Tọa đàm “Nhà báo Trần Công Mân với báo chí cách mạng Việt Nam”

Chủ trì buổi tọa đàm gồm các đồng chí: Nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, nguyên Phó tổng biên tập Báo Quân đội nhân dân (QĐND); Thiếu tướng Phạm Văn Huấn, Bí thư Đảng ủy, Tổng biên tập Báo QĐND; Tiến sĩ Trần Bá Dung, Ủy viên Thường vụ, Trưởng ban Nghiệp vụ Hội Nhà báo Việt Nam. Đến dự buổi tọa đàm còn có bà Hồ Thị Xuân Mùi, phu nhân nhà báo Trần Công Mân và những nhà báo là cộng sự của ông lúc đương thời.

Quang cảnh buổi tọa đàm.

Đây là một trong những hoạt động có ý nghĩa quan trọng trong khuôn khổ Hội báo toàn quốc 2018. Thông qua việc tổ chức tọa đàm, Hội Nhà báo Việt Nam và Báo QĐND mong muốn tạo cơ hội để các nhân chứng, các nhà khoa học.... gặp gỡ, trao đổi những vấn đề liên quan đến lịch sử báo chí Việt Nam; coi đây là một hình thức hoạt động tri ân và học tập các bậc nhà báo tiền bối có nhiều đóng góp cho sự nghiệp báo chí cách mạng Việt Nam. Tọa đàm cũng là dịp để thế hệ làm báo ngày nay tưởng nhớ, thể hiện tình cảm với nhà báo Trần Công Mân, một nhà báo tiêu biểu về thể loại chính luận và tiểu phẩm, một tổng biên tập trí tuệ và bản lĩnh, một trong những nhà lãnh đạo có những cống hiến xuất sắc của Hội Nhà báo Việt Nam.

Nhà báo Hồ Quang Lợi, Phó chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, nguyên Phó tổng biên tập Báo QĐND phát biểu tại tọa đàm.

Nhà báo, Thiếu tướng Trần Công Mân (20-10-1925/25-3-1998), nguyên Tổng biên tập Báo QĐND, nguyên Phó chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam (khóa IV), Phó tổng thư ký Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam (khóa V), là người có nhiều đóng góp to lớn đối với sự nghiệp báo chí cách mạng Việt Nam nói chung cũng như đối với Hội Nhà báo Việt Nam nói riêng.

Thiếu tướng Phạm Văn Huấn, Bí thư Đảng ủy, Tổng biên tập Báo QĐND giới thiệu đại biểu trình bày tham luận tại tọa đàm.

Tài năng, nhân cách hun đúc hoài bão lớn

Sinh ra và lớn lên tại vùng quê Kỳ Anh, Hà Tĩnh trong một gia đình có truyền thống nho học, mồ côi cha từ khi còn trong bụng mẹ, tuổi thơ của Thiếu tướng Trần Công Mân chịu nhiều gian truân, vất vả. Nhưng có lẽ chính trong những năm tháng khó khăn đó đã làm nên một cốt cách Trần Công Mân và hun đúc trong ông những hoài bão lớn. Tháng 11-1945, khi mới 20 tuổi, ông đã được phân công phụ trách chính trị trong lực lượng Giải phóng quân Hà Tĩnh. Sau đó, ông được giao một loạt các nhiệm vụ từ chính trị viên Tiểu đoàn 675, thuộc Đại đoàn 351, được bổ nhiệm Tỉnh đội phó Tỉnh đội Thanh Hóa, tiếp đó là Chủ nhiệm Chính trị Trung đoàn 675 thuộc Sư đoàn 35. Đặc biệt, khi được phân công phụ trách công tác chính trị của Trung đoàn Công binh 151 thuộc Sư đoàn 351 ông đã cùng đơn vị tham gia mở đường góp phần vào chiến thắng vang dội trong chiến dịch Điện Biên Phủ. Từ tháng 11-1955 ông trở thành Chủ nhiệm Chính trị Cục Công binh QĐND Việt Nam. Tháng 9-1959 ông làm Chính ủy Trường Sĩ quan Công binh...

Các đại biểu tham dự tọa đàm.

Gia đình nhà báo Trần Công Mân.

Trong suốt thời kỳ làm công tác chính trị tại các đơn vị, ông luôn say mê viết và cộng tác với các tờ báo, tạp chí trong và ngoài quân đội. Nghiệp làm báo đến với ông và đưa ông trở thành một nhà báo tên tuổi bắt đầu từ khi ông về nhận nhiệm vụ tại tờ báo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng với cương vị Phó tổng biên tập, và sau này là Tổng biên tập Báo QĐND.

