Trưởng thành trên đất Bắc
Nhà báo Huỳnh Văn Hoài sinh năm 1933 tại làng Tân Phú Thạnh (nay thuộc phường Ba Láng, quận Cái Răng, TP Cần Thơ). Ông từng là nhà báo (Biên tập viên Đài Tiếng nói Việt Nam từ năm 1967), cán bộ Đại sứ quán Việt Nam ở nước ngoài… Do tuổi cao, sức yếu lại mắc nhiều bệnh nguy hiểm nên hiện nay nhà báo Huỳnh Văn Hoài nằm một chỗ, không giao tiếp được. Trước đó, vào tháng 4-2018 chúng tôi đã có buổi tiếp xúc với ông, được nghe ông nói nhiều về cuộc đời của mình.
Ông kể: Tôi mồ côi cha mẹ từ nhỏ, đến năm 12 tuổi được các chú, các anh tin tưởng giao nhiệm vụ làm liên lạc cho mặt trận Việt Minh địa phương. Trong một trận tham gia phục kích đánh vào đoàn xe của địch hành quân trên lộ Đông Dương năm 1952 (Quốc lộ 1 ngày nay), tôi bị thương ở chân và bị địch bắt làm tù binh.
    |
 |
|
Tượng đài Bác Hồ trên bến Ninh Kiều hiện nay. |
Ông Hoài bị tòa đại hình của chính quyền thực dân Pháp tại Cần Thơ tuyên án chung thân, giam giữ lần lượt tại các khám lớn Cần Thơ, Sài Gòn, Hải phòng. Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ năm 1954, ông có tên trong danh sách trao trả tù binh tại Sầm Sơn (Thanh Hóa).
Được tổ chức tạo điều kiện thuận lợi nhất trong công tác, học tập, ông Hoài đã tốt nghiệp Đại học Tổng hợp Hà Nội và được bố trí công tác ở Đài Tiếng nói Việt Nam. Đến năm 1970, nhờ thông thạo nhiều ngoại ngữ, ông được cử sang công tác ở Bộ Ngoại giao (làm tuỳ viên văn hoá Đại sứ quán Việt Nam tại Liên Xô và Trung Quốc).
“Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, nguyện vọng trở về quê hương công tác của tôi đã được cấp trên đáp ứng. Tôi làm việc ở Sở ngoại vụ Cần Thơ cho đến lúc nghỉ hưu”, ông Hoài nói.
Chọn vị trí đặt tượng đài Bác Hồ
Đầu năm 1976, ông Huỳnh Văn Hoài cùng một “tổ công tác” (trong đó có hoạ sĩ Song Văn, từng học Đại học Mỹ thuật Đông Dương – Hà Nội) được Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Hậu Giang (bao gồm TP Cần Thơ và hai tỉnh Sóc Trăng, Hậu Giang hiện nay) tin tưởng giao nhiệm vụ thiết kế, lựa chọn vị trí đặt tượng đài Bác Hồ.
Ông Lê Phước Thọ (Sáu Hậu), nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Trưởng ban Tổ chức Trung ương; nguyên Bí thư Tỉnh ủy Hậu Giang cho biết: Chủ trương xây dựng tượng đài Bác Hồ được Ban Thường vụ Tỉnh uỷ lúc bấy giờ bàn bạc, thống nhất triển khai vì đây cũng là nguyện vọng của nhân dân Cần Thơ và cả Đồng bằng sông Cửu Long.
“Đây là nhiệm vụ nặng nề nhưng hết sức vẻ vang đối với chúng tôi. Việc lựa chọn hình thức thể hiện tượng đài thì không khó, bởi chúng tôi đã có sẵn nhiều mẫu như tượng và hình ảnh của Bác để tham khảo. Cái khó là vị trí đặt tượng đài để làm sao cho trang trọng và tất cả người dân đều được chiêm ngưỡng dễ dàng”, ông Hoài cho biết.
Theo ông Hoài, “tổ công tác” đã trao đổi, làm việc bất kể ngày đêm, nhiều vị trí đặt tượng được đề xuất, trong đó có vị trí phía trước trụ sở UBND thành phố trên Đại lộ Hoà Bình hiện nay nhưng đều không thuyết phục được Ban Thường vụ Tỉnh ủy.
|
|
 |
|
Ông Huỳnh Văn Hoài kể về những ngày đi tìm vị trí đặt tượng đài Bác Hồ trên bến Ninh Kiều. |
Ông Hoài kể: Tôi đã suy nghĩ rất nhiều, tìm hiểu thực địa kỹ lưỡng, cuối cùng chỉ thấy có khu vực bến Ninh Kiều là phù hợp nhất. Bởi vì nơi đây trên bến dưới thuyền, là trung tâm giao thương của cả Đồng bằng sông Cửu Long. Sau khi chúng tôi đề xuất, phương án này nhận được ý kiến ủng hộ cao của các đồng chí lãnh đạo.
Thế nhưng, theo ông Hoài, nơi đặt tượng được xác định rồi nhưng yêu cầu đặt ra là làm thế nào để ánh nắng không che khuất gương mặt của bức tượng, bất kể thời gian nào trong buổi sáng hoặc buổi chiều. “Đây là yêu cầu và thể hiện sự tinh tế trong chỉ đạo của các đồng chí trong Ban Thường vụ Tỉnh ủy”, ông Hoài tâm đắc nói.
Để làm được điều đó, hằng ngày từ sáng sớm đến chiều tối, ông Hoài đều đích thân ngồi xuồng bơi ra sông hoặc sang xóm chài đối diện bến Ninh Kiều quan sát tỉ mỉ hướng nắng. Mất rất nhiều ngày ông Hoài mới xác định được chính xác vị trí đặt tượng đài và hướng nhìn của bức tượng. Để rồi ngay sau đó, công trình xây dựng tượng đài Bác Hồ trên bến Ninh Kiều bằng chất liệu bê tông cốt thép được gấp rút triển khai, hoàn thành đúng vào dịp Quốc khánh 2-9-1976.
Tượng đài Bác Hồ trên bến Ninh Kiều hiện nay được đúc bằng đồng, khánh thành vào năm 2009, nhân dịp chào mừng Đại lễ 1.000 Thăng Long – Hà Nội. Đây là công trình được xây dựng trên cơ sở tượng đài trước đó. Ông Hoài tâm sự: Việc chọn vị trí đặt tượng Bác tại bến Ninh Kiều là nhiệm vụ thiêng liêng và cao cả. Việc làm này thể hiện lòng kính yêu vô hạn của chúng tôi đối với Bác Hồ.
Bài, ảnh: HỒNG ĐĂNG