Nếu bạn có thói quen thích tản bộ, bạn sẽ giận lắm nếu không được ra khỏi nhà vào những ngày tháng ba này. Trời chưa thật xanh và lá chưa thật dày. Nhưng bạn sẽ yêu những cành cây khẳng khiu đang đâm trổ những lá non mỏng mảnh. Chúng rổn rảng khua khua trong gió đông như vẫy chào một kiếp luân hồi.
Thế mà, tôi đây, lại giật mình vào một sáng, thấy dọc đường Láng những cây chưa trổ lộc lại ửng lên những lá vàng. Ấy, mùa vẫn thường giỡn chơi thế đấy. Cứ tưởng đông qua rồi, lại vẫn còn vương vít trên cành. Bạn yên tâm ung dung áo mỏng, để rồi bị bỡn cợt vì sáng nay, gió bấc lại ùa về.
Lạnh lắm, nhưng đã là gì với mấy đợt rét đậm của mùa năm ngoái. Mới qua Giêng Hai, chẳng qua là ta đã chủ quan cứ ngỡ mùa đi hẳn, nhưng hóa ra, đông vẫn lẩn quất đâu đó, chỉ đợi ngày rảnh rỗi về thăm chốn cũ, lượn mấy vòng qua phố đông vui.
Tôi ngạc nhiên thấy những cái cây vàng rực rỡ. Vàng mơ, vàng cam, vàng đỏ, vàng mờ. Bao sắc vàng lả tả rơi rơi, rạo rạo dưới mỗi bước giày. Các bạn trẻ váy áo xúng xính, không bỏ qua những phút phố đẹp nao lòng như thế mà lưu lại vài bức hình kỷ niệm. Còn tôi, tôi chăm chú quan sát một chiếc lá đang động đậy, cứ như thể có chú chim nào lích rích bên dưới. Nhưng không, hóa ra là nàng gió lả lơi đưa đẩy, khiến cho chiếc lá kia, vốn yên phận với sự đã rồi, lại mong bay bổng.
Có bác chủ nhà lãng mạn, sở hữu trước cổng một "kho vàng", không chịu quét đi những chiếc lá đã qua đời, để chúng chất chồng lên nhau cho người chiêm ngưỡng. Thực ra, nếu chúng chỉ đẹp vừa vừa thôi thì có khi đã bị tiễn đi từ lâu, nhưng chúng lại đẹp quá thể, đẹp đến nỗi người ta vượt qua cả thói quen sạch sẽ thường ngày, người ta để yên cho chúng những phút giây thanh thản cuối cùng nơi góc phố. Tôi thầm cảm ơn người lãng mạn ấy, nếu không có sự biếng lười chủ tâm này thì sao tôi có thể được ngắm nhìn kiệt tác của tự nhiên, dù chỉ là một góc nhỏ?
Lá vàng mùa thu quen thuộc và dễ gây nhàm chán. Còn mùa xuân, khi bạn bắt gặp một dãy lộc vừng thay lá thì tin tôi đi, dù bận rộn cỡ nào, bạn cũng sẽ ngừng lại một vài phút để ngắm nhìn cái màu vàng phớt đỏ và thảng thốt kêu lên: Sao có thể?
Tôi nhớ năm ngoái, chờ đợi mãi để bấm mấy khung hình mùa thay lá của lộc vừng bên phố Trần Quý Kiên, thế mà vô duyên, lại không gặp được mùa. Năm nay, không chủ định gì, lại gặp được chúng. Cái vô tình lại hay hơn cái hữu tình, dù có vẻ ta vẫn luôn mong mọi thứ theo như sắp đặt. Bạn cứ tưởng tượng mà xem, ngồi nhâm nhi tách trà hoặc ly cà phê nóng, đọc một cuốn sách hay, rồi thỉnh thoảng ngẩng đầu lên ngắm phố, rồi đếm xem bên đường đối diện có bao nhiêu cái cây đang trổ lộc, bao nhiêu cái cây còn khẳng khiu, bao nhiêu cái cây đang trở vàng, cũng không tệ lắm cho một buổi sáng lành lạnh. Tiếc là, ít ai có được một ngày rảnh rỗi thế. Người ta chỉ thấy mùa đi ngang phố trong một buổi sáng lãng đãng nào đó, rồi vô tình chợt thấy một góc đường vàng ửng, rồi hối hả, bon chen, rồi có lúc nào đó trong năm nói chuyện ông trời, mới nhớ nhớ quên quên rằng vào khoảng ấy, thời gian ấy trong năm đã từng nhìn thấy lá qua đời.
Phải rồi, làm sao mà nhớ được là đã từng nhìn thấy lá ấy ở đâu, thời gian cụ thể nào vì mỗi năm, không phải cứ đến hẹn lại lên, không phải năm nào cũng thế và cũng không phải ngày nào cũng đi qua tuyến phố ấy. Chỉ là chợt bắt gặp thế thôi, chỉ tình cờ mà cái màu vàng lãng đãng ấy lưu lại trong trí óc vốn đã đầy chật những ấn tượng lộn xộn khó quên, cho nên bạn không thể nào nhớ ra nổi thời gian cụ thể cho cái khoảnh khắc hiếm hoi này, giữa lúc câu chuyện làm quà thì nó chợt quay trở lại.
Ấy, lá vàng mùa xuân thầm lặng hơn, không ồn ào, không dào dạt như ở mùa thu. Nó lác đác đây đó mỗi nơi một chút, khiêm nhường hơn một chút, nhẹ nhàng hơn một chút. Tôi tự hỏi, đến lúc nào thì người chủ nhà lãng mạn chán nhìn thấy đống lá loạt soạt trước cổng nhà và quyết định cho chúng vào trong lửa? Lúc ấy, tôi cho rằng, những chiếc lá cũng tạm hài lòng vì ở kiếp này, chúng đã sống đủ cho bốn mùa, hồn theo khói bay lên cũng được nhìn ngắm khắp nhân gian...
Tản văn của SAO BÙI