Với cương vị là Phó tổng biên tập Báo QĐND trong giai đoạn 1964-1979, ông đã cùng Ban Biên tập chỉ đạo, chuyển hướng kịp thời công tác tuyên truyền, đáp ứng yêu cầu của tình hình cả nước có chiến tranh, vượt qua thử thách quyết liệt về quân sự và chính trị để làm nên Cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 thắng lợi. Từ chỗ chỉ xuất bản một tuần 3 số, đến năm 1967, Báo QĐND đã phát hành một tuần 7 số. Những tin tức, phóng sự, ký sự, xã luận, thơ, họa của các phóng viên Báo QĐND đã phản ánh sinh động cuộc sống, chiến đấu của quân và dân ta, góp phần cổ vũ, động viên lực lượng cả nước quyết tâm chiến đấu và chiến thắng kẻ thù, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Với các thế hệ làm báo QĐND, Thiếu tướng Trần Công Mân không chỉ là một lãnh đạo, một Tổng biên tập, ông còn là một người thầy, người anh, người bạn rất nguyên tắc nhưng rất tình người. Trong ông luôn ẩn chứa một năng lực trí tuệ, một năng lực ứng phó bản lĩnh, một khả năng thuyết phục người khác.  

Có một sự trùng hợp khá lý thú, ngày sinh lần thứ 25 của Thiếu tướng Trần Công Mân cũng là ngày Báo QĐND ra số đầu tiên (20-10-1950). Thiếu tướng Trần Công Mân công tác tại Báo QĐND 25 năm (từ năm 1964 đến năm 1989).

Về công tác biên tập và quản lý báo chí của Thiếu tướng Trần Công Mân, theo ý kiến của nhiều nhà báo lão thành Báo QĐND thì đó là sự nghiêm túc, sắc sảo và dám chịu trách nhiệm. 10 năm Thiếu tướng Trần Công Mân làm Tổng biên tập Báo QĐND (từ năm 1979 đến năm 1989) là thời kỳ quân đội ta thực hiện nhiệm vụ  xây dựng, chiến đấu bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện có nhiều diễn biến phức tạp, nhiều khó khăn to lớn về kinh tế-xã hội, lại phải luôn đối phó với những âm mưu thủ đoạn nham hiểm, thâm độc của các thế lực phản động.

Ngòi bút sắc sảo trên mặt trận chống tiêu cực

Đánh giá về ngòi bút của nhà báo Trần Công Mân, nhà báo Phan Quang, nguyên Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam nhấn mạnh: Là người làm Báo QĐND, chủ đề quen thuộc của nhà báo Trần Công Mân trước hết và đương nhiên là đấu tranh chống đế quốc, vạch trần âm mưu diễn biến hòa bình, phê phán các luận điệu sai trái về nhân quyền, tự do, dân chủ mà các giới thù địch vẫn mượn cớ để xuyên tạc sự nghiệp của nhân dân ta và bôi xấu chế độ ta. Bước vào đổi mới, những vấn đề trên càng được ông đề cập chính diện; với tư duy mới, ông soi rọi, phân tích, lý giải, đề xuất giải pháp. Bài “Mở cửa và việc khẳng định những nguyên tắc xã hội chủ nghĩa” viết vào cuối thập niên 1980. Đây là một tác phẩm có giá trị, xuất hiện đúng thời điểm, đặt trúng vấn đề, nhắm đúng đối tượng, góp phần thắt chặt sự nhất trí về nhận thức, quan điểm trong cán bộ, nhân dân, đồng thời qua đó phê phán một số luận điệu sai trái.

Nhà báo Phan Quang, nguyên Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam phát biểu.

“Ngòi bút Trần Công Mân thể hiện càng rõ sức chiến đấu sắc sảo trên mặt trận chống tiêu cực. Ông tiếp cận vấn đề bằng nhiều cách, cách nào cũng nói lên tâm trạng bức xúc của người cầm bút trước các tệ nạn xã hội, cùng sự trăn trở muốn góp phần tìm giải pháp khắc phục”, nhà báo Phan Quang khẳng định.

Phát biểu tại tọa đàm, Đại tá Đỗ Phú Thọ, Phó tổng biên tập Báo QĐND nhấn mạnh: Đọc lại những bài viết của Thiếu tướng Trần Công Mân ở thể loại sở trường là ngôn luận, chính luận, tiểu luận mới thấy nhiều vấn đề đồng chí đưa ra từ thế kỷ trước, đến bây giờ vẫn còn nguyên tính thời sự như phê phán thói quan liêu, hách dịch, chạy chức, chạy quyền, vấn đề giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa… như bài viết  “Chỉnh đốn Đảng, vấn đề thời sự” đăng trên Báo QĐND số ra ngày 2-2-1990. Nhiều bài viết có sức nặng của đồng chí (với bút danh Tuấn Minh, Trần Công..) đã bộc lộ tài năng làm báo hiếm có và đã được độc giả trong nước và kiều bào ở nước ngoài đón nhận, hoan nghênh. Đặc biệt, bài “Mở cửa và việc khẳng định những nguyên tắc xã hội chủ nghĩa”, đăng trên trang nhất số ra ngày 2-10-1989 với bút danh Tuấn Minh đã được Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh viết thư khen.

