Cần có giải pháp căn cơ để ngăn chặn từ gốc

Ngăn chặn tình trạng “gắp lửa” bỏ tay… phụ huynh

Vụ viê%3ḅc Trường Mầm non Hợp Tiến, huyê%3ḅn Mỹ Đức (Hà Nô%3ḅi) phải trả lại cho phụ huynh học sinh hơn 520 triê%3ḅu đồng thu sai quy định cho thấy, tình trạng lạm thu trong các nhà trường đã như giọt nước tràn ly. Số tiền phải trả lại của trường này bao gồm các khoản: Tiền xã hô%3ḅi hóa giáo dục hơn 148 triê%3ḅu đồng; tiền cha mẹ học sinh đóng góp phục vụ trẻ 371 triê%3ḅu đồng.

Không phải phụ huynh nào cũng mạnh dạn đứng ra tố cáo tình trạng lạm thu ở các nhà trường như ở Trường Mầm non Hợp Tiến. Sau khi đứng ra tố cáo những vụ viê%3ḅc lạm thu, nhiều phụ huynh học sinh không khỏi tâm lý nơm nớp lo viê%3ḅc con mình có thể bị chính các thầy cô giáo ở nhà trường "trù úm", ảnh hưởng đến quá trình học tâ%3ḅp của các con. Nguy cơ xảy ra trường hợp đó là có thâ%3ḅt. Thực tế, khi chúng tôi nhâ%3ḅn được đơn, thư của phụ huynh học sinh Trường Tiểu học Hải Bối, huyê%3ḅn Đông Anh (Hà Nô%3ḅi) phản ánh về tình trạng lạm thu, phụ huynh khá rụt rè khi gặp gỡ báo chí. Nhiều phụ huynh lo sợ viê%3ḅc học tâ%3ḅp của con sẽ bị ảnh hưởng nên đề nghị giấu tên, thâ%3ḅm chí sau đó còn đề nghị không cung cấp thông tin công khai trên báo chí.

Trao đổi với phóng viên Báo Quân đô%3ḅi nhân dân về tâm lý của phụ huynh về vấn đề này, bà Nguyễn Thái Giang, Chánh văn phòng Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) tỉnh Lai Châu cho rằng: "Ở các địa phương đang xảy ra tình trạng lạm thu, phụ huynh thường có tâm lý bị áp lực học tâ%3ḅp của con cái, sợ các thầy cô không dành sự quan tâm cho con em mình nên ít dám đấu tranh để nói lên sự thâ%3ḅt. Vì thế, trước khi tính đến các cơ chế, giải pháp cụ thể để đấu tranh với lạm thu thì phải có quy chế dân chủ trong nhà trường, bảo đảm minh bạch giữa giáo viên và học sinh để cả giáo viên và phụ huynh không phải lo ngại khi đấu tranh với cái sai, cái xấu đang tồn tại trong nhà trường". Ông Trần Tú Khánh, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch-Tài chính (Bô%3ḅ GD&ĐT) cũng đưa ra những lời khuyên với phụ huynh học sinh: "Phụ huynh có quyền và nên kiên quyết từ chối nô%3ḅp những khoản thu tự nguyê%3ḅn nếu thấy bất hợp lý".

Thực trạng mô%3ḅt số trường núp sau danh nghĩa Ban đại diê%3ḅn Cha mẹ học sinh để thực hiê%3ḅn các khoản thu là có thâ%3ḅt. Chính vì điều này, nhiều ý kiến tiêu cực đã cho rằng, nên giải thể Ban đại diê%3ḅn Cha mẹ học sinh. Bởi hiê%3ḅn nay, ở mô%3ḅt số trường, ban này đang là cánh tay phải nối dài của ban giám hiê%3ḅu nhà trường, tiếp tay cho lạm thu. Về điều này, theo GS Phạm Minh Hạc, nguyên Bô%3ḅ trưởng Bô%3ḅ GD&ĐT: Ban đại diê%3ḅn Cha mẹ học sinh nếu hoạt đô%3ḅng theo đúng mục đích sẽ là cầu nối hữu hiê%3ḅu tâ%3ḅp hợp ý kiến các phụ huynh để đóng góp ý kiến tới nhà trường trong viê%3ḅc giảng dạy học sinh, kết hợp cùng nhà trường trong viê%3ḅc giáo dục học sinh giữa gia đình và xã hô%3ḅi nên sự tồn tại của ban này là rất cần thiết. Nhưng với tình hình lạm thu ngày càng nhiều như hiê%3ḅn nay, song lại núp bóng dưới dạng tự nguyê%3ḅn, thì Ban đại diê%3ḅn Cha mẹ học sinh đứng lên thu như phản ánh của báo chí lại là điều rất đáng lo ngại.

