Thấy mắt tôi chăm chú vào tờ giấy khen, chị hớn hở khoe: “Dù ít ngày nữa mới kết thúc năm học, nhưng hôm qua cô giáo gọi điện cho em đến nhà nhận giấy khen cho con trai út”. Tôi nhìn tờ giấy khen, trong đó có ghi rõ: “Hiệu trưởng Trường Mầm non M.T khen cháu T.N.H., lớp 24-36 tháng tuổi” đạt thành tích cháu ngoan xuất sắc năm học 2017-2018”. Lúc ấy, đứa con trai 3 tuổi của chị từ đâu chạy tới ôm chầm lấy mẹ, nằng nặc đòi đi chơi. Chị tỏ ý không hài lòng và nhắc nhở con: “Có khách đến chơi nhà, tại sao con không lễ phép khoanh tay chào bác mà lại làm nũng mẹ?”. Thằng bé lúc này vẫn nhìn tôi như người xa lạ, dù trước đó thỉnh thoảng tôi vẫn đến chơi. Chị nghiêm khắc nói với con: “Mẹ bảo con không nghe thì mẹ không cho đi đâu cả. Thôi, đi vào trong phòng chơi với chị để mẹ tiếp khách”.

Vừa lúc đó, chồng chị đi dạo bộ trở về nhà. Khi ngồi trò chuyện với tôi, giọng hào hứng, anh khoe: “Năm ngoái, kết thúc năm học, cháu gái đầu học lớp 2 của chúng em không chỉ được tặng giấy khen về danh hiệu học sinh tiên tiến, mà còn được giám đốc công ty em gửi tặng một thư khen (có chữ ký và dấu đỏ của giám đốc) về thành tích học tập của cháu, anh ạ”. Biết anh đang phấn chấn, tôi động viên: “Chúc mừng vợ chồng em có hai cháu đều có thành tích học tập tốt và được nhà trường, công ty khen ngợi!”.

Mới đây, một người bạn sau khi đi dự họp phụ huynh học sinh cuối năm học có đưa cho tôi xem bản tổng kết đánh giá kết quả năm học 2017-2018 của một trường trung học cơ sở ở một thành phố lớn. Trường này thuộc diện “thường thường bậc trung” so với mặt bằng giáo dục chung trên địa bàn. Tuy nhiên, trong số gần 1.600 học sinh toàn trường thì học sinh giỏi cuối năm đạt ngót 1.000, chiếm 62%; học sinh tiên tiến chiếm 34%, tỷ lệ học sinh trung bình chỉ có 4%. Như vậy, hiệu trưởng nhà trường này phải “mỏi tay” ký hơn 1.500 giấy khen tặng học sinh giỏi và học sinh tiên tiến trong một năm học.

Thực ra tình trạng “khen đại trà, thưởng tràn lan, mưa danh hiệu” cho học sinh vào cuối năm học không có gì mới, vì nó đã diễn ra từ nhiều năm nay ở môi trường học đường. Dù từ đầu năm học 2017-2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ra chỉ thị nhắc nhở, yêu cầu các trường không được chạy theo thành tích, nhưng xem ra, căn bệnh này không những tiếp tục tái diễn, mà còn có những “triệu chứng” mới.

Ví như trẻ em mới học lớp mẫu giáo bé (2 đến 3 tuổi) mà hiệu trưởng vẫn “hồn nhiên” ký tặng giấy khen “đạt thành tích cháu ngoan xuất sắc”. Đúng là trẻ có thể ngoan ngoãn, song ngoan đến mức “xuất sắc” thì rất cần phải cân nhắc lại. Bởi ngay bản thân cụm từ “đạt thành tích cháu ngoan xuất sắc” có điều gì đó chưa ổn, thiếu thuyết phục, nếu không muốn nói là có sự áp đặt gượng gạo từ người lớn.

Từ những câu chuyện trên cho thấy, việc khen thưởng, tặng danh hiệu đối với học sinh bây giờ trở nên quá dễ dãi và số lượng nhiều đến mức… lạm phát. Vì thế, đã đến lúc ngành giáo dục không chỉ dừng lại ở việc ban hành chỉ thị chấn chỉnh tình trạng này, mà phải sớm vào cuộc thanh tra, kiểm tra chất lượng giáo dục ở những nhà trường có biểu hiện lệch lạc về khen thưởng học sinh.

PHÚC NỘI