Đại tá Đỗ Phú Thọ, Phó tổng biên tập Báo QĐND phát biểu.

“10 năm Thiếu tướng Trần Công Mân làm Tổng biên tập Báo QĐND là thời kỳ quân đội ta thực hiện nhiệm vụ xây dựng, chiến đấu bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện có nhiều diễn biến phức tạp, nhiều khó khăn to lớn về kinh tế-xã hội, lại phải luôn đối phó với những âm mưu thủ đoạn nham hiểm, thâm độc của các thế lực phản động.

Trong khoảng thời gian đó, Báo QĐND là một trong những tờ báo tiên phong chống tiêu cực và bảo vệ quan điểm, đường lối của Đảng. Hàng loạt vụ tiêu cực ở Bắc – Trung – Nam được đưa lên báo. Một số vụ đụng chạm cả một hệ thống quyền lực ở cấp tỉnh, ở một bộ; có vụ đụng cả Trung ương Ủy viên, đại biểu Quốc hội đương nhiệm… Một sức ép lớn đối với Tổng biên tập báo: Ép từ trên xuống và cả từ bạn đọc. Trong sóng to gió lớn, thuyền trưởng Trần Công Mân đã tin ở mình, tin ở cấp dưới, dám chịu trách nhiệm và bảo vệ lẽ phải tới cùng” Đại tá Đỗ Phú Thọ nhấn mạnh.

Vị tướng tâm sáng, bút sắc

Đó là nhận xét của nhà báo Phạm Quốc Toàn, nguyên Phó chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam. “Nhiều năm làm việc tại Báo QĐND, tôi gần như thường xuyên được làm việc bên ông, trực tiếp nghe ông phán quyết, chỉ đạo tác chiến báo chí hằng ngày. Với Thiếu tướng, Tổng biên tập Trần Công Mân, có người nhận xét ông là người nguyên tắc, ít nói nhưng làm việc dưới quyền ông lâu năm, hiểu ông, càng thấy ông sống rất tình cảm, chia sẻ với mọi hoàn cảnh khó khăn. Đã nhiều năm trôi qua, đến hôm nay, hình ảnh của ông vẫn sống động trong mỗi chúng tôi, lớp cán bộ đàn em của ông. Thiếu tướng Trần Công Mân là người đã góp nhiều công sức tô đẹp thêm truyền thống vẻ vang của Báo QĐND, Hội Nhà báo Việt Nam”.

Nhà báo Nguyễn Khắc Hiển, Trưởng văn phòng đại diện Bắc miền Trung, Báo Nhà báo và Công luận rất tâm đắc với nhà báo Hồ Quang Lợi khi đánh giá về người thủ trưởng cũ của mình. Chính bản lĩnh, trí tuệ đã làm nên cốt cách của tờ báo, mang đậm dấu ấn của một Tổng biên tập như Thiếu tướng Trần Công Mân những năm 70-80 của thế kỷ trước. Những năm ông làm Tổng biên tập, tờ Báo QĐND đã “đạt tới tầm vóc một tờ báo quan trọng của quốc gia có ảnh hưởng rộng rãi đối với dư luận quốc tế”.

Chị Trần Thị Liên, con gái thứ hai của nhà báo Trần Công Mân.

Thay mặt gia đình nhà báo Trần Công Mân, chị Trần Thị Liên, con gái thứ hai của nhà báo Trần Công Mân bày tỏ: Chúng tôi được nghe, được đọc những dòng tâm huyết của những đồng nghiệp của ông, cảm nhận được tình cảm kính phục, yêu thương đối với nhà báo lão thành quá cố vừa đức độ, trí tuệ, tài năng và có bản lĩnh nghề nghiệp. Gia đình tôi rất cảm kích về công tác chuẩn bị công phu của Hội Nhà báo Việt Nam và Báo QĐND cho buổi tọa đàm này. Lại một lần, mẹ tôi ngồi đọc lại những cuốn hồi ký, những cuốn sách viết về cuộc đời của hai ông bà; bà mân mê, cầm lên, đặt xuống từng kỷ vật nhỏ của ông. Đó chính là động lực để mẹ tôi sống lạc quan đến ngày hôm nay.

Ban tổ chức, khách mời và gia đình chụp ảnh lưu niệm.

Thay mặt Ban tổ chức buổi tọa đàm, nhà báo Hồ Quang Lợi trân trọng cảm ơn các đại biểu đã đóng góp ý kiến sâu sắc cho buổi tọa đàm. Hội Nhà báo Việt Nam và Báo QĐND sẽ tiếp tục học tập tấm gương đạo đức, nghề nghiệp trong sáng của Thiếu tướng Trần Công Mân, một người làm nghề đầy trí tuệ và bản lĩnh, xứng đáng là một nhà báo, chiến sĩ QĐND Việt Nam.

KHÁNH HUYỀN - VIỆT CƯỜNG (thực hiện)