Những ngày cuối năm 2016, có mặt tại Gia Lai, trên các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ, đoạn đi qua huyện Đăk Đoa, Mang Yang, Chư Păh, Chư Prông và TP Plei-cu… không khó để chứng kiến những chiếc xe công nông, xe độ chế 5 không “Không có đăng ký, không còi, không đèn, không xi nhan, tài xế không có bằng lái” chở lúa, cà phê và nguy hiểm hơn là chở cả người chạy băng băng trên đường. Tiếng máy nổ đinh tai, khói xe mù mịt, rẽ trái, rẽ phải tự do không xi nhan… làm cho mọi người tham gia giao thông lo sợ khigặp phải những “hung thần” này.
Xe độ chế chở người và cà phê chạy trên quốc lộ 19 đoạn qua huyện Đăk Đoa- Gia Lai.
Chị Kiều Thị Trang (36 tuổi, ở TP Plei-cu) đi trên chiếc xe gắn máy Air Blade trên Quốc lộ 19, đến thôn Lệ Chí, xã Tân Bình, huyện Đăk Đoa (tỉnh Gia Lai), không may bị một xe công nông chở đầy nông sản đang chạy đột ngột rẽ phải, chị phanh gấp nên chiếc xe bị đổ, kéo lê một đoạn bên lề đường, rất may chỉ xây xát chân nhẹ. Trong tâm trạng lo lắng, chị Trang cho biết: “Các loại xe này đã bị cấm lưu thông trên quốc lộ, nhưng nó vẫn tự do lưu thông, tự do chở hàng hóa và chở cả người. Các cơ quan chức năng biết, nhìn thấy nhưng vẫn không xử lý và không bị ai nhắc nhở, phê bình, kiểm điểm gì?”.
Xe độ chế chở nông sản và người chạy trên quốc lộ 19 đoạn Bầu Cạn, huyện Chư Prông- Gia Lai.
Chuyện xe công nông, xe độ chế chở hàng hóa, chở người tham gia lưu thông trên đường ở khu đông dân cư, quốc lộ, tỉnh lộ của Gia Lai vẫn diễn ra và hậu quả tai nạn để lại cũng hết sức nguy hiểm. Điển hình như vụ tại nạn giao thông thảm khốc trên Đường Hồ Chí Minh (đoạn qua xã Ia KhươI, huyện Chư Păh), làm cả 14 người trên một xe công nông bị hất xuống đường, 5 người tử vong, 9 người còn lại bị thương nặng nhập viện cấp cứu; vụ xe công nông chất cứng đến 25 người đi lên Bệnh viện Đa khoa tỉnh Gia Lai để thăm người thân bị bệnh đang nằm viện, khi trở về đến đoạn thôn Hà Lòng (huyện Đăk Đoa) thì gặp nạn. Vụ tai nạn làm 25 người bị thương phải đưa đi cấp cứu, trong đó có 15 người bị thương nặng… và nhiều vụ tai nạn đau lòng khác ở huyện Chư Pưh, Chu Sê… khiến dư luận trong người dân địa phương lo lắng, bàng hoàng.
Xe công nông chở cà phê và người lưu thông trên đường Trường Sơn, TP.Pleicu- Gia Lai.
Theo thống kê, toàn tỉnh Gia Lai hiện có hơn 25.000 xe công nông, trong đó có hơn 4.300 xe độ chế, xe máy phục vụ sản xuất nông nghiệp. Trong số này mới chỉ có gần 4.000 xe máy kéo nhỏ được tổ chức đăng kiểm, số còn lại chưa được đăng ký quản lý. Để ngăn chặn các hung thần “ 5 không” và những hậu quả tai nạn giao thông mang lại cho người dân lưu thông trên đường, từ ngày 29-6-2007, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 32 về một số giải pháp cấp bách nhằm kiềm chế tai nạn giao thông và ùn tắc giao thông. Từ ngày 1-1-2008, đình chỉ lưu hành các ô tô đã hết niên hạn sử dụng, xe công nông, xe tự chế 3-4 bánh. Trường hợp cố tình vi phạm sẽ bị tịch thu xử lý bán phế liệu, sung công quỹ”. UBND tỉnh Gia Lai đã có Công điện 130 và nhiều văn bản chỉ đạo các địa phương rà soát, thống kê và tăng cường quản lý loại xe này. Tích cực vận động, tuyên truyền đến các chủ phương tiện cam kết thực hiện các quy định của pháp luật về xe tự chế, xe công nông, nhất là quy định các loại xe này không tham gia trên các tuyến quốc lộ, đường tỉnh, đường nội thị. Địa phương nào còn để xảy ra tình trạng xe công nông chở người; xe công nông lưu thông trên tuyến quốc lộ, đường tỉnh, trong thị trấn, thị xã và thành phố thì chủ tịch UBND và trưởng công an các huyện, thị xã, thành phố phải kiểm điểm trách nhiệm trước chủ tịch UBND tỉnh, giám đốc công an tỉnh.
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Hữu Quế, Phó ban An toàn giao thông, Giám đốc Sở Giao thông vận tải tỉnh Gia Lai cho biết: “Thời gian gần đây, việc một số cơ quan chức năng lơ là việc tuyên truyền, kiểm tra, xử lý sai phạm xe công nông, xe độ chế, dẫn đến các loại xe này vẫn tham gia lưu thông và hậu quả là năm 2016 đã gây ra 16 vụ tai nạn. Năm 2017, chúng tôi tiếp tục triển khai thực hiện các quy định của Chính phủ, của UBND tỉnh về quản lý, xử phạt xe máy kéo, xe công nông khi người điều khiển cố tình vi phạm, thực hiện các biện pháp bảo đảm an toàn giao thông. Tham mưu cho UBND tỉnh xem xét xử lý kỷ luật những cán bộ đầu ngành của các địa phương để cho hai loại xe trên tham gia lưu thông trên những tuyến đường cấm. Yêu cầu các trung tâm đào tạo lái xe, tăng cường tuyển sinh đào tạo lái xe máy kéo nhỏ và cấp bằng hạng A4 cho bà con đồng bào dân tộc thiểu số. Tăng cường công tác tuyên truyền, vận động người dân, nhất là bà con địa phương chấp hành nghiêm pháp luật về trật tự ATGT”.
Theo chúng tôi, để giải quyết dứt điểm tình trạng xe công nông, xe độ chế hoạt động vi phạm luật ATGT, chính quyền các địa phương cần có những biện pháp quản lý, ngăn chặn phù hợp. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, khuyến khích người dân theo học các lớp đào tạo lái xe, có hình thức phát những tờ rơi in hình các vụ TNGT do xe công nông gây ra, tác hại của xe độ chế, đồng thời có biện pháp xử lý kiên quyết và đồng bộ. Có như vậy, mới giảm được các vụ tai nạn giao thông do xe công nông, xe độ chế gây ra.
Bài và ảnh: LÊ QUANG HỒI