Tiếng vọng ngàn năm
Đến hội diễn nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quân năm 2018, Đoàn Văn công Quân khu 3 đã xây dựng chương trình nghệ thuật với chủ đề “Hào khí đồng bằng”, được kết cấu thành 2 phần, với 11 tác phẩm nghệ thuật, có thời lượng biểu diễn 80 phút, đã để lại cho người xem dấu ấn đậm nét về một vùng đất truyền thống trong suốt dặm dài lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc. Theo Thiếu tá, NSƯT Nguyễn Trung Hiếu, Đoàn trưởng, Tổng đạo diễn, chương trình được xây dựng trên nền tảng của chất liệu văn hóa dân gian kết hợp với nghệ thuật đương đại. 11 tác phẩm là 11 bức tranh sống động, khái quát toàn cảnh về mảnh đất và con người Quân khu 3 – vùng châu thổ sông Hồng, nơi hội tụ địa linh nhân kiệt, có chiều dài lịch sử oanh liệt với đa tầng, đa sắc màu về văn hóa, tín ngưỡng, tâm linh và cũng là địa chỉ, là “vùng đất căn bản” của nước nhà mà lớp lớp các thế hệ quân và dân Quân khu hôm nay đang ra sức phát huy truyền thống, cống hiến tài năng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Nếu như màn hát múa “Bạch Đằng hào khí linh thiêng” với những lời ca tinh tế, cách thể hiện đậm chất nghệ thuật dân gian, giàu âm vực, hình tượng, ẩn chứa chiều sâu lịch sử mà đại diện là hào khí Đông A một thuở xuất sắc đoạt HCV bằng sức mạnh tập thể, thì hát xẩm “Quê lính” lại ghi đậm dấu ấn của NSƯT Nhật Thuận. Tác phẩm này khắc họa miền quê chiến sĩ qua chất liệu nghệ thuật dân gian đậm đặc văn hóa truyền thống, vừa mộc mạc chân quê, vừa thổi hồn bằng phong cách mới ở quãng giọng cao, gắn với trình độ kỹ xảo thanh nhạc điêu luyện. Sự kết hợp này đã đem đến thành công cho tác phẩm bằng HCV.
Ở phần 1 đưa người xem, người nghe qua 6 tác phẩm để rồi lật mở các lớp trầm tích văn hóa, để mà thấm đẫm tinh hoa truyền thống của nền văn minh sông Hồng, thì ở phần 2 mang tên gọi “Tự hào tiếp bước” lại mang hơi thở âm nhạc của nghệ thuật đương đại. Mở đầu cho phần này, ca sĩ Nhật Thành đã truyền tải thành công ca khúc “Cô Tô ngày Bác đến”. Nhật Thành tâm sự: “Mỗi khi cất tiếng hát cả trong luyện tập và biểu diễn đều thấy hình ảnh Bác cao vời vợi trên sóng nước Cô Tô cứ dập dềnh trước mặt. Chính hình ảnh đó đã giúp tôi thăng hoa qua từng nốt nhạc, hát bằng chính trái tim, tâm hồn tôn kính Bác”…Chương trình kết thúc là tác phẩm “Tự hào người lính Quân khu 3”, kết nối quá khứ, hiện tại và tương lai.
Nhọc nhằn vượt “vũ môn”
Để có được thành quả vang dội ấy, cán bộ, diễn viên Đoàn Văn công Quân khu 3 đã nỗ lực không ngừng, từ khâu chuẩn bị, sáng tạo tác phẩm, xây dựng chương trình, luyện tập và biểu diễn khép kín một quy trình bằng biết bao công sức, trí tuệ và cả những giọt mồ hôi rơi trên sàn tập. Đại tá Nguyễn Văn Quân, Chính trị viên của Đoàn cho biết: “Ngay từ cuối năm 2017, Đoàn xác định Hội diễn nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quân là nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2018 nên đã xây dựng nghị quyết chuyên đề để tập trung trí tuệ cùng mọi nguồn lực cho nhiệm vụ này. Đoàn đã tổ chức phát động đợt thi đua cao điểm “Đoàn kết, sáng tạo, diễn giỏi, hát hay, phục vụ tốt”. Đối với bài toán nhân lực, Đoàn đã tham mưu, đề xuất với Đảng ủy, Bộ tư lệnh Quân khu, trực tiếp là Đảng ủy, chỉ huy Cục Chính trị triệu tập hạt nhân văn nghệ ở các đơn vị trong LLVT Quân khu; mặt khác Đoàn đã đề xuất với Trường Đại học Văn hóa nghệ thuật Quân đội tăng cường lực lượng sinh viên về thực tập tại đoàn để bổ khuyết về mặt nhân lực, tạo điều kiện cho Đoàn hoàn thành nhiệm vụ”.
