Thách thức cho điện ảnh Việt

Một mùa liên hoan xôm tụ

LHP Việt Nam lần thứ XX-giải thưởng tôn vinh các tác phẩm điện ảnh và người làm điện ảnh danh giá nhất được tổ chức hai năm/lần vừa kết thúc tại thành phố biển Đà Nẵng. Với chủ đề “Xây dựng nền công nghiệp điện ảnh hiện đại và nhân văn”, LHP ít nhiều đã gây ấn tượng với đông đảo khán giả yêu điện ảnh bởi các hoạt động chiếu phim; giao lưu giữa các đoàn làm phim với khán giả, học sinh, sinh viên, lực lượng vũ trang… Một điểm mới nổi bật năm nay là lần đầu tiên trong khuôn khổ LHP Việt Nam tổ chức trao giải thưởng phim ASEAN với chủ đề “Điện ảnh kết nối cộng đồng ASEAN”. Do đó, trong hội thảo mang tính nghề nghiệp chuyên sâu “Con đường đưa điện ảnh ASEAN ra thế giới” đã thu hút sự chia sẻ cởi mở của các chuyên gia tổ chức LHP quốc tế, nhiều nhà sản xuất, đạo diễn của ASEAN có kinh nghiệm đã gợi mở hướng phát triển điện ảnh cũng như việc lựa chọn cách thức như thế nào để giữ gìn bản sắc mà vẫn hội nhập cùng thế giới...

Có thể nói, Ban tổ chức LHP (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng UBND TP Đà Nẵng) đã nỗ lực tạo một không gian đúng “chất” điện ảnh, tạo sức hấp dẫn và lôi cuốn công chúng đến với điện ảnh nước nhà bằng cách tổ chức các chương trình, hoạt động chuyên nghiệp hơn, phù hợp với xu hướng quốc tế.

Điện ảnh Việt đang… mất cân bằng

Tuy được đánh giá là một mùa giải thành công bởi các thể loại phim: Tài liệu, khoa học, hoạt hình đều có nhiều sáng tạo mới, thì ở thể loại phim truyện điện ảnh-thu hút sự quan tâm nhất của công chúng, đang thật đáng lo ngại.

Hỏi Trưởng BGK, đạo diễn Đặng Nhật Minh: "Tại sao BGK lại chọn “Em chưa 18” để trao Bông sen vàng?". Ông trả lời: Vì phim đó giành số điểm cao nhất. Và so với 16 phim tham gia tranh giải lần này, “Em chưa 18” nổi trội hơn cả từ doanh thu (lập kỷ lục doanh thu cao nhất của phim Việt Nam tính đến nay: 158 tỷ đồng), nội dung không nhảm nhí. "Vậy ông có hài lòng với kết quả của mùa giải LHP năm nay?". "Làm sao có thể hài lòng khi chúng tôi không có sự lựa chọn khác" - ông Minh chia sẻ.

Lần đầu tiên trong lịch sử LHP Việt Nam, 16 phim truyện điện ảnh tham gia tranh giải năm nay, 100% của tư nhân đầu tư sản xuất, 10 phim giải trí; còn lại mang dấu ấn phim tác giả, phim độc lập (trong đó có phim “Cha cõng con” giành Bông sen bạc). Số lượng phim tham gia tranh giải LHP Việt Nam lần thứ XX phản ánh đúng nền điện ảnh nước nhà trong hai năm qua, chỉ có các nhà sản xuất tư nhân đầu tư làm phim, đưa ra thị trường với mục đích chính là doanh thu. NSND Đặng Nhật Minh nhận định, sau LHP lần thứ XX, có lẽ điện ảnh Việt Nam sẽ tiếp tục phát triển như hiện nay, là làm phim để có doanh thu. Nhìn vào các quốc gia ASEAN, họ mang đến LHP lần này để tham gia Giải thưởng phim ASEAN, không có phim nào giải trí cả. Mỗi phim họ có câu chuyện, màu sắc văn hóa riêng của nước họ mà nhìn vào đó ta có thể thấy được họ đang kể câu chuyện phù hợp với xu hướng mà thế giới đang làm, công chúng thế giới ai cũng quan tâm. Điện ảnh của Việt Nam đang gặp thách thức lớn. Trên thế giới, không có quốc gia nào chỉ tập trung làm phim giải trí, không có LHP nào dành cho phim giải trí. Việt Nam đang đề ra hướng hội nhập với điện ảnh thế giới, thì chúng ta phải phấn đấu làm phim có giá trị nghệ thuật, chứ không chỉ làm phim có doanh thu.

Đạo diễn, NSƯT Đức Thịnh đồng thời cũng là một trong những nhà sản xuất phim phía Nam cho rằng, các hãng phim tư nhân buộc phải chọn giải pháp an toàn cho đồng tiền họ đầu tư. Không có một hãng tư nhân nào dám bỏ 30 hay 50 tỷ đồng để làm phim lịch sử, phim về đề tài chiến tranh cách mạng, bởi từng có nhiều bài học, có hãng làm, phá sản và đến giờ tên tuổi của họ đã biến mất trong thị trường sản xuất phim. Nhà sản xuất Ngô Thanh Vân cho biết, thời gian qua, công ty của cô đang đi theo hướng làm những phim đề cao giá trị lịch sử văn hóa dân tộc, như phim “Tấm Cám: Chuyện chưa kể”, hay trong LHP lần này là “Cô Ba Sài Gòn”, nhưng khi ra rạp phải đối mặt với cơ chế phát hành vô cùng bất lợi bởi sự chèn ép về tỷ lệ ăn chia doanh thu của các nhà đầu tư rạp nước ngoài và vi phạm bản quyền của các trang mạng.

Ngồi bên hành lang Nhà hát Trưng Vương sau phần lên sân khấu trao giải Nam/Nữ diễn viên chính xuất sắc, NSND Như Quỳnh khi nghe những bộ phim lần lượt được xướng tên nhận giải, bà chạnh lòng góp ý: Để nền điện ảnh Việt Nam phát triển đúng hướng, đúng chiến lược, bên cạnh những nỗ lực vì sự phát triển nền công nghiệp điện ảnh, của các nhà sản xuất tư nhân làm những bộ phim phong phú về thể loại, có doanh thu thì nhất thiết phải có những phim mang tính đại diện cho dân tộc, đáp ứng thị hiếu thưởng thức, thẩm mỹ nghệ thuật của đại đa số khán giả, phải được Nhà nước đầu tư.

Đến LHP năm nay, người làm điện ảnh cũng còn chờ đợi: Quỹ phát triển điện ảnh được công bố. Trên thực tế, việc thành lập quỹ được nêu ra trong Luật Điện ảnh ban hành từ năm 2007, nhưng đến nay tròn 10 năm, vẫn chưa thể thực hiện. Không ít người thắc mắc, chẳng biết tắc ở khâu nào mà lâu và khó triển khai đến vậy!

VƯƠNG HÀ