Thiên tai ngày càng khốc liệt
Thiên tai trở thành vấn đề toàn cầu, thách thức đối với sự phát triển của nhân loại. Thiên tai không chỉ cướp đi sinh mạng con người mà còn có thể quét sạch những thành quả phát triển KT-XH. Động đất đã tàn phá quốc đảo Haiti xinh đẹp, hàng nghìn người thiệt mạng, kéo lùi kinh tế của quốc gia này hàng chục năm. Siêu bão Hải Yến (Haiyan) tràn qua khiến thành phố Tacloban của Philippines tan hoang. Mới đây, động đất và sóng thần ở Indonesia khiến hàng nghìn người thiệt mạng, hàng chục nghìn người rơi vào cảnh không nhà cửa, thiếu ăn.
    |
 |
|
Quốc lộ 32 thuộc địa phận huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu, bị sạt lở trong đợt mưa lũ cuối tháng 6-2018. Ảnh: QUỐC BẢO. |
Văn phòng Liên hợp quốc (LHQ) về giảm thiểu rủi ro thiên tai (UNISDR) cho biết, thiệt hại kinh tế từ những thảm họa liên quan đến khí hậu giai đoạn 1998-2017 chạm mức 2.250 tỷ USD, tăng hơn 250% so với giai đoạn 20 năm trước đó. Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Philippines, Việt Nam... là các quốc gia hứng chịu thiệt hại kinh tế nhiều nhất do thiên tai.
Chính vì vậy, năm 2009, Đại hội đồng LHQ quyết định lấy ngày 13-10 hằng năm để kỷ niệm Ngày Quốc tế giảm nhẹ thiên tai. Đây là dịp để nâng cao nhận thức của cộng đồng về những biện pháp cần thiết phải áp dụng để giảm các nguy cơ có thể gặp phải trong trường hợp xảy ra thiên tai, cũng như khuyến khích mọi công dân và chính phủ tham gia xây dựng cộng đồng và đất nước có khả năng chống chọi thiên tai tốt hơn.
Việt Nam-quốc gia thường xuyên phải hứng chịu các trận thiên tai gây thiệt hại không nhỏ đến tính mạng, tài sản của người dân và Nhà nước. Tính từ đầu năm 2018 đến nay, thiên tai khiến 175 người chết và mất tích, 105 người bị thương. Ngoài ra, thiên tai còn khiến 1.682 ngôi nhà bị đổ, sập và 31.238 nhà bị hư hại, tốc mái, di dời khẩn cấp, 44.094 nhà bị ngập nước. Về nông nghiệp, chăn nuôi và thủy sản: 214.416ha lúa và hoa màu bị ngập úng; 24.323ha cây công nghiệp và cây ăn quả bị thiệt hại, gãy đổ; hơn 332,82km đê, kè, kênh mương và bờ bao bị sạt trượt... Tổng thiệt hại về kinh tế ước tính khoảng hơn 12.356 tỷ đồng. Chỉ tính riêng các tỉnh miền núi phía Bắc trong khoảng gần 20 năm qua đã xảy ra hơn 300 trận lũ quét, sạt lở đất với quy mô và phạm vi ngày càng lớn, gây thiệt hại nặng nề về người, tài sản và cơ sở hạ tầng. Lũ quét, sạt lở đất trong năm 2017 đã làm 71 người chết và mất tích, 4.109 ngôi nhà bị sập, đổ, cuốn trôi. Hiện vẫn còn 13.246 hộ đang sinh sống tại những nơi không bảo đảm an toàn có nguy cơ cao ảnh hưởng lũ quét, sạt lở đất.
Như thế có thể thấy, công tác xóa đói, giảm nghèo, phát triển KT-XH có bền vững hay không phụ thuộc không nhỏ vào công tác phòng, chống thiên tai (PCTT).
|
|
 |
|
Bộ đội giúp dân khắc phục hậu quả mưa lũ tại huyện Mường La, tỉnh Sơn La. Ảnh: NGHINH XUÂN. |
Chủ động ứng phó, giảm nhẹ thiệt hại
Phòng, chống, ứng phó thiên tai luôn là nhiệm vụ chính trị trọng tâm được Đảng, Nhà nước quan tâm. Thời gian qua, trong bối cảnh thiên tai diễn biến phức tạp, Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương đã tích cực triển khai các biện pháp nhằm giảm thiệt hại về người và tài sản do sạt lở đất, lũ ống, lũ quét gây ra, như: Lắp đặt hệ thống cảnh báo sớm tại một số vị trí có nguy cơ cao xảy ra sạt lở đất, lũ ống, lũ quét; ứng dụng công nghệ thông tin trên điện thoại di động để cảnh báo cho người dân về nguy cơ mưa lũ, sạt lở đất; xây dựng bản đồ nguy cơ trượt lở đất đá; cắm biển cảnh báo tại các vị trí nguy hiểm...; hằng năm, tổ chức diễn tập PCTT tới tận cấp huyện, cấp xã; ban hành các tài liệu hướng dẫn tổ chức hộ gia đình phục vụ hoạt động PCTT; triển khai đánh giá nhanh nhà ở an toàn khu vực miền núi...
Tuy nhiên, trước tình hình thiên tai ngày càng diễn biến phức tạp và khó lường, nên thời gian tới, chúng ta cần tiếp tục triển khai những nhiệm vụ, như: Khẩn trương rà soát, di dời dân cư tại các điểm có nguy cơ cao về lũ quét, sạt lở đất. Phấn đấu đến năm 2025, toàn bộ số hộ dân cần di dời khẩn cấp được bố trí đến nơi an toàn. Bằng nhiều hình thức phổ biến sâu rộng tới tất cả người dân và các cấp chính quyền vùng có nguy cơ cao các kiến thức, kỹ năng ứng phó các loại hình thiên tai khi xảy ra tại địa phương. Nâng cao năng lực dự báo mưa, cảnh báo lũ quét, sạt lở đất và truyền tin tới người dân và chính quyền địa phương (thôn, bản) bằng cả hệ thống dự báo quốc gia, khu vực và dự báo tại chỗ, thuê dịch vụ từ các doanh nghiệp; huy động các nguồn lực hỗ trợ từ ngân sách Trung ương, địa phương và hỗ trợ của các tổ chức, cá nhân trong nước, quốc tế. Xây dựng chương trình tổng thể PCTT khu vực miền núi phía Bắc, tập trung chính vào nâng cao năng lực ứng phó với lũ quét, sạt lở đất. Xây dựng thí điểm lắp đặt cảnh báo tại một số điểm có nguy cơ cao; đồng thời đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong PCTT, nhất là phòng, chống lũ quét, sạt lở đất. Xây dựng kế hoạch, phương án bảo đảm an toàn phòng ngừa nguy cơ lũ quét, sạt lở đất gắn với phát triển sinh kế của đồng bào, ngăn chặn việc phá rừng; quản lý chặt chẽ các hoạt động khai thác khoáng sản.
Việc lồng ghép chương trình, chủ động ứng phó thiên tai trở thành một trong những đòi hỏi cấp bách hiện nay nhằm giảm thiệt hại do thiên tai gây ra, bảo vệ tính mạng của người dân, bảo vệ thành quả phát triển KT-XH của đất nước.
VŨ XUÂN THÀNH, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Phòng, chống thiên tai