Sau này những tưởng bạn sẽ trở thành một người trồng hoa, nhưng lại không phải. Nỗi đam mê hoa hồng vẫn còn đó, nhưng vì nhiều nguyên nhân nên vườn hoa của bạn cũng nho nhỏ thôi. Điều đặc biệt là bạn chỉ trồng những loài hoa hồng xưa từng bung nở và tỏa hương trong ký ức của những cô, cậu bé mà hiện tại đã bị xếp vào hàng… trung niên. Nghĩa là thay vì sưu tầm những loài hoa hồng đẹp và nổi tiếng khắp nơi, thì nay, những loài hoa vang bóng một thời người ta chỉ có thể tìm thấy trong mảnh vườn bé nhỏ của bạn.
Vừa vào đến sân nhà bạn, tôi đã thấy ngay một bông hồng lạ. Bạn cũ đây rồi. Tôi đã gặp loài hoa này vài lần trong hai dịp đi Sơn La, bên bờ giậu, hay trước cửa những ngôi nhà sàn bình dị của người Thái. Bông hồng Sơn La trong vườn nhà bạn đang bung nở, một bông duy nhất. Bạn không bình luận gì về sự có mặt của bông hoa này, thứ khác biệt duy nhất trong mảnh vườn toàn hồng nhung, hồng quế, hồng bạch. Tôi đoán bạn mời tôi đến xem hoa hồng nở, chính là xem bông hoa đó. Đứng trước nó, tôi vẫn giữ nguyên cảm giác xao xuyến vì cảm cái đẹp, nhưng tôi cũng hướng lòng mình về phía những hồng nhung, hồng quế, hồng bạch nhà bạn. Khu vườn nhỏ đang ngát thơm vì hương của chúng. Tôi đã từng có một ước mơ hết sức giản dị, ấy là mỗi sáng thức dậy được ngửi hương thơm của một bông hồng. Thế là tôi bắt chước bạn trồng mấy khóm hoa hồng trong những cái chậu sứ. Nhưng tôi vốn là kẻ vô tâm, một lần dọn dẹp vườn nhà, ai đó đã vô tình chất vài đồ đạc che mất những chậu hoa ấy. Chẳng bao lâu, mấy chậu hoa bị tôi quên lãng, cỏ và vài loài rau thân leo đã phủ trùm lên chúng.
Lẽ dĩ nhiên, không phải thứ gì lấp lánh cũng là vàng, và lẽ dĩ nhiên, không phải cứ hoa hồng là sẽ tỏa hương. Nhiều năm nay ngoài chợ hoa, người ta chuộng những bông hồng đủ màu kiêu sa, nhưng ít, thậm chí chẳng có chút hương thơm nào. Có lẽ vì cũng yêu mùi hương của hoa hồng, nên bạn tôi mới chăm chút lưu giữ những hồng nhung, hồng bạch, hồng quế. Những loài hoa mà thế hệ chúng tôi đã đầy lòng yêu mến hái chúng trong vườn nhà để mang đến cắm trong lọ hoa của lớp mừng tặng thầy cô.
Trong vườn nhà bạn có một khóm hồng bạch lâu năm. Mỗi năm tôi đến chơi đều thấy nó ở đó với những bông hoa cánh trắng phớt hồng và ngát hương. Nhưng nó chỉ ở đó, cùng những nụ sắp nở, những bông hoa đã nở, những bông đang tàn và cả những núm quả tròn xinh nhẵn bóng, lúc xanh thẫm, lúc ngả màu vàng đỏ. Có vài lần tôi hái những quả và lấy hạt gieo xuống đất, hồi hộp đợi một mầm hồng nhú lên. Nhưng không bao giờ những hạt hoa hồng đó nhú mầm. Tôi nói chuyện đó với bạn, bạn cũng ồ lên, rằng bạn cũng đã làm như thế và chưa một lần hạt hoa nảy mầm. Hỡi ôi, hoa hồng xinh đẹp và ngát hương, từ hơn hai ngàn năm được con người ưu ái, nay đã quá phụ thuộc vào con người mất rồi. Một số loài hoa hồng không thể tự nhân giống nhờ hạt dù chúng đã cố gắng làm hay chăng?
Tôi đoán rằng từ cổ xưa, hạt của một số loại hoa hồng từng biết nảy mầm, bằng chứng là sự tỏa hương của chúng. Hoa hồng tỏa hương không phải vì con người, mà vì tiềm thức xa xưa lưu giữ bản năng giống nòi?
Là vì mỗi lần đến thăm nhà bạn, tôi có cảm giác hương của hoa hồng đã lưu rất lâu trong từng nếp áo, trong mái tóc, trong đồ vật tôi mang theo bên mình. Vào ngày tôi đến nhà bạn xem hoa hồng nở, khi trở về nhà, tôi mới tự hỏi: Không biết bông hồng đỏ sẫm ấy có tỏa hương không nhỉ, bởi mùi thơm thanh khiết của những bông hoa đang nở trong vườn khiến cho tôi không còn nhận biết mùi thơm có phải từ bông hồng đỏ sẫm tỏa ra không nữa.
Và tôi nhớ đến những chậu hoa hồng bị lãng quên trong rau cỏ vườn nhà mình. Chúng đã chết, chỉ còn một cây hoa hồng, cây này có gai nhọn và rất thơm, cây hoa ấy nằm trong mớ cỏ cây phủ trùm, để kêu cứu, nó liền nở một bông hoa rực rỡ, và tỏa hương.
Tản văn của SONG NGƯ