    |
 |
|
Màn hát múa “Bạch Đằng hào khí thiêng” đoạt HCV. |
Chia sẻ những gian lao vất vả trên sàn tập, Thiếu tá, NSƯT, Bùi Nhật Thuận, Đội trưởng đội ca, người thể hiện thành công tác phẩm hát xẩm “Quê lính” đem về HCV tâm sự: “Khi nhận được nhiệm vụ thể hiện tác phẩm này tôi khá lo lắng vì xẩm là môn nghệ thuật dân gian mà ở đó chất liệu văn học là hịch, do vậy ngôn ngữ của xẩm không liền mạch. Hơn nữa, tại hội diễn lần trước tôi đã đoạt HCV với tác phẩm “Xẩm chợ”, muốn không lặp lại chính mình thì đòi hỏi phải tìm tòi để làm mới cách thể hiện. Tôi đã xem nhiều nghệ nhân biểu diễn xẩm tìm ra cách thể hiện cá tính của mình thông qua việc phát âm, nhả chữ và dày công luyện tập nhấn nhá đến từng câu, từng từ, thậm chí nửa đêm hay sáng sớm đều lẩm nhẩm, mê mẩn với xẩm”.
Khác với các tác phẩm đơn ca, ở tác phẩm múa đòi hỏi tính đồng đội rất cao mới có thể hoàn thành nhiệm vụ. Diễn viên múa, Thiếu úy QNCN Nguyễn Ngọc Quang, bộc bạch: “Ngôn ngữ hình thể là quan trọng nhất đối với múa, vì vậy mỗi một tác phẩm đòi hỏi người diễn viên phải hóa thân vào nhân vật của mình sao cho đúng tính cách của nhân vật, bắt được bài của biên đạo để chuyển tải ý tưởng thành động tác, cử chỉ. Đối với tác phẩm “Lính tân binh”, chúng tôi hóa thân thành những chàng lính mới nhập ngũ có tính cách hồn nhiên, yêu đời, tràn đầy sức trẻ. Còn đối với tác phẩm “Trí nam nhi” mang đậm chất nghệ thuật tuồng, đòi hỏi mỗi chúng tôi phải tìm hiểu sâu về cách thể hiện của bộ môn nghệ thuật này với nét mặt giận dữ, ánh mắt tràn đầy căm thù giặc, thần thái đằng đằng khí thế, động tác mạnh mẽ, dứt khoát. Những cử chỉ đó khiến chúng tôi phải luyện cơ rất nhiều và đòi hỏi sự nhập tâm rất sâu. Khó nhất là thể hiện động tác rung, một trong những cách thể hiện đặc trưng của tuồng. Khắc phục hạn chế này, Đoàn đã mời nghệ sĩ tuồng về truyền đạt, hướng dẫn. Lúc đã nhập vai một cách có hồn thì tôi có cảm giác mình thăng hoa tựa lên đồng, giống như có một người khác nhập vào mình”.
Thành tích đạt được trong Hội diễn nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quân năm 2018 được đánh giá là thành tích cao nhất Đoàn Văn công Quân khu 3 đạt được, kể từ ngày Đoàn được tái thành lập năm 1994 đến nay. Hội diễn là đợt sát hạch trình độ, năng lực, bản lĩnh, trí tuệ của tập thể nam nữ diễn viên trong Đoàn. Đại tá Nguyễn Văn Quân, cho hay: “Đây là một mốc son mới đáng tự hào cần phải nâng niu gìn giữ và phát huy. Chúng tôi đã quán triệt tới cán bộ, diễn viên toàn Đoàn không ngủ quên trên vòng nguyệt quế, không say sưa với hào quang chiến thắng mà tiếp tục phấn đấu, rèn luyện hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao trong thời gian tới”.
Bài, ảnh: BÌNH MINH