    |
 |
|
Một tiết mục biểu diễn tại Cuộc thi. |
Xiếc không chỉ dành cho trẻ con
Tham gia Cuộc thi Tài năng diễn viên xiếc toàn quốc năm nay có 67 nghệ sĩ chính thức, chưa kể các diễn viên phụ, đến từ 6 đơn vị, gồm: Liên đoàn Xiếc Việt Nam, Nhà hát Nghệ thuật Phương Nam (TP Hồ Chí Minh), Trường Trung cấp Nghệ thuật xiếc và tạp kỹ Việt Nam, Nhà hát Nghệ thuật xiếc và tạp kỹ Hà Nội, Trung tâm Văn hóa nghệ thuật tỉnh Long An, Đoàn Nghệ thuật Tây Hồ-Hải Dương. Cuộc thi không chỉ đem đến cho người xem những tiết mục tinh hoa của xiếc Việt, mà còn thể hiện những nỗ lực không ngừng nghỉ của các nghệ sĩ. Điểm đầu tiên cần ghi nhận về cuộc thi là khâu tổ chức, khi lần đầu tiên khán giả được chứng kiến xiếc Việt “xuống phố”. Lễ diễu hành của các nghệ sĩ tham gia cuộc thi vào chiều 2-12 trên tuyến phố đi bộ Hồ Gươm thành công ngoài sự mong đợi của ban tổ chức. Trong không gian văn hóa nghệ thuật ấy, người dân và bạn bè quốc tế cũng trở nên gần gũi, xích lại gần nhau hơn để thưởng thức những tiết mục xiếc Việt đặc sắc. Nỗ lực đưa xiếc Việt tới gần hơn với công chúng của những người nghệ sĩ đã được khán giả đáp lại bằng sự trầm trồ và những tràng pháo tay không ngớt.
Khán giả càng ngạc nhiên hơn khi chứng kiến các tài năng xiếc thể hiện trong từng đêm diễn. Các đoàn xiếc địa phương đã bắt đầu có ý thức xây dựng, làm mới những tiết mục theo xu hướng thế giới là tạo ra những sản phẩm xiếc vừa mang tính nghệ thuật cao, vừa có tính giải trí, phục vụ nhu cầu khán giả hiện nay. Các tiết mục không chỉ dừng lại ở việc “diễn trò” mà có sự đầu tư về nội dung, dẫn dắt theo câu chuyện, tạo được cảm xúc cho khán giả. Chị Nguyễn Minh Hương (Thanh Trì, Hà Nội) chia sẻ: "Phải đến gần 10 năm nay tôi không đến rạp xem xiếc. Mục đích ban đầu đến rạp hôm nay của tôi là cho các con đi xem. Nhưng khi được tận mắt chứng kiến những tiết mục nhào lộn, đu dây được dàn dựng công phu, kết hợp với nhiều thành phần nghệ thuật khác, tôi đã thay đổi quan niệm “xiếc chỉ dành cho trẻ con”.
|
|
 |
|
Một tiết mục biểu diễn tại Cuộc thi. |
Cần quan tâm hơn đến chính sách đãi ngộ cho diễn viên xiếc
Để có được thành công của cuộc thi là những câu chuyện buồn vui về nghề phía sau cánh gà. Đối với một đoàn địa phương như Trung tâm Văn hóa nghệ thuật tỉnh Long An, cuộc thi lần này là cơ hội để đơn vị học hỏi kinh nghiệm hơn là một cuộc so tài. Trước đây, đoàn có tên là Đoàn Xiếc nhân dân Long An, nhưng nay đã sáp nhập cùng với Đoàn Cải lương Long An và Trung tâm Văn hóa tỉnh Long An. Chỉ riêng việc sáp nhập 3 đơn vị thành một này đã nói lên khó khăn của nghệ thuật xiếc tại Long An. Thế nên, đến với cuộc thi, đoàn của tỉnh Long An chỉ tham gia một tiết mục “Thăng bằng trên thang”. Trò chuyện với tôi, nghệ sĩ Lê Văn Lực (22 tuổi) không ngần ngại chia sẻ cảm xúc bị choáng ngợp khi lần đầu tiên được luyện tập, biểu diễn trên một sân khấu lớn và chuyên nghiệp. Bởi vậy mà âm thanh, ánh sáng của một rạp đạt chuẩn quốc tế đã làm anh bị choáng và ngã từ trên thang ở độ cao hơn 4m xuống sàn ngay ngày đầu tập luyện. Cú ngã này khiến đầu gối của Lực bị chấn thương và phải điều trị tích cực trong suốt những ngày diễn ra cuộc thi.
Không riêng đoàn của tỉnh Long An, ngay cả đoàn của Nhà hát Nghệ thuật Phương Nam (TP Hồ Chí Minh) tham gia cuộc thi này trong điều kiện nhà hát sửa chữa rạp, không có sân khấu tập riêng cho xiếc. Các nghệ sĩ phải hoàn toàn tập “mộc” mà không có bất kỳ công cụ hỗ trợ nào. NSƯT Lưu Thị Bích Liên, Phó trưởng đoàn xiếc Mặt trời đỏ, Nhà hát Nghệ thuật Phương Nam, cho biết: "Để chuẩn bị tốt cho cuộc thi, đoàn phải ra Hà Nội trước đó gần chục ngày để tập luyện. Trước một sân khấu quy mô như Rạp xiếc Trung ương, các nghệ sĩ của đoàn không giấu nổi khát khao có một sân khấu chuyên nghiệp cho xiếc để "an cư lạc nghiệp".
Bên lề cuộc thi, trong cuộc Tọa đàm “Nghệ thuật xiếc Việt Nam trong xu thế hội nhập” diễn ra ngày 8-12, nhiều ý kiến chia sẻ về khó khăn, bất cập trong nghề được các nghệ sĩ đưa ra để tìm tiếng nói chung cho sự phát triển chuyên môn trong xã hội hiện đại. Yếu tố con người là chìa khóa quyết định sự phát triển của nghệ thuật xiếc. Tuy nhiên, đây lại đang là khó khăn lớn nhất của xiếc Việt. Đoàn xiếc của Nhà hát Nghệ thuật Phương Nam cũng không phải ngoại lệ. Theo NSƯT Huy Vũ, Phó giám đốc nhà hát: Mặc dù đoàn xiếc của thành phố vẫn phát triển không ngừng nhưng đang phải đối mặt với việc thiếu hụt lớp nghệ sĩ kế thừa. Bản thân ông dù năm nay đã ở tuổi 50 những vẫn phải đứng trên sân khấu biểu diễn.
Tại buổi tọa đàm, không ít ý kiến mong mỏi cơ quan quản lý quan tâm hơn tới chế độ đãi ngộ cho các nghệ sĩ xiếc vì đặc thù tuổi nghề ngắn. Ông Trần Hướng Dương, Phó cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn, Trưởng ban tổ chức cuộc thi cho biết: "Thời gian tới, cục sẽ quan tâm xây dựng chế độ chính sách cho các nghệ sĩ, đặc biệt là những nghệ sĩ đặc thù như xiếc. Bên cạnh đó, cục sẽ xây dựng chiến lược truyền thông cho các loại hình nghệ thuật sân khấu, trong đó có xiếc, để tăng sức hấp dẫn và đưa xiếc Việt chạm tới trái tim khán giả, qua đó nỗ lực tìm lại vị thế cho ngành xiếc Việt".
NGUYỄN HOÀI