Cần có thêm những chế tài mới

Theo quy định tại Điều 10, Thông tư số 55/2011/TT-BGDĐT ngày 22-11-2011 của Bộ GD&ĐT về quy chế hoạt đô%3ḅng của Ban đại diê%3ḅn Cha mẹ học sinh về kinh phí hoạt đô%3ḅng nêu rõ “Kinh phí hoạt đô%3ḅng của Ban đại diện Cha mẹ học sinh không được quyên góp của người học hoặc gia đình người học, các khoản ủng hộ không phục vụ trực tiếp cho hoạt động của Ban đại diện Cha mẹ học sinh như: Bảo vệ cơ sở vật chất của nhà trường, bảo đảm an ninh nhà trường; trông coi phương tiện tham gia giao thông của học sinh; vệ sinh lớp học, vệ sinh trường; khen thưởng cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên nhà trường; mua sắm máy móc, trang thiết bị, đồ dùng dạy học cho trường, lớp học hoặc cho cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên nhà trường; hỗ trợ công tác quản lý, tổ chức dạy học và các hoạt động giáo dục; sửa chữa, nâng cấp, xây dựng mới các công trình của nhà trường”. Thế nhưng, thực tế thì hiê%3ḅn nay quỹ của Ban đại diê%3ḅn Cha mẹ học sinh ở các nhà trường lại được sử dụng cho những mục đích chính như ủng hô%3ḅ mua sắm trang thiết bị trường học, thâ%3ḅm chí cả xây dựng, sửa chữa các công trình của nhà trường.

Tại mô%3ḅt số trường lại xuất hiê%3ḅn tình trạng lạm thu dưới hình thức “thỏa thuâ%3ḅn” hoặc theo “tự nguyê%3ḅn” của cha mẹ học sinh. Bàn về vấn đề này, bà Nguyễn Thu Thùy, Hiê%3ḅu trưởng Trường Mầm non B, phường Phan Chu Trinh, quâ%3ḅn Hoàn Kiếm (Hà Nô%3ḅi) nêu quan điểm: Các nhà trường không nên tận dụng chủ trương xã hô%3ḅi hóa giáo dục mà thu quá nhiều các khoản thu ngoài quy định nhưng lấy danh nghĩa tự nguyê%3ḅn, mà các khoản thu nên niêm yết công khai, minh bạch. Còn PGS, TS Hoàng Thị Tuyết, nguyên giảng viên Khoa Giáo dục Tiểu học, Trường Đại học Sư phạm TP Hồ Chí Minh chỉ ra rằng: Nguyên nhân sâu xa của viê%3ḅc lạm thu chính là cơ chế trả lương giáo viên của ngành giáo dục còn eo hẹp. Hiê%3ḅn nay, học sinh tiểu học đang học 2 buổi/ngày. Theo Luâ%3ḅt Giáo dục, học sinh tiểu học được miễn hoàn toàn học phí, nhưng trên thực tế, buổi bán trú của các trường, nhà trường phải gồng gánh bằng cách thu tiền từ cha mẹ học sinh. Khi các trường công lâ%3ḅp hoạt đô%3ḅng không hoàn toàn theo tính công lâ%3ḅp thì các trường buô%3ḅc phải tự “cởi trói” cho mình bằng các khoản tự thu. Điều này tạo ra những bất cập về tài chính trong trường học.

Về điều này, GS Phạm Minh Hạc cũng cho biết: Học sinh tại hầu hết các quốc gia hiê%3ḅn nay đều được miễn học phí hoàn toàn. Bên cạnh đó, lương giáo viên cao đủ để họ trang trải cuô%3ḅc sống. Còn ở nước ta, khó khăn về tài chính của các trường khiến câu chuyê%3ḅn về tình trạng lạm thu năm nào cũng là vấn đề “nóng” thu hút sự quan tâm của dư luâ%3ḅn.

Như vâ%3ḅy, có thể nói, tình trạng lạm thu trong giáo dục mô%3ḅt phần do các cơ chế, chính sách dành cho giáo dục chưa thực sự thỏa đáng; phần khác các quy định, hướng dẫn về thu chi trong nhà trường chưa chặt chẽ, minh bạch. Nếu giải quyết tốt vấn đề này thì ngăn ngừa được tình trạng lạm thu trong các cơ sở giáo dục.

DUY VĂN - THU HOÀI