Bài 2: Xử lý nghiêm hành vi vi phạm pháp luật về BHXH (Tiếp theo và hết)

Với người lao động, ai cũng mong muốn có được việc làm ổn định, môi trường làm việc lành mạnh và mọi quyền lợi được bảo đảm. Bởi vì có như vậy họ mới có nguồn thu nhập ổn định và có chỗ dựa khi hết độ tuổi lao động, về nghỉ hưu. Thế nhưng, việc các doanh nghiệp trốn đóng BHXH vô hình trung đã tước đoạt quyền lợi chính đáng của người lao động. Tình trạng nợ đọng tiền BHXH cũng ảnh hưởng đến việc quản lý nhà nước trong việc chi trả chế độ BHXH cho người lao động.

Công ty Cổ phần Lisemco có trụ sở tại Hồng Bàng, Hải Phòng đã không thực hiện đóng BHXH cho 690 lao động tới 31 tháng, với tổng số tiền nợ lên tới 35,8 tỷ đồng. Việc nợ bảo hiểm của công ty đồng nghĩa với việc 690 người lao động đang làm việc tại doanh nghiệp này sẽ không được quỹ BHXH chi trả kịp thời theo chế độ khi họ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động... Hay vụ việc xảy ra vào tháng 5-2015 tại Công ty TNHH GMIE (100% vốn Hàn Quốc), có trụ sở tại lô K02-K03, Khu công nghiệp mở rộng Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. Công ty này có 439 công nhân đang làm việc, nhưng chỉ trong một đêm, Giám đốc điều hành công ty đột ngột tuyên bố toàn bộ công nhân trong công ty nghỉ việc không thời hạn và không giải thích lý do, sau đó vị giám đốc này đã bỏ trốn về nước. Lúc này, phía công ty vẫn còn nợ BHXH nên không thể chốt sổ và trả sổ bảo hiểm để người lao động đi tìm việc làm mới. Đáng lo ngại hơn, nhiều nữ công nhân của công ty lại đang mang thai và đứng trước khả năng không được hưởng chế độ thai sản.

Để khắc phục tình trạng nợ đọng BHXH, Liên bộ Lao động, Thương binh và Xã hội-Tài chính-Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã có Thông tư liên tịch số 03/2008/TTLT-BLĐTBXH-BTC-NHNN ngày 18-2-2008 với nội dung buộc các doanh nghiệp có sử dụng lao động phải trích tiền từ tài khoản tiền gửi của người sử dụng lao động để nộp tiền BHXH chưa đóng, chậm đóng và tiền lãi phát sinh. Nhưng trên thực tế, số dư trong tài khoản của chủ doanh nghiệp không đủ để đóng BHXH. Chính vì vậy, việc thu nợ BHXH thông qua ngân hàng là không khả thi.

Năm 2016, Luật BHXH (sửa đổi) chính thức có hiệu lực với nhiều điểm mới như giao quyền thanh tra, kiểm tra, xử phạt cho ngành BHXH. Cùng với đó, Bộ luật Hình sự cũng có quy định việc xử lý hình sự đối với nhóm tội danh như gian lận BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) và tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động… Đây được coi là những chế tài quan trọng để giải quyết tình trạng trốn đóng hoặc nợ đọng BHXH, BHYT hiện nay. Để Luật BHXH (sửa đổi) sớm đi vào cuộc sống, BHXH Việt Nam cần chủ động đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, vận động, giáo dục với nhiều hình thức để nâng cao nhận thức của các cơ quan, tổ chức, đoàn thể, chủ sử dụng lao động và người lao động về ý nghĩa, tầm quan trọng của chính sách BHXH. Người lao động cần có hiểu biết để tự tìm cách bảo vệ chính mình; cần tìm hiểu kỹ về các chế độ, chính sách lao động, Luật BHXH... Sau thời gian thử việc, khi ký hợp đồng lao động, người lao động cần đề nghị chủ sử dụng lao động làm thủ tục đăng ký nộp BHXH, thường xuyên quan tâm đến việc đóng BHXH. Cùng với đó, BHXH Việt Nam cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan truyền thông để công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng và gửi trực tiếp đến tổ chức công đoàn hoặc đại diện cho người lao động danh sách các đơn vị nợ BHXH số lượng lớn, nợ đọng kéo dài.

Ông Mai Đức Thắng, Phó trưởng ban Thu, BHXH Việt Nam cho biết: Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục phối hợp giám sát liên ngành giữa 5 cơ quan gồm: Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Thanh tra Chính phủ và BHXH Việt Nam về việc thực hiện pháp luật về BHXH tại các địa phương. BHXH Việt Nam sẽ chỉ đạo BHXH các tỉnh, thành phố thường xuyên trao đổi thông tin với các cơ quan thuế, kế hoạch và đầu tư, ban quản lý các khu công nghiệp, cụm công nghiệp... nhằm xây dựng kế hoạch tuyên truyền, thanh tra, kiểm tra, đôn đốc doanh nghiệp đóng BHXH cho người lao động, kiên quyết xử lý đối với những doanh nghiệp cố tình vi phạm pháp luật về BHXH.

BHXH là trụ cột chính trong hệ thống an sinh xã hội của nước ta. Chính vì vậy, cần phải có chế tài đủ mạnh để xử lý các hành vi vi phạm. 

Bài và ảnh: VIỆT PHƯƠNG - HUYỀN TRANG