Thành danh trên văn đàn với gần chục tác phẩm cả thơ lẫn văn có chất lượng như: “Thương giọt ca dao”, “Những con đường trong sương”, “Với cỏ”, “Bức huyết thư”, “Nước mắt thánh nhân”…, “Chuyện của Phòm” không nằm trong “quỹ đạo” sáng tác lâu nay của tác giả. Nếu nói “Chuyện của Phòm” là một thử nghiệm mang tính cách tân là hơi quá lời, đây chỉ đơn thuần là một tác phẩm mà nhà văn muốn đưa ra góc nhìn cá nhân về hiện thực thông qua câu chuyện của người trưởng thôn tên là Phòm.

Với dung lượng các truyện dưới 1.000 chữ nên có thể xem là truyện rất ngắn (very short story) và tác giả tự gọi đây là những truyện ngắn hài-hiện đại. Nhưng các truyện rất ngắn giống như những tiểu phẩm có tính chất răn dạy giáo dục nên chất hài thực ra lại không có nhiều.

Hóa thân vào nhân vật bác trưởng thôn tên Phòm, nhà văn nhìn nhận rất nhiều vấn đề xã hội, gắn với các câu chuyện thời sự được dư luận quan tâm. Như chuyện giáo dục, Phòm có con gái làm giáo viên, Phòm phản đối chuyện con gái mình dạy học trò toàn lý thuyết, không có kỹ năng sống, không có chút thực tế nào nên học trò học giỏi vẫn rất… lơ ngơ ở ngoài đời.

Phòm không phải là người được học hành căn bản nhưng với sự trải đời nên khi đối mắt với nhiều vấn đề nảy sinh, Phòm đều có cái nhìn tiến bộ, văn minh, không bảo thủ. Trong đời sống hàng ngày, Phòm vui tính, dễ gần, chân chất như bất cứ bác nông dân nào với cách nói chuyện sổ thẳng, không che đậy. Phòm có lẽ là "hình mẫu lý tưởng" được nhà văn Đỗ Hàn dày công hư cấu khi ông mong muốn người nông dân Việt Nam vẫn giữ “chất quê” ngàn đời nay nhưng cần mở rộng tư duy, tiếp cận đời sống hiện đại, đón nhận những cái hay cái đẹp của xã hội văn minh. Như chuyện con gái áp út của Phòm tính học sư phạm để đi dạy, ai cũng khuyên Phòm cho con đi học, dù sau khó xin việc, bởi có tấm bằng đại học vẫn hơn, ít ra cũng có cái danh để “ra oai”. Phòm nghĩ khác, học để mà thất nghiệp, rồi phải “bôi trơn” để được đi làm thì thà học lấy nghề nuôi được thân còn hơn. Và cuối cùng Phòm vỗ về con gái bằng một câu nói: “Làm nông cho giỏi cũng là một nghề quý đấy con ơi!”.

leftcenterrightdel
Bìa tác phẩm “Chuyện của Phòm”.

Bên cạnh những câu chuyện cười khai thác từ sự tiếp nhận vật chất hiện đại, nhà văn Đỗ Hàn gửi gắm những thông điệp nhân văn. Từ câu chuyện hai cô gái trẻ đi chơi đêm bị đưa vào trung tâm xã hội 10 ngày ngoài đời thực, nhà văn hư cấu một câu chuyện tương tự về hai cô gái câm điếc tạm thời. Phòm đã ứng xử nhân văn chuyển hai cô gái này đến trung tâm phục hồi chức năng. Hai cô gái sau khi nói được cảm ơn Phòm, thôn của Phòm được khen an ninh tốt. Từ đó, nhà văn kết luận: Giải quyết việc gì, cứ có lòng thương người, bao giờ vẫn hơn!

Trò chuyện với nhà văn Đỗ Hàn, chúng tôi được biết, ban đầu ông viết "Chuyện của Phòm" trên trang mạng xã hội cá nhân từ tháng 9-2017. Không ngờ được nhiều người ủng hộ và ông quyết định in thành sách. Số lượng in 1.000 cuốn ban đầu đã bán hết nhanh chóng, được người đọc đón nhận. Đó là lý do nhà văn Đỗ Hàn sẽ tiếp tục viết câu chuyện dí dỏm, giàu tính giáo dục về bác trưởng thôn Phòm ở tập sách tiếp theo.

HÀM ĐAN