất kinh doanh của người khuyết tật, tại tọa đàm, nhiều chủ cơ sở sản xuất kinh doanh của người khuyết tật đã mạnh dạn nêu những bất cập, vướng mắc mà doanh nghiệp mình đang gặp phải.
Bà Nguyễn Thị Thu Thương, Doanh nghiệp xã hội Thương Thương handmade, TP Hà Nội chia sẻ: Cái khó khăn của doanh nghiệp do người khuyết tật làm chủ và nhân viên là người khuyết tật đó là các thành viên có sức khỏe yếu nên làm sản phẩm chậm hơn người bình thường.
Ông Nông Văn Chuân, Tổ hợp tác sản xuất chổi chít người khuyết tật Bình An, xã Cư Lễ, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn chỉ ra một loạt những khó khăn của người khuyết tật khi vận hành một cơ sở sản xuất như: Các thành viên khó tiếp cận được nguồn vốn ưu đãi của các tổ chức tín dụng; các chính sách về người khuyết tật chưa thực sự đi vào cuộc sống như vấn đề hỗ trợ đào tạo nghề, chuyển giao công nghệ sản xuất, khuyến khích người khuyết tật tự tạo việc làm…; người khuyết tật tham gia sản xuất của cơ sở chưa qua các lớp đào tạo nghề nào, vấn đề học nghề của người khuyết tật rất khó khăn: Trình độ học vấn thấp, nhận thức chậm, thời gian học nghề kéo dài, cần cầm tay chỉ việc, việc đi lại giao tiếp, mua bán còn khó khăn, tự ti, mặc cảm…
Đa số các đại biểu tham dự tọa đàm đều có chung một nhận định, làm thế nào để thúc đẩy nhiều hơn sự phát triển của các cơ sở sản xuất của người khuyết tật trong điều kiện cạnh tranh bình đẳng của cơ chế thị trường là câu hỏi lớn. Để trả lời câu hỏi đó, đòi hỏi nhiều sự thay đổi từ chính sách dành cho người khuyết tật đến việc tăng cường những hỗ trợ tích cực cho các cơ sở sản xuất của người khuyết tật, trong đó tập trung vào hai vấn đề lớn là: Đào tạo nghề và hỗ trợ tín dụng.
Thực tế, câu chuyện đào tạo nghề và hỗ trợ tín dụng cho người khuyết tật không phải đến bây giờ mới được mang ra bàn luận. Ngay mới đây, một hội thảo do Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội phối hợp với các tổ chức xã hội tổ chức đã đưa vấn đề đào tạo nghề và hỗ trợ tín dụng cho người khuyết tật ra thảo luận. Các đại biểu tại hội thảo này cũng cùng chung một nhận định, chỉ khi nào công tác đào tạo nghề và hỗ trợ tín dụng cho người khuyết tật được đảm bảo thì người khuyết tật mới có nhiều cơ hội để phát triển. Đặc biệt, việc hỗ trợ tín dụng cho người khuyết tật là vô cùng quan trọng, cần thiết. Chỉ khi nào người khuyết tật dễ dàng tiếp cận với các nguồn vốn vay ưu đãi thì lúc đó người khuyết tật mới có cơ hội phát triển bình đẳng, cạnh tranh mạnh mẽ với các cơ sở sản xuất, doanh nghiệp khác.
Các đại biểu tham dự tọa đàm đều thể hiện mong muốn, trong thời gian tới, sẽ có nhiều hơn nữa các chính sách hỗ trợ cho người khuyết tật hòa nhập với xã hội, đặc biệt là trong lĩnh vực: Hỗ trợ tín dụng và đào tạo nghề để người khuyết tật vượt qua mặc cảm, tự tin hòa nhập cộng đồng, làm chủ cuộc sống và đóng góp cho sự phát triển của xã hội.
BĂNG CHÂU